ဝွစ္မင္းနဲ႔ ဟုခ်္တို႔ကို ကဗ်ာႏိုင္ငံေရးသမား (ဝါ) ေတာ္လွန္သူမ်ားဆိုတာ ထင္သာျမင္သာ႐ွိေပမယ့္ မိန္းမသား ဒစ္ဆင္ရဲ႕ကဗ်ာဆိုတာကလည္း ေကာင္းမႈလုပ္ျခင္းအစြန္းနဲ႔မကင္းတဲ့အတြက္ တခ်ိဳ႕က ႏိုင္ငံေရးလို႕ပဲယူဆထားၾကတယ္။ ေဆာင္းပါး႐ွင္ကေတာ့ အဲဒီစကားဝိုင္းနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ဖိတ္ၾကားျခင္းခံရတဲ့ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးပါ။ သူက စကားဝိုင္းက ႏိုင္ငံေရးကို ဖယ္ထုတ္ၿပီး ေျပာဖို႕က အခက္အခဲျဖစ္ေစလိမ့္မယ္ (It would have been difficult to keep politic out of conversation) လို႕ ဆိုတယ္။ ကဗ်ာဆရာႀကီးဝွစ္(ထ)မင္းရဲ႕ ကာရန္မဲ့ အေရးအသားဟာ သူ႕ေခတ္ကပင္မေရစီးကို ပုန္ကန္ခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ဝွစ္(ထ)မင္းဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အက္ေဆးတစ္ပုဒ္ကို က်က်နန ေရးသြားသူပါ။ ဟုခ်္ကလည္းလူမည္းေတြရဲ႕ နိမ့္ပါးမႈကို ကဗ်ာနဲ႕ေဖာ္ျပခဲ့သူတစ္ေယာက္ပဲ။ သူတို႕ဟာ သူတို႕ေခတ္က ပင္မေရစီးရဲ႕ သူပုန္ေတြပဲ။ အထက္ေဖာ္ျပပါ သံုးဦးျဖစ္တဲ့ ဝွစ္(ထ)မင္း၊ ဒစ္ဆင္နဲ႕ ဟုခ်္တို႕ကို ႏိုင္ငံေရး႐ႈေထာင့္က ၾကည့္ရေအာင္။ သူတို႕အေၾကာင္းေျပာရင္ ဘာေၾကာင့္ႏိုင္ငံေရး ပါဝင္သင့္သလဲဆိုတဲ့ ဆင္ေျခကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ သိဖို႕လိုတယ္။
ဝွစ္(ထ)မင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး (ဝါ) လူသားနယ္နမိတ္ကို ေက်ာ္ျဖတ္ျခင္း
ကာရန္မဲ့မွာ ေ႐ွးဦးတီထြင္သူႀကီးရယ္လို႕အေမရိကန္ကဗ်ာသမိုင္းက အသိအမွတ္ျပဳခံထားရတဲ့ ဝွစ္(ထ)မင္း အၿမဲတမ္းေျပာေလ့႐ွိတဲ့ စကားတစ္ခြန္း႐ွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ “But really I am neither for nor against institutions” (ႏိုင္ငံသားမ်ားရဲ႕လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးတဲ့ အေဆာက္အအံုအဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ဆန္႕က်င္ျခင္း၊ေထာက္ခံျခင္း ကၽြႏ္ုပ္၌ အမွန္တကယ္မ႐ွိေပ။) ဒါဆိုရင္ ဝွင္(ထ)မင္းက ဘာလဲ။
သူယံုၾကည္တာကေတာ့ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားမ်ိဳးလို႕ ဆိုရမယ္။ သူ႕စကားနဲ႕ ေျပာရရင္ေတာ့ မွ်ေဝခံစားတဲ့ခ်စ္ျခင္းတရား (The dear love of comrades) သာျဖစ္တယ္။ ဝွစ္(ထ)မင္းက ကၽြန္စနစ္နဲ႕ ဆင္းရဲမြဲေတမႈကိုအျပင္းအထန္ ဆန္႕က်င္သူတစ္ဦးျဖစ္တယ္။ သူဟာ ကဗ်ာကို ဖြဲ႕ဆိုရာမွာ စကားလံုးအလွအပေတြ သံုးၿပီးဖတ္သူကို ေဖ်ာ္ေျဖမႈေပးတဲ့ တည္ေဆာက္ဟန္ကို လက္မခံဘူး။ မွန္တဲ့ကဗ်ာဟာ ဘယ္လိုမွ မလွပႏိုင္ဘူးလို႕ဆိုတယ္။ ယေန႕အထိ ဝွစ္(ထ)မင္းကို ဒီမိုကရက္ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့တာကေတာ့ “ကၽြႏ္ုပ္ကိုယ္တိုင္ျဖစ္တည္မႈ၏ေတးသြား” (Song of Myself) ပဲ ျဖစ္တယ္။
I celebrate myself, and sing myself
And what I assume you shall assume,
For every atom belonging to me asgood belongs to you.
From“Song of myself”
က်ဳပ္ဟာ ကုိယ္တိုင္က်င္းပ၊ ၿပီးေတာ့ ကိုယ္တိုင္သီဆို
ေနာက္ ခင္ဗ်ားတို႕ ယူဆမယ့္အတိုင္း က်ဳပ္ယူဆ
ခင္ဗ်ားတို႕ဆီ ေကာင္းျခင္းမဂၤလာ ပိုင္ထားသလိုမ်ိဳးအက္တမ္တစ္ခုစီတိုင္း က်ဳပ္လည္း ပိုင္ဆိုင္ဖို႕အတြက္။
အထက္ပါကဗ်ာရဲ႕တည္ေဆာက္မႈေအာက္မွာေတာ့ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ အာ႐ံုတစ္ခုဟာ ႐ုပ္ခႏၶာ (body) နဲ႕ နာမ္ (soul) ႏွစ္ခုစလံုးပါဝင္တဲ့ လူမႈအဖြဲ႕အစည္း ႐ႈေထာင့္ကေပးတဲ့ အျမင္နဲ႕အတူ တည္႐ွိေနတယ္လို႕ဒီေဆာင္းပါးကိုေရးတဲ့ ပါေမာကၡ “ေဂ်း” က ဆိုပါတယ္။ ဝွစ္(ထ)မင္းဟာ ဒီကဗ်ာကို တည္ေဆာက္မႈမွာေတာ့သင္ (You) နဲ႕ က်ဳပ္ (ငါ) ၾကားက အကြာအေဝးကို ေဖ်ာက္ပစ္ခဲ့သလို ငါပိုင္တဲ့အရာ (mine) နဲ႕သင္ပိုင္တဲ့အရာ (Yours) ၾကားက နယ္နမိတ္ကိုလည္း ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာဟာ သူ႕အတြက္သူသီခ်င္းဆိုသလို က်န္ေနတဲ့သူေတြ၊ ျပည္သူေတြအတြက္လည္း သီခ်င္းကို သီဆိုပါတယ္လို႕ ေဝဖန္သူေတြကဆိုတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကေတာ့ ကဗ်ာေလာကမွာ အဲဒီလို လူထုကို ကိုယ္စားျပဳ တည္ေဆာက္မႈေတြက ခပ္နည္းနည္းရယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဝွစ္(ထ)မင္း ေလာင္းရိပ္မိတဲ့ ကဗ်ာဆရာ အနည္းငယ္ကသာ ဒီလိုပံုစံကို ဆက္ေရးၾကတယ္လို႕ဆိုတယ္။ ဝွစ္(ထ)မင္းဟာ လူေတြရဲ႕ မိတ္ေဆြ (ဝါ) အေဖာ္ေကာင္း ျဖစ္တယ္။ သူဟာ အတန္းအစားမေ႐ြးတဲ့လူထုကိုယ္စားျပဳ ျဖစ္တယ္။
ရာထူး႐ွိေသာ၊ မဲ့ေသာ၊ (Rank and File)၊
ဇတ္နိမ့္ ဇတ္ျမင့္ (Highborn and Lowborn)၊
လူႀကီးလူငယ္ (Young and Old)၊
လူျဖဴလူမည္း (Black andWhite) ေတြရဲ႕ အစြန္းႏွစ္ဖက္ကို ဝွစ္(ထ)မင္းက လက္မခံပါ။
အားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳေသာဝွစ္(ထ)မင္း (Walt Whitman a kosmos) လို႕ ေဝဖန္သူေတြက ဆိုေပမယ့္ ဝွစ္(ထ)မင္းကေတာ့ က်ားမ လိင္ကြဲျပားမႈရဲ႕ အျပင္ဘက္ (သို႕မဟုတ္) ေသြဖယ္ေနမႈ ကိုလည္း လက္မခံပါဘူး။ ဝွစ္(ထ)မင္းရဲ႕အေကာင္းဆံုးလက္ရာ “ျမက္႐ြက္မ်ား” (Leaves of Grass) ဟာ ႏိုင္ငံေရးအေတြးေတြ အေျမာက္အမ်ားပါဝင္တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ကဗ်ာစာအုပ္တစ္အုပ္ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖတ္သူေတြကို တိုက္႐ိုက္ဝါဒျဖန္႕တာမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူ႕စာအုပ္နဲ႕ သူဟာ အၿမဲတမ္းေခတ္မီေနတယ္လို႕ ဆိုျပန္တယ္။ ဝွစ္(ထ)မင္းရဲဲ႕“ငါ၊သူတပါး၊ေယာကၤ်ား၊မိန္းမ” ခြဲျခားမႈမ႐ွိဘဲ လူထုကိုယ္စားျပဳစိတ္ဓါတ္ဟာ သူ႕ရဲ႕ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္ (Civil War) တုန္းက ေဆး႐ံုမွာ ဝင္ေရာက္လုပ္အားေပးသြားတဲ့ လုပ္ရပ္နဲ႕ ပံုေဖာ္ေပးခဲ့တယ္။ ဝွစ္(ထ)မင္းဟာ ကဗ်ာနဲ႕ နယ္ျခားစည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့သူျဖစ္တယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေလာ္ရာဘု႐ွ္မသိေသးတဲ့ အခ်က္က ဝွစ္(ထ)မင္းအေၾကာင္းေျပာမယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးမပါလို႕ မျဖစ္ဘူး ဆိုတာပါပဲ။
အင္မလီဒစ္ဆင္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရး (သို႕မဟုတ္) မင္းကဘာေကာင္လဲ ?
အင္မလီဒစ္ဆင္ရဲ႕ ကဗ်ာေတြဟာ ဝွစ္(ထ)မင္းလိုေတာ့ႏိုင္ငံေရးကို ေျဗာင္က်က်ခ်ဥ္းကပ္ခြင့္ မရပါဘူး။ ၁၉ ရာစု အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႕အမ်ိဳးသမီးကဗ်ာဆရာမတစ္ဦးက လူထုကို ကိုယ္စားျပဳခြင့္ရဖို႕ဟာ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အေနအထားမွာကိုပဲ အင္မလီရဲ႕ ကဗ်ာေတြမွာ လူထုအသံကို ေတြ႕ရတယ္။ အင္မလီဟာ အသက္႐ွင္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သူ႕ကဗ်ာေတြဟာ လူထုေ႐ွ႕ေမွာက္ကို ေရာက္မလာခဲ့ပါဘူး။ ေဒသတြင္း သတင္းစာတခ်ိဳ႕မွာပဲေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ သူ႕ကဗ်ာေတြဟာ ကြယ္လြန္သြားမွ လူထုအသိအမွတ္ျပဳခံခဲ့ရၿပီး အခုဆိုရင္ အေမရိကန္ကဗ်ာေလာကမွာ အင္မလီဟာ ခ်န္ရစ္ထားလို႕မရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးကဗ်ာဆရာမ ျဖစ္ေနပါၿပီ။
အင္မလီဟာ သူမရဲ႕ကဗ်ာ “ငါကေတာ့ ဘာေကာင္မွမဟုတ္ဘူး၊ သင္ေရာ” (I am nobody! Who are you?) လို႕ သူမေရးသားခဲ့တာ ဒီေန႕အထိ အံ့ၾသခ်ီးမြမ္းရတဲ့ေတြးလံုးမ်ိဳးလို႕ ဆိုတယ္။ ဒီကဗ်ာေလးဟာ ေလးေၾကာင္း ႏွစ္ပါဒ (two quatrains) အမ်ိဳးအစားျဖစ္တယ္။ ငါက ဘာေကာင္မွမဟုတ္ဘူး (I am nobody) ဆိုတာဟာ အင္မလီရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အမွတ္တံဆိပ္ (highly typical) ျဖစ္လာတယ္။ တည္ေဆာက္ပံုအရ နိမ့္ျမင့္သံစံုတြဲမီတာ ေရးဖြဲ႕မႈ (Iambic trimester) နဲ႕ နိမ့္ျမင့္ေလးစံုတြဲမီတာ (Iambic tetrameter) ကို တစ္လွည့္စီသံုးသြားတာကို ေတြ႕ရတယ္။ အတိအက် လိုက္နာမႈကင္းတဲ့ နိမ့္ျမင့္သံုးစံုတြဲမီတာ အေရးအသားကိုေတာ့အင္မလီဆီက စ,ခဲ့တယ္လို႕ ပညာ႐ွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။ အဂၤလိပ္အေခၚ Iambic tri-meter ပါ။ သိပ္ၿပီးအတိအက်မ႐ွိဘဲ တစ္ခါတရံမီတာစနစ္ကို ခ်ိဳးေဖာက္တတ္တာက အင္မလီရဲ႕ ရဲတင္းမႈလို႕ ေလ့လာသူေတြက ဆိုပါတယ္။ ဒီကဗ်ာဟာ ေလးခုေျမာက္ စာလံုးရဲ႕အသံကို ျမင့္သံယူထား (stress) ေပးထားတာက အင္မလီရဲ႕ ပံုစံအမွတ္တံဆိပ္ျဖစ္ၿပီးကာရံပိတ္ (Rhyme Scheme) ပံုစံဟာ (ABCB) ျဖစ္တယ္။ ပထမပါဒမွာ “you” နဲ႕ “too” က ႐ိုင္း(မ္) (rhyme) ျဖစ္ၿပီး မျပည့္႐ိုင္းမ္အေနနဲ႕က “know” ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ မူလ ABCB အထားအသိုကေသြဖယ္ၿပီး AABC ပံုစံကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ကဗ်ာထဲမွာ အေနာက္တိုင္းကဗ်ာရဲ႕ အလွအပအဂၤါရပ္ေတြျဖစ္တဲ့ အသံမ်ား ထပ္ဆင့္သံုးစြဲေသာစနစ္ (alliteration)၊ ထိပ္စည္းတူ တည္ေဆာက္မႈစနစ္ (anaphora)၊ သေရာ္ဟန္ (satire)၊ ဥပမာေပးႏႈိင္းယွဥ္မႈစနစ္ (simile) နဲ႕ အတြင္း႐ိုင္းမ္တူေရးဖြဲ႕မႈစနစ္ (Internal Rhyme) ေတြကို သံုးထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒီကဗ်ာရဲ႕ ထူးျခားခ်က္က ကာရံပိတ္စနစ္ ပံုမွန္မ႐ွိျခင္း (No Regular End Rhyme) ပဲျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာေလးကို ၾကည့္ရေအာင္။
I am no body! Who are you?
Are you no body, too?
Then there’s a pair of us
Don’t tell they’d banish us, youknow.
How dreary to be somebody
How public-like a frog-
To tell your name the livelong day
To an admiringbog!
ငါကဘာေကာင္မွမဟုတ္ဘူး၊ သင္ေရာ?
သင္လည္း ဘာေကာင္မွမဟုတ္ဘူးပဲလား?
ၿပီးေတာ့ အဲဒီမွာ ငါတို႕ပိုင္တဲ့တစ္စံု႐ွိတယ္ေလ
ျပန္မေျပာနဲ႕ေနာ္- သိတယ္မဟုတ္လား သူတို႕ကေမာင္းထုတ္ခ်င္ေနတာ
တစ္စံုတစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႕ (အေကာင္ျဖစ္ဖို႕)ဆိုတာဘယ္ေလာက္ပ်င္းစရာေကာင္းသလဲ
လူထုဆိုတာ ဘယ္ေလာက္- ဖားတစ္ေကာင္နဲ႕တူလဲ
မင္းအေၾကာင္းတစ္ေနကုန္ ေျပာျပဖို႕အတြက္
တစ္ခုေသာ ဗြက္ေကာင္းေကာင္း႐ွိတဲ့ ေနရာဆီကို
ဒီကဗ်ာေလးရဲ႕စာေၾကာင္း ၁ နဲ႕၂၊ ၆ နဲ႕၈ (line 1 and 2 and line 6 and 8) ေတြဟာ ဖိသံေပး (stress) ထားတဲ့အသံထြက္ စကားလံုးေတြနဲ႕ အဆံုးသတ္ထားတဲ့ သံျမင့္ပိတ္ (masculine rhymes) ေတြနဲ႕ အဆံုးသတ္ထားတယ္။
(you, too) (frog, bog) တို႕ျဖစ္တယ္။ ဒါက ထူးျခားခ်က္တစ္ခု။ (ကဗ်ာတစ္ပုဒ္လံုး အေၾကာင္းတိုင္း သံျမင့္ပိတ္ (masculine) ေတြခ်ည္း သံုးထားတာေတာ့ ႐ွိပါတယ္။ ၁၆ ရာစုေႏွာင္းက ဂၽြန္ဒံုး (John Donne) ရဲ႕ အရိပ္ေပၚကလက္ခ်ာ (Lecture Upon the Shadow) ရဲ႕ ႐ွစ္ေၾကာင္းစလံုးဟာသံျမင့္ပိတ္ေတြ ခ်ည္းပါပဲ။)
ေနာက္ထပ္ထူးျခားခ်က္တစ္ခုကေတာ့ အင္မလီရဲ႕စာလံုးအသံုးျပဳမႈပါပဲ။ လူထု (Public) အသံုးကို ဖား (Frog) စာလံုးနဲ႕ တြဲသံုးပစ္တာဟာ အဲဒီေခတ္ကထိတ္လန္႕တုန္လႈပ္ဖြယ္ အေရးအသားမ်ိဳးပဲလို႕ ဆိုတယ္။ ဖားေတြ (Frogs) ဟာ လူထုကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့နာမည္ႀကီး႐ုပ္ပံုေတြ၊ ထင္႐ွားသူေတြ (public/like public figures) သာမန္ မထင္မ႐ွားမဟုတ္တဲ့သူေတြ (somebodies) သူတို႕ဟာ သူတို႕နာမည္ေတြကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ဖားေတြလို ေအာ္ေနတဲ့ သူေတြျဖစ္ၿပီး ဗြက္ေတြစြတ္စိုေနတဲ့ ေနရာကိုသြားရင္း သူတို႕ဖားေတြျဖစ္ေၾကာင္း အမွတ္တံဆိပ္ကို ဂုဏ္ေဖာ္ၿပီးေအာ္ေနသူေတြရယ္လို႕ အင္မလီက ဆိုပါတယ္။
အင္မလီဟာ အမ္ဟီရပ္(စ) (Amherst) မက္ဆာခ်ဴးဆက္ (Massachusetts) အရပ္မွာေနသြားသူ၊ ကဗ်ာေပါင္း တစ္ေထာင့္႐ွစ္ရာေလာက္ ေရးသြားတဲ့သူ၊ သူ႕ကဗ်ာပံုႏွိပ္စာလံုးကိုဆယ္ပုဒ္ျပည့္ေအာင္ မျမင္သြားရ႐ွာသူ ကဗ်ာဆရာမတစ္ဦး ျဖစ္တယ္။ (ဒီဘက္ေခတ္ ပို႕စ္ေမာ္ဒန္အန္းကာဆင္ (Anne Carson) ကေန ဂၽြန္အက္႐ွ္ဘရီထိ သူ႕အရိပ္လြတ္သူ မ႐ွိဘူး။ ဒီေနရာမွာ ကဗ်ာရဲ႕ႏိုင္ငံေရး (The Politic of Poetry) ေခါင္းစဥ္နဲ႕ ပါေမာကၡေဂ်းပါရီနီရဲ႕ “WhyPoetry Matter” စာအုပ္ထဲ အင္မလီကဗ်ာနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးတာ ကၽြန္ေတာာ့္အတြက္ ကံေကာင္းစြာပဲအင္မလီ့အေၾကာင္းကို ေရးျဖစ္သြားတယ္။
အင္မလီဟာ တင္းၾကပ္လြန္းတဲ့ ကာရန္စနစ္ကို စတင္ၿဖိဳဖ်က္ဖို႕ႏွပ္ေၾကာင္းေပးသြားသူတစ္ဦးလို႕ အဆို႐ွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကာရန္မဲ့ “Free Verse” ရာဇဝင္ကိုလွန္ရင္ေတာ့ အင္မလီအေၾကာင္းေလးေရးဖို႕ေကာင္းတယ္လို႕ ထင္မိတယ္။ ဒါေပမယ့္ “Free Verse” နဲ႕ အျခားေသာပံုစံမ်ားကို ကၽြန္ေတာ္ေရးေနတဲ့ က်မ္းငယ္မွာ အင္မလီကို ပါေစခ်င္တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူက Free Verse ထိကို မသြားခဲ့ဘူး။ ဒီေတာ့ တစ္စံုတစ္ေယာက္က အင္မလီဒစ္ဆင္ကိုဘာေၾကာင့္မေရးလဲလို႕ ကၽြန္ေတာ့္ကိုေမးရင္ အေျဖမ႐ွိပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္ အင္မလီကိုပါေစတယ္။ အခု ဒီစာအုပ္မွာ အင္မလီ့ကဗ်ာကို ေရးလိုက္ရလို႕ ဝမ္းသာမိတယ္။ အေၾကာင္းက တိုက္ဆိုင္တာကိုး။ ဒါေၾကာင့္ ပါေမာကၡ ေဂ်းရဲ႕ မူရင္းထက္ပိုၿပီး အင္မလီ့ကဗ်ာဖြဲ႕စည္းပံုကို အထက္ကအတိုင္း႐ွင္းျဖစ္သြားတယ္။ ဒီေတာ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္က အင္မလီကဗ်ာဖြဲ႕စည္းပံုဟာ “ေဂ်း” ရဲ႕ စာအုပ္ထဲကအတိုင္း မဟုတ္ဘဲ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕႐ွင္းလင္းမႈသာ ျဖစ္တယ္။ အခ်က္အလက္ေတြကိုေတာ့ SparkNotes ဆိုဒ္ကေန ယူပါတယ္။)
အင္မလီရဲ႕ ကဗ်ာကေန မူရင္းႏိုင္ငံေရးဆီကိုဆက္ၾကစို႕။ အင္မလီ တစ္ခါကေျပာခဲ့ဖူးတယ္။ အမွန္ကိုသာေျပာပါ (Tell all the truth) တဲ့။ ဒါေပမယ့္ ဒဲ့ဒိုးႀကီးမေျပာမိေစနဲ႕။ (But tell it slant) ေကြ႕ဝိုက္ၿပီးေျပာပါတဲ့။ ဒါဟာသိပ္ကို ေကာင္းမြန္တဲ့ စာသားပါ။ အေမရိကန္ ဘာသာေရးဝန္ႀကီး (American UnitarianMinister) ေသာမတ္(စ)ဝမ့္ေဝါ့(ဒ) ဟက္ဂ်င္ဆင္ (Thomas Wentwort Higginson) ဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးက အင္မလီနဲ႕ စာေပးစာယူ အင္မတန္ခင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးပါ။ သူက စစ္သား၊ ကၽြန္စနစ္ဆန္႕က်င္သူ (Abolitionist) ဒီလိုပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ိဳး ႏိုင္ငံေရးထဲ ထဲထဲဝင္ဝင္ ပါဝင္ပတ္သက္ေနသူႀကီးက အင္မလီကို အမ္ဟီရပ္(စ)က က်ဳပ္ကိုယ္ပြားကဗ်ာဆရာမ (My partially cracked poetess atAmherst) ရယ္လို႕ ဆိုခဲ့တယ္။
- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း
