Mysilences have not protected me.
Yoursilence will not protect you.
"ကၽြႏု္ပ္၏ႏႈတ္ဆိတ္ၿငိမ္သက္ျခင္းသည္ ကၽြႏု္ပ္အား အကာအကြယ္မေပးႏိုင္ေသးေပ
သင္၏ ႏႈတ္ဆိတ္ၿငိမ္သက္ျခင္းသည္လည္း သင့္အားအကာအကြယ္ေပးလိမ့္မည္မဟုတ္။"
- ေအာ္ဒရီေလာ့(ဒ)
ကၽြန္ေတာ္တို႕ ကဗ်ာနဲ႕ပတ္သက္ၿပီးအမ်ားႀကီးေျပာခဲ့ၿပီးၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာဟာ အၿမဲတေစ လူေတြကို ေသြးဆူေစတုန္းပဲ။ ကဗ်ာဆိုတဲ့အရာဟာ အၿမဲတမ္းပဲ ဖတ္သူ၊ ေရးသူ၊ ေဝဖန္သူ၊ ႐ြတ္ဆိုသူေတြရဲ႕ၾကားမွာ ျပႆနာ တက္ေလ့႐ွိတဲ့အရာပါ။ ကဗ်ာဟာ စာေၾကာင္းအေရအတြက္နည္းနည္းပါးပါးနဲ႕ ျငင္းခံုစရာအေကာင္းဆံုး စာေရးနည္းတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့တယ္။ အခုမွမဟုတ္ပါဘူး၊ ေခတ္အဆက္ဆက္၊ ႏိုင္ငံတိုင္း၊ အခ်ိန္တိုင္းမွာ ကဗ်ာဆိုတဲ့ အသံၾကားရင္ ဖတ္သူ၊ ေလ့လာသူ၊ ေရးသူ၊ ခံစားသူ အားလံုး ေသြးဆူလြယ္ေလ့႐ွိၾကတယ္။ ဒါဟာ ထူးဆန္းတဲ့ကိစၥလို႕ မထင္မိဘူးလား။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ကဗ်ာဟာ ဘာေၾကာင့္ဒီေလာက္ထိ ေခတ္အဆက္ဆက္ျပႆနာေတြ ဖန္တီးေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားျဖစ္ရပါသလဲလို႕ ဘယ္ေတာ့မွ ေတြးမၾကည့္ခဲ့မိဘူး။ ကဗ်ာဟာ ဘာေၾကာင့္ ျပႆနာျဖစ္ရသလဲဆိုတာကို ခြဲျခမ္းျပတဲ့စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ကၽြန္ေတာ္ဟာ ကံေကာင္းျခင္းႀကီးစြာနဲ႕ ရ႐ွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ေဂ်းပါရီနီေရးတဲ့ ဘာေၾကာင့္ကဗ်ာဟာ ျပႆနာမ်ားျဖစ္သလဲ (Why PoetryMatters) ဆိုတဲ့ စာအုပ္ပါ။ သူက ကဗ်ာကို ျပႆနာတက္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအခ်က္ ကိုးခ်က္ကို ထုတ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ေအာက္မွာေရးျပထားတဲ့ အခ်က္ေတြပါပဲ။ သူက -
(၁) ကဗ်ာ၏ တရားမွ်တမႈကို ကာကြယ္တဲ့အခ်က္ (Defending Poetry)
(၂) ဘာသာစကား (Language)
(၃) ပုဂၢလအသံ/အေျပာ (Personal Voice)
(၄) တင္စားမႈပံုစံ (TheWay of Metaphore)
(၅) ႐ိုးရာနဲ႕မူလအစ (Tradition and Originality)
(၆) ပံုသ႑ာန္နဲ႕ အခ်ဳပ္အေႏွာင္မဲ့ျခင္း (Form and Freedom)
(၇) ကဗ်ာရဲ႕ႏိုင္ငံေရး (The Politic of Poetry)
(၈) ၾသကာသေလာက (ANational World)
(၉) အဲလီးေယာ့ရဲ႕ ဖိုးကြာတက္ကိုဖတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာအက်ိဳး
(A Reading of Four Quartets)
အဲဒီထဲက နံပါတ္ (၇) ျဖစ္တဲ့ ကဗ်ာရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး (The Politic of Poetry) ဆိုတဲ့ အခန္းက စိတ္ဝင္စားစရာပါ။ ကဗ်ာဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ပတ္သက္ေနတာဟာ သူ႕မွာ ႏိုင္ငံေရးကို ေဖာ္ျပႏိုင္တဲ့ လံုေလာက္တဲ့ အေၾကာင္း (ဝါ) စြမ္းအား႐ွိလို႕ပါပဲလို႕ ေဂ်းက အဲဒီအခန္းစလ်င္စခ်င္း ေရးပါတယ္။
ကဗ်ာဆရာတိုင္းမွာ မျဖစ္မေနက်ေရာက္တဲ့ အေျခအေနတစ္ခု႐ွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူ႕ဝန္းက်င္မွာ႐ွိတဲ့သူက ကမၻာကိုဖတ္ဖို႕ သူ႕နည္းသူ႕ဟန္နဲ႕ တုန္႕ျပန္ဖို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို စာေရးသူက ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ဖက္႐ွင္နဲ႕သူ႕ဝန္းက်င္ကို တံု႕ျပန္တယ္လို႕ ဆိုတယ္။
အဲဒီဖက္႐ွင္ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ လုပ္ေလ့႐ွိတာနဲ႕ ကြဲျပားပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ ဆိုင္းဘုတ္၊ စေတကာ၊ ဘန္နာေတြေပၚမွာေရးၿပီး သူ႕ႏိုင္ငံေရးကို ဖြင့္ဟျပတတ္တယ္။ အဲဒီကဗ်ာေတြဟာ အေျခအေနေတြရဲ႕သက္ေသသကၠာယေတြျဖစ္ၿပီး အလြယ္တကူ သမိုင္းမွာ ေမ့လို႕မရ၊ ဖ်က္လို႕မရတဲ့ ကဗ်ာေတြ ျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီ ႏိုင္ငံေရး ေရာင္ျပန္ဟပ္တဲ့ ကဗ်ာေတြဟာ ကဗ်ာဆရာေတြက လက္႐ွိႏိုင္ငံေရးကို ပိုၿပီး႐ွင္းလင္းသြားေအာင္ေတြးစရာ၊ ခံစားစရာေတြအျဖစ္ ဖတ္သူကို ႐ွင္းလင္းေစတယ္။
ကဗ်ာဆရာဟာ ဘယ္ေတာ့မွ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းကို ဘယ္ပံုဘယ္နည္းေျဖ႐ွင္းရမယ္ဆိုတဲ့ (solution) ကို မေပးဘူး။ မကမ္းလွမ္းဘူး။ "offer" မလုပ္ဘူး။ သူတို႕ဟာ ဖတ္သူကို ျဖစ္စဥ္အတိမ္အနက္ကို နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ကူညီဖို႕ သက္သက္ပါပဲ။ ႏိုင္ငံေရးအသိုင္းအဝိုင္းဆိုတာက အခ်ိန္ျပည့္ ခံယူခ်က္ဆိုတာႀကီးကို ေ႐ွ႕တန္းတင္ၿပီး စိတ္ႏွလံုးအဆင့္အတန္း ေပ်ာက္႐ွလစ္ဟင္းေနတဲ့ အဝန္းအဝိုင္းတစ္ခုပါ။
၉/၁၁ စက္တင္ဘာအေရးအခင္းမွာေတာ့ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕နဲ႕ ဝါ႐ွင္တန္ဒီစီက ကဗ်ာဆရာေတြဟာ အေရးေပၚအေျခအေနတစ္ရပ္ထုတ္ျပန္ၿပီးေနာက္ လူထုရဲ႕ တကယ့္ရင္ထဲကလာတဲ့ အသံေတြ စုစည္းၿပီး သူတို႕ရဲ႕ဘာသာစကားထဲကိုေရာထည့္ၿပီး ကဗ်ာေတြ အံုနဲ႕က်င္းနဲ႕ စပ္ဆိုခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီတိုက္ခိုက္မႈၿပီးတဲ့ ေနာက္တစ္ပတ္မွာေတာ့ လူေတြဟာကဗ်ာ႐ြတ္သံကို ေ႐ွာင္ကြင္းၿပီး ေရဒီယိုနားေထာင္ဖို႕ မလြယ္တဲ့ကိစၥ ျဖစ္သြားတယ္။ ကဗ်ာသံမၾကားခ်င္ရင္ ေရဒီယိုဖြင့္ဖို႕ေတာင္မလြယ္ပါဘူးတဲ့။ အဲဒီတုန္းက အသံလႊင့္႐ံုေတြက ထပ္ခါတလဲလဲလႊင့္ေပးေနတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္႐ွိခဲ့တယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဒဗလ်ဴ၊ အိတ္ခ်္၊ေအာ္ဒင္ (W.H.Auden) ရဲ႕ နာမည္ႀကီးကဗ်ာ "စက္တင္ဘာ (၁)၊ ၁၉၃၉" ပါပဲ။ အဲဒီကဗ်ာဟာ ဂ်ာမန္တပ္ေတြ ပိုလန္ကိုဝင္စီးခဲ့လို႕ ေရးခဲ့တာျဖစ္ၿပီးႏိုင္ငံေရး႐ႈေထာင့္က မွားျခင္း ၊မွန္ျခင္းဆိုတဲ့ ခ်ဥ္းကပ္ပံုနဲ႕ကြဲျပားၿပီး "စိတ္ထား (ဝါ) ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္"နဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္တာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ဒီကဗ်ာဟာ ႏိုင္ငံေရးကို ႐ိုက္ခတ္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ကဗ်ာဆရာဟာ သူစိမ္းတစ္ေယာက္အတြက္ ေျပာဆိုေရးစပ္တာဟာ သိပ္ေတာ့ အဓိပၸါယ္မ႐ွိပါဘူး။ သူတိုကိုယ္တိုင္ေဖာ္ျပမႈကိုျဖစ္ေစ၊ သူတို႕ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ အုပ္စုကိုျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္စားျပဳေဖာ္ျပေလ့႐ွိတယ္။ သူတို႕ဟာ မက္ကၠဆီကန္ အေမရိကန္အုပ္စု (Chicanos) ျဖစ္ေစ၊ နပုန္းလိင္အုပ္စု (Gays) ကိုျဖစ္ေစ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ပိုင္ဟန္ (own measure and style) ကို ႐ွာေဖြဖန္တီး ေဖာ္ျပၾကတယ္။
စိတ္ကူးနဲ႕ကိုယ္ပိုင္သီးျခားဟန္တို႕ေပါင္းၿပီး ေရးဖြဲ႕တာကိုဆိုလိုတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲအဲဒီကဗ်ာဆရာဟာႏိုင္ငံေရးကိုယ္စားျပဳသူေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဥပမာ ေဝါ့ဝွစ္ထမင္း (Walt Whitman) ဟာ ဒီမိုကေရစီကိုကိုယ္စားျပဳတဲ့ ကဗ်ာဆရာျဖစ္လာတယ္။ သူလိုေနာက္တစ္ေယာက္ ဆင္တူ႐ိုးမွား ဒီေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာမ႐ွိေတာ့ဘူး။ အေသခ်ာဆံုးစစ္တမ္းေတြ ေကာက္ၾကည့္ရင္ေတာ့ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအေစာပိုင္း ကဗ်ာဆရာေတြဟာအ႐ိုးစြဲသမား ကြန္ဆာေဗးတစ္ ဒါမွမဟုတ္ အစြန္းေရာက္လစ္ဘရယ္ ဆန္႕က်င္သူ (Reactionist) ေတြ ျဖစ္သြားတယ္။ ဥပမာ။ ယိ(ထ) (Yeats)၊ အဲလီးေယာ့ (Eliot)၊ စတီဗင္ (Stevens) နဲ႕ အက္ဇရာေပါင္း (Pound) တို႕ပဲ ျဖစ္တယ္။ ဥပမာ ဆရာႀကီး ယိ(ထ)ဟာ သေဘာထားတင္းမာသူ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ျပင္းသူဆိုတဲ့အမွတ္အသားကို ရပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ထက္သန္မႈနဲ႕ တိုင္းျပည္ခ်စ္စိတ္ဟာ သူ႕ကဗ်ာေတြရဲ႕ ေခတ္မီမႈနဲ႕တြဲခ်ိတ္လို႕ မရတဲ့အထိျဖစ္လာတယ္။ ဒါဟာ ေခတ္ေနာက္က်တဲ့ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္႐ွိသူ (Old-fashion patriotism) ကို လက္ကိုင္ထားလို႕ပါပဲလို႕ "ေဂ်း" က ဆိုပါတယ္။
ဒီလို ကိုယ့္ေျမ၊ ကိုယ့္ရာဇဝင္၊ ကိုယ့္ဒ႑ာရီေတြကိုဆတ္ဆတ္ထိမခံျဖစ္တဲ့ အေနအထားကို ဖန္တီးေပးလိုက္ တာက ေမာက္ဂြန္နီ (Maud Gonne) ဆိုတဲ့အမ်ိဳးသမီးပဲ ျဖစ္ရမယ္လို႕ ပညာ႐ွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။
ေနာက္တစ္ေယာက္ကေတာ့ ေရာဘတ္ဖေရာ့(စ) ပါပဲ။ သူက ေရေျမသဘာဝကို ခ်စ္တဲ့သူ။ ၿပီးေတာ့ ခန္႕မွန္းရခက္တဲ့လူ။ လယ္သမားတစ္ဦးကဲ့သို႕အသြင္မ်ိဳး႐ွိတဲ့သူရယ္လို႕ ဆိုၾကတယ္။ အမ္ဟားရပ္(စ) ေကာလိပ္ (Amherst College) မွာ ဆရာလုပ္ေနတုန္းကဆိုရင္တပည့္ေတြကို စာသင္တာရပ္ၿပီး ပထမကမၻာစစ္ထဲဝင္ဖို႕ တိုက္တြန္းသတဲ့။ အဲဒီမွာ ဖေရာ့(စ)ရဲ႕လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြက ဖေရာ့(စ)အေပၚမွာ အႀကီးအက်ယ္ ေဒါသူပုန္ထပါေလေရာ။ လူတိုင္းက စစ္ကိုဆန္႕က်င္ေနတဲ့အခ်ိန္ကိုး။ ဂရိတ္ဒီပရက္႐ွင္း (Great Depression) လို႕ ေခၚတဲ့ စီးပြားပ်က္ကပ္ (၁၉၂၉-၃၀) မွာေတာ့ ဆရာႀကီးဖေရာ့(စ)ဟာ အေမရိကန္သမၼတႀကီး ႐ုစဗဲ့ (Franklin Roosevelt) နဲ႕ သူ႕ရဲ႕အလုပ္အကိုင္႐ွာေဖြေပးေရး "New Deal" အစီအစဥ္ကို မေထာက္ခံခဲ့ဘူး။ ဒီအစီအစဥ္ဟာ လူေတြ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္အလုပ္႐ွာႏိုင္ရဲ႕သားနဲ႕ အဲဒီအလုပ္႐ွာႏိုင္စြမ္းကို ထိခိုက္ေစတယ္လို႕ ဆရာႀကီးကယူဆပါတယ္။ လူေတြရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို အစိုးရကခ်ေပးစရာ မလိုဘူးလို႕ ဆရာႀကီးက ဆိုတယ္။ ဒါေၾကာင့္ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သာ ေပးကမ္းပါ (Provide, Provide) ကဗ်ာနဲ႕ "New Hampshire" တို႕လို ကဗ်ာေတြ ေပၚလာတယ္။ ဆရာႀကီးဟာ ကိုယ့္ကုိယ္ကိုယ္သာ ေပးကမ္းရာ ProviteProvite ကို ဖတ္တဲ့အခါ ေအာက္ပါစာေၾကာင္းသံုးေၾကာင္းကို ေလးေလးနက္နက္ဖတ္တယ္လို႕ ဆိုတယ္။ ေနာက္ဆံုးသံုးေၾကာင္းဆိုရင္လည္း မမွားဘူး။
Better to go downdignified
With boughten freindshipat your side
Than none at all.Provide, provide !
ေငြနဲ႕ဝယ္ထားတဲ့ ခင္မင္မႈဟာေတြနဲ႕ ကိုယ့္ဘက္က
ကိုယ့္ဟာကိုယ္ေလးစားသမႈနဲ႕ကိုယ္တိုင္ျပဳလုပ္တာထက္
ဘယ္လိုအရာကမွ သာေအာင္ မလုပု္ႏိုင္ဘူး။
ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သာ ေစာင္မရာ၏ ။ ေပးကမ္းရာ၏ ။
ဒီစာသားေလးဟာ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးၾကဖို႕ တိုက္တြန္းထားတယ္။ ကိုယ့္အလုပ္ကိုယ္႐ွာရမယ္ေပါ့။ ဒီကဗ်ာေလးဟာ စီးပြားပ်က္ကပ္အေပၚမွာ အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕ “Great Deal” အစီအစဥ္ကို လက္တံု႕ျပန္ဖို႕ေရးထားတာျဖစ္ေပမယ့္ အခုဆိုရင္ ေဆာင္ပုဒ္တစ္ခုလိုေတာင္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒီကဗ်ာက ဘာကိုအားေပးခ်င္တာလဲဆိုေတာ့ အေျခအေနေတြဟာ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ေနပါေစ၊ က်ဳပ္တို႕ဟာ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္စြမ္း႐ွိတယ္။ သက္ႀကီးပိုင္း ဘဝရဲ႕ေနဝင္ခ်ိန္မွာ စိတ္ခ်လက္ခ်ေနႏိုင္ဖို႕ ခင္ဗ်ားဟာ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းႀကီးတစ္ခုလံုးကို ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ တည္ေဆာက္ရမယ္။ “Boughten Friendship” ဆိုတာက ေငြနဲ႕ဝယ္ထားတဲ့ မိတ္ေဆြေတြ။ ဥပမာ နာ့စ္ေတြနဲ႕ကူညီေပးသူေတြ ဆိုတာကေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႕ မိတ္ေဆြအစစ္ေတြနဲ႕ ေဆြမ်ိဳးေတြထက္စာရင္ပိုၿပီးေတာ့ မေကာင္းႏိုင္ပါဘူး။ သူတို႕ရဲ႕အကူအညီေတြ (မိတ္ေဆြစစ္၊ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း)ေတြက ခင္ဗ်ားရဲ႕အထီးက်န္မႈ၊ ေငြေၾကးခ်ိဳ႕တဲ့မႈတို႕ကို ကြယ္ေပ်ာက္ေစမယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆရာႀကီးဖေေရာ့စ္ကေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ပံ့ပိုးစမ္းပါ ကိုယ့္လူရယ္လို႕ အေလးအနက္ေျပာေနရတာ အဓိပၸါယ္႐ွိတယ္။ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သက္ႀကီးပိုင္းမွာ တျခားလူအကူအညီေပးရင္လဲ ခင္ဗ်ားကႀကိဳက္မွာမွ မဟုတ္တာပဲေလ။
အမွားအမွန္ကို သိျမင္မႈ (Morality) နဲ႕ႏိုင္ငံေရး (Politic) ကို ဆရာႀကီး ဖေရာ့စ္ တၿပိဳင္ထဲ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပ ထားတဲ့ ကဗ်ာေလးတစ္ပုဒ္႐ွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ “ေခတ္ပ်က္ထဲကလူႏွစ္ေယာက္” (Two Tramps in Mud Time) ကဗ်ာဟာ အလုပ္နဲ႕လုပ္ပိုင္ခြင့္ (Work and the night to work) ကို ေရးဖြဲ႕တဲ့ ကဗ်ာေလးတစ္ပုဒ္ပါ။ ကဗ်ာထဲက ဇတ္ေျပာသူ (Speaker in the poem) က ေက်းလက္က သူ႕လယ္ကြင္းထဲမွ သစ္ေတြကို ခုတ္ျဖတ္ေနတယ္။ သူက “သူ႕ရဲ႕စိတ္ကိုေလွ်ာ့ေပးေနတယ္” (giving a loose to my soul) လို႕ ေရးတယ္။ သူေပ်ာ္႐ႊင္ႏွစ္သက္တယ္။ ဒါမ်ိဳးလုပ္ရတာ (ဝါ) သစ္ခြဲေနရတာကို ေက်နပ္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဖေရာ့စ္ဟာ စာရိတၱျခစားမႈကို အဲဒီကဗ်ာထဲ ထည့္သြင္းေျပာဆိုတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ဟာ စီးပြားေရးခၽြတ္ၿခံဳက်လို႕ ေခတ္ပ်က္ေနခ်ိန္။ ဒါကို ဖေရာ့စ္က Mud Time (႐ႊံ႕ေစးမစင္တဲ့ အခ်ိန္အခါသမယ) လို႕ ေခၚတယ္။ အဲဒီေခတ္ပ်က္ (Mud Time) ႀကီးထဲမွာ စာရိတၱဆိုတာကသာမည ျဖစ္သြားတယ္။ လူေကာင္းေတြဟာ အဲဒီတုန္းက အေမရိကန္တစ္ခြင္ ၿပဲၿပဲစင္ေအာင္ လွည့္လည္ၿပီးႀကံဳရာက်ပမ္း အလုပ္ေလး ရလိုရျငား ႐ွာေဖြရတယ္။ သူတို႕ ဘာအတြက္ အလုပ္လုပ္ေနၾကသလဲ။ အလုပ္ကေငြရမယ္၊ စားစရာေလး ဘာေလးရမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အလုပ္က သူတို႕ေမွ်ာ္လင့္တာ ေငြမွမဟုတ္ရင္ဘာလဲ။ သူတို႕ရဲ႕ေပ်ာက္ဆံုးသြားတဲ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေလးစားမႈနဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို ျပန္ရလိုရျငားေမွ်ာ္လင့္ၾကတယ္။ လူႏွစ္ဦးထဲက ပထမလူဟာ ဇတ္ေျပာသူ ဆီကေန ထြက္ခြာသြားတယ္။ သူ႕ကိုၾကည့္ရတာဒီလိုသစ္ခုတ္ေနရတာကိုပဲ ေပ်ာ္ေနမယ့္သူမ်ိဳး။ ဒုတိယတစ္ေယာက္ ကေတာ့ ခပ္ေလးေလးထြက္သြားတယ္။ အလုပ္ကိုသြားတဲ့ ေျခလွမ္းေတြေပါ့။ ဒုတိယပုဂၢိဳလ္လိုမ်ိဳးက ေငြေၾကာင့္ အလုပ္လာလုပ္သူပဲ။ မေပ်ာ္ဘူးေပါ့။ ဒီလိုလူဟာ ဘာလုပ္လုပ္ေပ်ာ္မွာလည္း မဟုတ္ဘူး။ ဆရာႀကီးဖေရာ့စ္က ဒီကဗ်ာမွာေနာက္ထပ္အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ထည့္သြားတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း (Vocation) နဲ႕ ဝါသနာ (Avocation) ပါပဲ။ ဒါဟာ သိပ္ကိုအေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ပါ။ ကိုယ့္အလုပ္မွာကိုယ္ေပ်ာ္ႏိုင္ဖို႕ ဒီအလုပ္ဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ဝါသနာလားလို႕ ေမးဖို႕လိုတယ္။ ကဗ်ာထဲက အေရးႀကီးတဲ့စာေၾကာင္းျပတ္ေတြ (Crucial Juncture) ေတြကို ၾကည့္ရေအာင္။ ေနာက္ဆံုးမေရာက္ခင္တစ္ပုဒ္ (ThePenultimate) ကို ၾကည့္ရေအာင္ဗ်ာ။
Nothing on either sidewas said.
They knew they had butto stay their stay
And all their logicwould fill my head:
As that I had no rightto play.
တစ္ဖက္ဆီက ဘာမွမေျပာခဲ့ၾက
သူတို႕ေနထိုင္ခြင့္ေပၚ ခိုလႈံဖို႕ကလြဲလို႕သူတို႕မွာ႐ွိခဲ့တယ္ဆိုတာ သူတို႕သိခဲ့ပါရဲ႕
ၿပီးေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ ေလာဂ်စ္ဟာငါ့ေခါင္းထဲမွာ ျပည့္ႏွက္ေနခဲ့လိမ့္မယ္
ငါက ကစားဖို႕ အခြင့္အေရးမ႐ွိခဲ့သလိုမ်ိဳးပ။
With what was anotherman’s work for gain.
My right might be lovebut theirs was need.
And shere the two existin twain
Theirs was the betterright-agreed.
ထပ္မံရဖို႕ အျခားအမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္ရဲ႕အလုပ္ဆိုတဲ့ အရာနဲ႕အတူ
သူတို႕၌႐ွိေသာ အရာကေတာ့ လိုအပ္ျခင္းျဖစ္ေပမယ့္ငါ့ရဲ႕အမွန္တရားက ခ်စ္ျခင္းေမတၱာျဖစ္ေလာက္ရဲ႕
ေနာက္ၿပီးသီးျခားေနရာႏွစ္ခုမွာ ႐ွိတဲ့ဒီထြက္ေပါက္မ်ား႐ွိရာအရပ္၌
သူတို႕မွာ႐ွိတဲ့အရာကေတာ့ ပိုေကာင္းတဲ့ အမွန္တရား - က်ဳပ္လက္ခံေပးခဲ့တယ္။
ဆရာႀကီးေရာဘတ္ဖေရာ့(စ) ဟာ ဒီအပုဒ္မွာေတာ့လူသားေတြရပ္တည္ရမယ့္ က်င့္ဝတ္ကို ထည့္သြင္းခဲ့တယ္။ အဲဒီက်င့္ဝတ္ေတြဟာ ႐ႈပ္ေထြးေနေကာင္းေနမယ္။ သူဆိုလိုတဲ့ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ (love) ထက္ကို လိုအပ္ခ်က္ (need) က ပိုၿပီး အေရးႀကီးသြားသလိုျဖစ္ေနတယ္။ ဆရာႀကီးဟာ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ (love) ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ေ႐ြးခ်ယ္ၿပီး အဲဒီစကားလံုးကိုတန္ျပန္ထိန္းညွိဖို႕အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ (need) ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ကဗ်ာထဲထည့္ၿပီး သူ႕ကဗ်ာကိုထပ္ျမွင့္ခဲ့တယ္။ ကဗ်ာရဲ႕ ေနာက္ဆံုးအပိုဒ္ကို ၾကည့္ရေအာင္။
But yield who will to their separation
Myobject in living is to unite
Myavocation and my vocation
Mytwo eyes make one in sight.
Onlywhere love and need are one,
Andthe work is play for mortal stakes,
Isthe deed ever really done
ForHeaven and the future’s sakes.
ဒါေပမယ့္တစ္ဘာသာစီလုပ္မယ္ဆိုတဲ့လူေတြကိုေတာ့ က်ဳပ္လက္ေျမွာက္တယ္
က်ဳပ္ရဲ႕အလုပ္က်ဳပ္ရဲ႕ဝါသနာ
မ်က္လံုးႏွစ္လံုးကိုတစ္ခုတည္းေသာျမင္ကြင္းကို ျပဳလုပ္ေပါ့
ခ်စ္ျခင္းေမတၱာနဲ႕လိုအပ္ခ်က္ဟာတစ္ခုတည္းေသာအရာ ျဖစ္တဲ့ေနရာ
ေနာက္ေတာ့အလုပ္ဟာ လူသားျဖစ္တည္မႈအဆင့္ဆင့္ကို အသံုးေတာ္ခံရဲ႕
အၿမဲတမ္းပဲရည္႐ြယ္ခ်က္ေျမာက္ေအာင္ အမွန္တကယ္လုပ္ရဲ႕
ေကာင္းကင္ဘံုအတြက္နဲ႕အနာဂတ္ရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားအတြက္ေပါ့။
ကၽြန္ေတာ္တို႕ဆီက လိုအပ္ခ်က္ (ဆႏၵ) ဆိုတဲ့အရာဟာအခ်စ္ဆိုတဲ့စကားနဲ႕ လားရာသ႑ာန္က သိပ္မကြာပါဘူး။ ေဆာင္းပါးေရးသူ “ေဂ်း” ကေတာ့ စာသားကခြင့္မျပဳဘူးလို႕ ဆိုပါတယ္။ ဒီအပုဒ္မွာ စဥ္းစားစရာ ေပးထားတယ္လို႕ ဆိုလိုတာပါ။ ကဗ်ာဆရာကဖတ္သူဆီက ေတာင္းဆိုတာက “need” နဲ႕ “love” ဘယ္အရာကို ေ႐ွ႕တန္းတင္မလဲ ဆိုတာပါ။ လူအမ်ိဳးမ်ိဳးသေဘာထားအမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ လြယ္လင့္တကူ ဆံုးျဖတ္ဖို႕မလိုဘူး။ အလြယ္တကူဆံုးျဖတ္မႈကိုခြင့္မျပဳ (Disallowing easy judgment) လို႕ေရးပါတယ္။ ျပန္ၿပီးခ်ဳပ္ရရင္ ေရာဘတ္ဖေရာ့စ္ရဲ႕ကဗ်ာဟာ အဲဒီေခတ္က စီးပြားပ်က္ကပ္ကို ရည္႐ြယ္တယ္။ ေခတ္အေျခအေနက ႏိုင္ငံေရးပါပဲ။
Ref:Why Poetry Matters by Jay Parini(2008 Yale University Press)
- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း
