ဤစာမ်က္ႏွာရိွ ကဗ်ာေရးရာစာတမ္းမ်ားသည္ မူရင္းေရးသားသူဆရာသမားမ်ားထံမွ ျပန္လည္မွ်ေဝျခင္းသာျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤစာမ်က္ႏွာရိွ ကဗ်ာေရးရာစာတမ္းမ်ားကို စီးပြားေရးအတြက္ တစ္စံုတစ္ရာအသံုးခ်ျခင္းမျပဳပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္ - မင္းခသူ

ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာ ဂ်ိဳ(ခ်ိဳ)နဲ႔လား (၁၇)‎

‎သာမညေတးထပ္‎‎

ပဓာနကာရန္ကိုးခ်က္မွာ တလံုးခ်င္းပဲ ကာရန္ယူၿပီး ‎ဝမ္းတြင္းကာရန္ေတြ (နေဘ) မယူဘဲ၊ အကြန္႔
အတြန္႔ေတြ မပါဘဲ ‎သာမန္ ႐ိုး႐ိုး ေရးထားလို႔ ‎သာမညေတးထပ္လုိ႔ေခၚပါတယ္။ အေပၚကျပခဲ့တဲ့ ဇယား‎
ပါအခ်က္အားလံုးနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ ‎ေရးလိုက္ရင္ သာမညေတးထပ္ကိုရပါတယ္။ သာမညေတးထပ္အ
တြက္ ‎ဥပေဒသေဆာင္ပုဒ္ ‎ေတးထပ္တပုဒ္ကို ၾကည့္ပါ။ ဇယားထဲ ထည့္ျပပါမယ္။‎‎

‎ဥပေဒသေဆာင္ပုဒ္ ‎ေတးထပ္‎‎

ေတးထပ္စာ ဉာဏ္ကြန္႔ (ဘို႔)၊‎
နည္းညြန္႔ညြန္႔ ေရးမည္၊‎
ပဓါန ကာရန္ညီ (ေအာင္)၊‎
ေရးၾကံစည္ ၾကျမဲ၊‎
ဤနည္းျဖင့္ ေရွးဦးစြာ၊‎
ၿငိ႐ံုသာ ေရးတတ္ဘို႔ခဲ။‎

ထို႔ေနာင္မွ ကာရန္သာ (ေအာင္)၊‎
ရွာၾကံကာ စပ္တဲြ၊‎
အဓိပၸာယ္ ပါေအာင္ဆဲြ (ပါလုိ႔)၊‎
စကားလဲ က်ဥ္းေစ၊‎
ဖတ္ရြတ္ပံု စည္းေသက် (လွ်င္ျဖင့္)၊‎
ေတးနယ တတ္မဲ့ကေဝ။‎

ပိုဒ္ထားႏွင့္ ဘယ္ညာေလ (မွာ)၊‎
ျမဲပံုေသ တည္အက် (ဟာမို႔)၊‎
အာဂံုရ ရွိနမူ၊‎
ေရးေတာ့ထပ္တူ၊‎
ခ်င္းတို႔ခ်င္း ကာရန္ယူ (ေသာ္)၊‎
ေခါင္တဆူ ျဖစ္အုန္းလိမ့္ေလး။‎

[12+Tayhtat+Sample01_Tharmanya.jpg]


ဒါဆို ဘယ္ေနရာေတြမွာကာရန္ယူရမလဲ ဆုိတာလည္း ‎ရွင္းမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အနက္ေရာင္ ျခယ္ထား
တဲ့ အကြက္ေတြက ‎ပဒါလကၤာရေတြ၊ ‎ႀကိယာေတြ၊ ဝိဘတ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ကုိ သက္ဆိုင္ရာအပိုဒ္
က ကာရန္နဲ႔ ဂ႐ု၊ လဟု ‎‎အတူတူ ယူထားေၾကာင္း သတိျပဳပါ။ ဥပမာ - အပိုဒ္-၁၄ မွာ အပိုဒ္ကာရန္က 'က်'
 (လဟု) ‎ျဖစ္ၿပီး ပဒါလကၤာရ ကလည္း ‎‎'ဟာမို႔' (လဟု) ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အပိုဒ္-၁၇ မွာ အပိုဒ္ကာရန္က ‎‎'ယူ'
 (ဂ႐ု) ျဖစ္ၿပီး ပဒါလကၤာရ ကလည္း 'ေသာ္' (ဂ႐ု) ‎ပဲျဖစ္ပါတယ္။‎ စေလဦးပုည ေရးတဲ့ သစၥာတုိင္ေတးထပ္
တပုဒ္ကို နမူနာအျဖစ္ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။‎

‎ေသြမကြက္ပါႏွင့္‎‎
ခုိင္စပယ္ေငြရည္ဥ၊‎
မာလာယုမ်က္ျခယ္၊‎
ေမာင္ဆဲြတဲ့ပုလဲသြယ္ငယ္၊‎
ထယ္ေတာ္ေလမူအား၊‎
ေဆာင္ၫြန္႔တဲ့ သၪၥာကို၊‎
မေသခ်ာစဲြမည္စိတ္ထား။‎

ေရႊစိတ္ေတာ္ ခုခါခံသည္၊‎
ဘယ္ဂုဏ္မာန္ေထာက္ပြား၊‎
ညာပင္သူျမသားက၊‎
စိမ္းကားမည့္အေန၊‎
ေရႊေဘာေတာ္ေသြမကြက္ပါႏွင့္၊‎
စိန္ဘယက္ နန္းေၾကာ့ညာေမ။‎

ေမာင္ကျဖင့္ သက္ေဝကို၊‎
ကမၻာေလ အကုန္တိမ္းေစေတာ့၊‎
‎ယိမ္းပါဘု ေမာင့္သစၥာ၊‎
စဲြတဲ့စိတ္မွာ၊‎
ေငြသခၤ ေသာ္တာငယ္၊‎
မွန္ေသခ်ာေျပာလိုက္ပါ့ေလး။ ။‎


‎အ႐ိုးခံေတးထပ္‎

အ႐ိုးခံေတးထပ္ ကေတာ့ ‎...‎ ပဓာနကာရန္ (၉)ခ်က္ အလံုးစံုတူရပါမယ္။‎ အဲဒီကာရန္ေတြရဲ့ေရွ႕က ဝမ္း
တြင္းကာရန္ (၂) လံုးကိုပါ နေဘကိုက္ေအာင္ အစပ္ကာရန္ ‎ယူရပါမယ္။‎ အပိုဒ္ (၂) နဲ႔ အပိုဒ္ (၃) ဟာ
တပိုဒ္လံုး ကာရန္ထပ္ (နေဘထပ္) ရပါတယ္။‎ အပိုဒ္ (၈) နဲ႔ အပိုဒ္ (၉) ဟာလည္း တပိုဒ္လံုး ကာရန္
ထပ္ (နေဘထပ္) ရပါတယ္။‎ က်န္တာအားလံုး သာမညေတးထပ္နဲ႕ အတူတူပါပဲ။‎ ေအာက္မွာ ဇယားနဲ႔ျပ
ထားပါတယ္။ ဇယားကြက္မွာ ဝမ္းတြင္းကာရန္ယူရမယ့္ စာလံုးေတြကို ‎အေရာင္တူ ျပထားပါတယ္။

[13+Tayhtat+Template_AyoeKhan.jpg]


အ႐ိုးခံေတးထပ္ အတြက္ ဥပေဒသေဆာင္ပုဒ္ေတးထပ္ ကို ၾကည့္ပါ။‎

[14+Tayhtat+Sample02_AYoeKhan.jpg]

ဒီ ဥပေဒသေဆာင္ပုဒ္ အ႐ိုးခံေတးထပ္မွာ ပဓာနကာရန္ (၉)ခ်က္ကို စာလံုးနက္ နဲ႔ ‎စာလံုးေစာင္း (Bold &
Italic) နဲ႔ ျပထား ပါတယ္။ ‎နေဘထပ္ရမယ့္အပိုဒ္ေတြကို အေရာင္တူ ‎ျပထားပါတယ္။ တပုိဒ္လံုး နေဘယူ
ရမယ့္ ေလးပုိဒ္ (၂-၃၊ ၈-၉) ကိုေတာ့ ‎အေရာင္ျခယ္ ‎‎(Highlight) ျပထားပါတယ္။‎
နမူနာ အ႐ိုးခံေတးထပ္ေတြကို ဆက္ေလ့လာဖို႔ ေရးေပးလုိက္ပါတယ္။

လက္ဖက္ရည္ေတာ္ ရြာစဥ္ရြာစား မင္းလွသခၤယာဘဲြ႔ခံ စေလဦးပုည ေရး - ေတးထပ္စပ္မူနည္း‎‎‎‎

ေတးထပ္ ေတးထပ္ ရယ္ႏွင့္၊‎
ေရးစပ္ၾက သူငါ၊‎
ေတြးကပ္လွ နမူနာ၊‎
ခ်ဴအခ်ာ လြန္ေပါ၊‎
‎ယခုေခတ္ ျပဳသစ္စာ မွာ၊‎
‎႐ႈခ်စ္စရာ ေ႐ြးမွ်မေႏွာ။‎

သုိ႔မို႔ေၾကာင့္ ကြ်ႏု္ပ္ညီငယ္၊‎
မဟုတ္သည္ နေယာ၊‎
ႏႈတ္ဝသီ သေဘာမွာ၊‎
အေဟာသိ ပယ္ပါ၊‎
သေျပမွာ စေလနည္း ကိုမွ၊‎
ေဆြမွီး၍ ျပဳသင့္သည္သာ။‎

စပ္မူနည္း ေရးလိုပါလွ်င္၊‎
ေတးကိုသာ ရေအာင္က်က္ ပါေတာ့၊‎
ခက္လွဘူး မ်ိဳးသိဂၤါ၊‎‎‎
စိုးရိမ္ႏွင့္ဗ်ာ၊‎‎‎‎
ၿဖိဳးထိန္တဲ့ ကိုးစိန္လႊာမွာ၊‎‎‎‎
ခုိး႐ွိန္ဝါ‎‎ ‎ေတာက္ပါလိမ့္ေလး။ ။‎


အပိုဒ္-၁၅ မွာ စာလံုးေရ (၆)လံုး ပဲရွိတဲ့အတြက္ ၁၅၊ ၁၆၊ ‎‎၁၇၊ ၁၈ အပိုဒ္ေတြက ‎အဆံုးစာလံုးေတြကိုပဲ
 (ဇယားမွာ ၉-‎ျပထားတဲ့ အကြက္ေတြ) စာလံုးတလံုးခ်င္းစီကိုပဲ (ဂါ-ဗ်ာ-လႊာ-ဝါ) ‎အခ်င္းခ်င္း ကာရန္ ခ်ိတ္
ထားတာ ေတြ႔ရပါမယ္။‎

လိႈင္ထိပ္ေခါင္တင္ေရး ‎‎- ေတးထပ္‎

ကုမၼာရီ ႐ြယ္ဓေလ့ေပမုိ႔၊
ငယ္ကေလ့ ေဂါရီ၊
ဘယ္အေတြ႕ ေလာကီကို၊
ေဇာမသီခင္က၊
စပယ္ခက္ စံုႏွစ္ပင္မွာ၊
မငံုခင္ တုန္းကအစ။

ပန္းဒြါရ ဆင့္စီ၊
မပြင့္မွီ အခါက၊
က်င့္ဝသီ စာဂႏွင့္၊
ခါပထမ အ႐ြယ္၊
ငယ္သြားေတြ ေၾကြမလဲခင္က၊
ေမအျမဲ ခ်စ္ဖို႔ႀကံ႐ြယ္။

ကေလးစိတ္ဓါတ္မပ်ယ္၊
ခပ္ငယ္ငယ္ စာမတတ္ခင္က၊
ကညာနတ္ ေကာင္းမႈေပြလီ၊‎
‎ေတာင္းဆုေစတီ၊‎
စိတ္မွန္းႏွင့္ ေမေက်ာက္ခ်ီတယ္၊
ေသြေဖါက္ၿပီႏိုင္ဘု ဖ်ာ့ေလး။ ။

အပိုဒ္ (၁၅) မွာ စာလံုးေရ (၇)လံုးရွိလို႔ အပိုဒ္၁၅ရဲ့ အဆံုး (၄)လံုး (ေကာင္းမႈေပြလီ) နဲ႔ အပိုဒ္ ‎‎(၁၆) ရဲ့
အစ (၄)လံုး (ေတာင္းဆုေစတီ) ကို ေလးလံုးစလံုး နေဘ ‎ကိုက္ေအာင္ယူၿပီး အပိုဒ္ (၁၅)၊ (၁၆)၊ ‎‎(၁၇)
နဲ႔ (၁၈) ေတြရဲ့ အဆံုးစာလံုးေတြ (လီ-တီ-ခ်ီ-ၿပီ) ကို ‎ကာရန္ထပ္ခ်ိတ္ထားတာ ‎ေတြ႔ရပါမယ္။‎ ‎ဒါ့အျပင္
အပ်ိဳေဖာ္မဝင္မီကပင္ ကေနာင္ကိုယ္ေတာ္ကို ခ်စ္မိရပံုအေၾကာင္း ‎ဖဲြ႔ဆိုသြားတဲ့ေနရာမွာ အ႐ုိင္းကို ‎
အယဥ္ျဖစ္ေအာင္ ေရးႏုိင္တဲ့ လိႈင္ထိပ္ေခါင္တင္မင္းသမီးရဲ့ ‎စာဆုိေတာ္ဂုဏ္ေျမာက္ပံု ကိုလည္း
'စပယ္ခက္ စံုႏွစ္ပင္မွာ၊ ‎မငံုခင္ တုန္းကအစ'၊ 'ပန္းဒြါရ ‎ဆင့္စီ၊ မပြင့္မွီ အခါက' ဆုိတဲ့အပိုဒ္ေတြမွာ
ထင္ထင္ရွားရွားျမင္ႏိုင္လို႔ ဒီေတးထပ္ကုိ ‎‎ေရြးျပလိုက္တာပါ။‎ သံုးခ်က္ညီ ေတးထပ္ အေၾကာင္းကို
ဆက္ပါမယ္။

‎သံုးခ်က္ညီေတးထပ္‎

သံုးခ်က္ညီေတးထပ္ကေတာ့ အ႐ိုးခံေတးထပ္ရဲ့ စည္းကမ္းခ်က္အားလံုးအျပင္ အတက္ပိုဒ္ နဲ႔
‎အအုပ္ပိုဒ္ ေတြရဲ့ မ-ပိုဒ္နဲ႔ စံု-‎ပိုဒ္ ေတြကို ကာရန္စပ္တဲ့အခါ ဝမ္းတြင္းကာရန္ (၂)လံုးစီ ကို ‎စံုပိုဒ္
မွာပါ အညီထပ္ယူလိုက္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မ-ပိုဒ္မွာ ‎‎(၂)ခ်က္၊ စံု-ပိုဒ္မွာ (၁) ခ်က္၊ ဒီ ‎ကာရန္
သံုးခ်က္ညီ ရတဲ့အတြက္ သံုးခ်က္ညီေတးထပ္ လို႔ ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ‎‎အခံပိုဒ္အတြက္ မ-ပိုဒ္နဲ႔
စံု-ပိုဒ္ ဝမ္းတြင္းကာရန္ ညီစရာမလုိပါဘူး။ ‎‎ဒါေၾကာင့္ အပိုဒ္ (၁-၂၊ ၅-၆၊ ၇-၈၊ ၁၁-၁၂၊ ၁၃-၁၄၊
၁၇-၁၈) ေတြမွာသာ ‎သက္ဆုိင္ရာႏွစ္ပုိဒ္ခ်င္းစီ နေဘ ‎သံုးခ်က္စပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။‎
ဇယားကြက္မွာ ဝမ္းတြင္းကာရန္ယူရမယ့္ စာလံုးေတြကို အေရာင္တူ ျပထားပါတယ္။

[15+Tayhtat+Template_ThoneChetNyi.jpg]


ဥပေဒသေဆာင္ပုဒ္မွာ ၾကည့္လုိက္ရင္ ရွင္းပါတယ္။‎

[16+Tayhtat+Sample02_ThoneChetNyi.jpg]

ဒါဆုိရင္ ေတးထပ္ ရဲ႕ ပင္မ အမ်ိဳးအစား သံုးမ်ိဳး ၿပီးသြားၿပီမုိ႔ ကာရန္ယူပံုတူၿပီး အပိုဒ္ ‎အေနအထား ကဲြျပား
သြားတဲ့ ေတးထပ္ ‎အမ်ိဳးအစားခဲြေလးေတြကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္။

- ဟယ္ရီလြင္

ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာ ဂ်ိဳ(ခ်ိဳ)နဲ႔လား (၁၆)

‎ေတးထပ္‎‎ 
ကဗ်ာဆိုတဲ့ မူလပင္စည္ႀကီးကေန လကၤာ နဲ႔ သီခ်င္း ဆိုၿပီး အခက္အလက္ႏွစ္ခုရွိတဲ့ေနရာမွာ ‎‎ေတးထပ္
ကေတာ့ ‎သီခ်င္းအမ်ိဳးအစားထဲမွာ ပါပါတယ္။ သီဆိုေသာအခါ ‎ထပ္ကာဆိုရေသာေၾကာင့္ ‎လည္းေကာင္း၊ 
ကာရန္ကို ‎ထပ္ကာ စပ္ရေသာေၾကာင့္ ‎လည္းေကာင္း၊ ေတးထပ္ဟုဆုိသည္ လုိ႔ ‎ေျပာၾကပါတယ္။ ျမဝတီစာ
မ်က္ႏွာ မွာေတာ့ ‎‎ေညာင္ရမ္းေခတ္ (၉၅၉-၁၁၁၃) မွာေပၚခဲ့တဲ့ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီဖဲြ႔ ‎ေတြမွာ သံုးေလ့ရွိတဲ့ 
'ေတး႐ိုး' ‎ကဗ်ာအမ်ိဳးမွာပါတဲ့ ‎ေတးသံကို အကြန္႔အညြန္႔ ဆန္းဆန္းျပားျပားနဲ႔ ‎ထပ္ကာထပ္ကာ ဖြဲ႔စည္း ‎သီ
ကံုးတာေၾကာင့္ ေတးထပ္လို႔ဆိုေၾကာင္း ‎ေရးထားပါတယ္။ ‎ျမန္မာႏုိင္ငံ ‎ဘာသာျပန္စာေပအသင္း က စီစဥ္
ၿပီး စာေပဗိမာန္က ထုတ္ေ၀တဲ့ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတဲြ-‎‎‎၅ ‎‎(တူ-နိ)၊ အပိုင္း (က)၊ ပဌမအႀကိမ္၊ (၁၉၆၁ 
ခုႏွစ္) မွာပါတဲ့ "ေတးထပ္" (စာမ်က္ႏွာ -၁၄) ကို ‎‎ကိုးကားေရးသား ‎ထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ စြယ္စံုက်မ္း ထဲ 
မွာပါတဲ့ ‎ျမန္မာကဗ်ာအေၾကာင္းေတြကုိ ‎အေသအခ်ာ တင္ေပးထားတဲ့ ျမဝတီ ‎အင္တာနက္ ‎စာမ်က္ႏွာကို
 ေက်းဇူးတင္စရာ ပါပဲ။ ပဏာမအေနနဲ႔ ‎ေတး႐ိုးနမူနာတပုဒ္ ‎ထုတ္ႏႈတ္တင္ျပလိုက္ပါတယ္။‎

တန္ခူးဂိမွမွာ၊‎
‎ဓာတ္ေတဇယွဥ္မီ၊‎
ခါမိႆခ်ိန္ညီ၊‎
သဝဏီနကၡတ္၊‎
စိၾတမည္မကြာ၊‎
တာရာမွာ ေကဝဓမွတ္။‎
ပန္းကံ့ေကာ္ရင္ခတ္တုိ႔၊‎
ပြင့္ခ်ပ္ကယ္စံုလင္၊‎
သင္းရနံ႔ ပ်ံ႕ရႊင္၊‎
ေရသဘင္ပဲြလမ္း၊‎
ထိန္႔႐ိုက္ဆင့္ၾကဴးေၾကာ္သည္
သၾကၤန္ေတာ္က်ဴးရင့္သည့္တမ္း။‎

လက္ဖက္ရည္ေတာ္ ရြာစဥ္ရြာစား မင္းလွသခၤယာဘဲြ႔ခံ စေလဦးပုည ေရးခဲ့တဲ့ ‎ေတးထပ္ေရးနည္း 
ဥပေဒသ ေတးထပ္ေလးကို ‎အရင္ၾကည့္လိုက္ပါ။‎
ေတးထပ္ကို ဉာဏ္ဆလို႔၊‎
ႀကံၾကေတာ့စပ္ပံု၊‎
ဆယ့္ရွစ္ပိုဒ္ေတြ႕ႀကံဳလွ်င္၊‎
အလံုးစံုၿပီးၿမဲ၊‎
အထ ေျခာက္လံုးခ်ီသည္၊‎
ဆံုးေလၿပီ ခုနစ္ႏွင့္ပဲ။‎

‎'၏'၊ '၍'၊ '၌'၊ 'သည္' ႏွင့္ 'ကို' ကို၊‎
သဒၵါလိုမွတ္စဲြ၊‎
အဓိပၸါယ္ မွန္မလဲြေစႏွင့္၊‎
ႀကံခဲလို႔စပ္ပါ၊‎
ဆဲ့ေျခာက္ေထြ အစပ္သြား၊‎
မမွားေအာင္ ရၾကေစမွာ။‎

ေပါရာဏကထာကို၊‎
အခါခါ ဉာဏ္႐ႈလို႔၊‎
‎ဧခ်င္းစု ၁၅ ေထြ၊‎
ကြၽမ္းက်င္ၾကေစ၊‎
ေတးထပ္႐ိုးပံုအေနမွာ၊‎
စပ္ၾကေလ သည္နည္းပေလး။ 
ေတးထပ္ေရးပံုကို ၀ိဘာဂ အစိတ္အပိုင္း (၈)မ်ိဳးနဲ႔အေသးစိတ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ...‎

‎(၁) ‎အမည္အားျဖင့္‎‎‎
အစပ္ကာရန္ အထပ္ကာရန္ အမ်ားဆံုးေသာ ေတးသီခ်င္းမ်ဳိးမို႔ ေတးထပ္လို႔ ‎ေခၚေၾကာင္း ‎ကဗ်ာက်မ္း ‎ေတြ
က ‎ဖြင့္ဆုိပါတယ္။ အသံ၊ ကာရန္၊ ဝါက်အသြားအလာေတြကို အမ်ိဳးမ်ိဳး ‎ပါ၀င္ညီညြတ္ေစၿပီး (၁၈) ‎ပိုဒ္
 ျပည့္ေအာင္ ‎အထပ္ထပ္ စပ္ဟပ္ရတဲ့အတြက္ ေတးထပ္လို႔ ‎ေခၚဆုိပါတယ္။‎ ကဗ်ာစြယ္စုံက်မ္းအားျဖင့္ 
အဓိပၸာယ္ထပ္ဖြင့္ရရင္ေတာ့ ေဒြးခ်ဳိးနဲ႔ ႀတိခ်ဳိးလိုပဲ ပါဠိေ၀ါဟာရအရ ‎‎"ေတး" ‎‎ဆိုတာကို ၃-ခု လို႔ ‎အနက္ေကာက္ၿပီး ကဗ်ာရဲ႕ စံု-မ အပိုဒ္ ႏွစ္ပိုဒ္ ႏွစ္ပိုဒ္စီမွာ မ-‎ပိုဒ္ရဲ႕ ‎‎အဆံုးအကၡရာနဲ႔ စံုပိုဒ္ရဲ႕ အစ (၃) လံုးေျမာက္ ‎အကၡ
ရာတို႔ကို ‎ပဓာနထားျပီး ကာရန္ ထပ္ရ ‎စပ္ရ တာ ‎ေၾကာင့္မို႔ ေတးထပ္ (သို႔) သံုးထပ္ လို႔ ‎ေခၚပါတယ္။‎

‎(၂) ‎အမ်ိဳးအျပားအားျဖင့္‎‎‎‎ 
အဓိကအားျဖင့္ ‎
‎(က)‎ သာမညေတးထပ္
(ခ)‎ အ႐ိုးခံေတးထပ္
(ဂ)‎ သံုးခ်က္ညီေတးထပ္ ရယ္လို႔ သံုးမ်ိဳးသံုးစား ခဲြျခားထားပါတယ္။‎

‎ဒီအမ်ိဳးအစား သံုးမ်ိဳးဟာ အပိုဒ္အေနအထား အေပၚမူတည္ၿပီး ခဲြထားတာျဖစ္ပါတယ္။ အပိုဒ္ ‎အေနအထား 
အလံုးစံု ‎တူညီၿပီး အစပ္ကာရန္အေနအထားသာ ကြဲျပား ျခားနားပါတယ္။ ‎ဒီသံုးမ်ိဳးကို တမ်ိဳးစီမွာ အစပ္ကာ
ရန္အတူတူယူၿပီး ‎အပိုဒ္ အေနအထား မတူတဲ့ အမ်ိဳးေပါင္း ‎‎(၆) မ်ိဳး တခါထပ္ၿပီးပြား လိုက္တဲ့အခါ ...‎

‎၁)‎ ေတးထပ္ဆန္း‎
‎၂)‎ ေတးထပ္ႀကီး‎
‎၃)‎ ေတးထပ္ပိုဒ္စံု
‎၄)‎ ပုလဲသြယ္ေတးထပ္
‎၅)‎ ပေဒသာေတးထပ္
‎၆)‎ စၾကာေတးထပ္ ... ဆုိၿပီး ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ စုစုေပါင္း (၁၈) မ်ိဳး ျဖစ္သြားပါတယ္။‎

‎ဒီလိုပံုစံနဲ႔ၾကည့္လုိ႔ရပါတယ္။‎

[10a+Type+of+Tayhtat.jpg]

‎(၃) ‎အပိုဒ္ေရအားျဖင့္‎‎‎‎‎
ေတးထပ္တပုဒ္မွာ စုစုေပါင္း (၁၈) ပုိဒ္ ပါသာ အတိအက်ရပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ အကြန္႔ပိုဒ္၊ ‎အတြန္႔ပိုဒ္ေတြ ၾကား
ညႇပ္ထည့္ခ်င္ ‎ထည့္ႏိုင္ပါတယ္။‎

‎(၄) အခံ အအုပ္ ‎အားျဖင့္‎‎‎‎‎‎
ေတးထပ္ရဲ့ အပိုဒ္ (၁၈) ပိုဒ္ကို (၆) ပိုဒ္စီ သံုးလီခဲြထားပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ အပိုဒ္ႀကီး ‎သံုးပိုဒ္ ႐ွိပါ
တယ္။ ‎အဲဒီအပိုဒ္ႀကီးေတြဆံုးတိုင္း ပုဒ္မ (။) ခ်ထားရပါတယ္။ တခါ ဒီ (၆)ပိုဒ္ကိုမွ ‎အတက္ (အခ်ီ) (၂)ပိုဒ္
 အခံ (၂)ပိုဒ္၊ အအုပ္ ‎‎(အခ်) (၂)ပိုဒ္ ရယ္လို႔ ထပ္မံ ခဲြထား ပါတယ္လို႔ ‎ကဗ်ာစြယ္စံုက်မ္း မွာ ဆုိထားပါ
တယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ိဳ႕စာေတြထဲမွာေတာ့ ‎ပထမအပိုဒ္ႀကီးကို ‎‎(၄)ပိုဒ္ခံ၊ (၂)ပိုဒ္အုပ္၊ ဒုတိယအပိုဒ္ႀကီးကို (၂)
ပိုဒ္တက္၊ (၂)ပိုဒ္ခံ၊ (၂)ပိုဒ္အုပ္၊ ‎တတိယအပိုဒ္ႀကီးကို ‎‎(၄)ပိုဒ္ခံ၊ (၂)ပိုဒ္အုပ္ဖို႔ေရးထားပါတယ္။ 

‎အက်ဥ္းခ်ဳပ္ဥပေဒသလကၤာနဲ႔မွတ္ရင္ ...‎
‎(က)‎ အာဒိဝစနံ ေလးပုိဒ္ခံ၊ အမွန္ ႏွစ္ပုိဒ္အုပ္။‎
‎(ခ)‎ ႏွစ္ပိုဒ္တက္ျပန္၊ ႏွစ္ပုိဒ္ခံ၊ အမွန္ ႏွစ္ပုိဒ္အုပ္။‎
‎(ဂ)‎ အာဒိဝစနံ ေရွးနည္းျပန္၊ အမွန္ ႏွစ္ပုိဒ္အုပ္။‎

တကယ္ေတာ့ ဒီအတက္၊ အခံ၊ အအုပ္ပိုဒ္ ေတြဆုိတာက အမည္သတ္မွတ္ခဲြျခားထားတဲ့ ‎သေဘာသိသာ
႐ံု မွတ္သားဖို႔သာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေရးႀကီးတာက အပိုဒ္ႀကီးသံုးပုိဒ္ ‎‎(အပိုဒ္ငယ္-၆ပိုဒ္ စီ) ခဲြဖို႔နဲ႔ အကၡရာ 
လံုးေရ၊ ကာရန္ ‎‎ယူပံု၊ ဂ႐ု၊ လဟု ထားပံု မွန္ဖို႔ပဲ ‎ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွ႕မွာဆက္ေဖာ္ျပထားပါတယ္။‎

‎(၅) အကၡရာ ‎လံုးေရအားျဖင့္‎‎‎‎‎‎‎
မ-ပိုဒ္ေတြအားလံုးမွာ အပိုဒ္-၁၅ ကလဲြလို႔က်န္တဲ့အပိုဒ္အားလံုး (၁-၃-၅-၇-၉-၁၁-၁၃-၁၇) ကို ‎အကၡရာ 
(၅) လံုး (သို႔) ‎‎(၆) လံုးသာ ထားရပါမယ္။‎ အပိုဒ္-၁၅ ကုိေတာ့ အကၡရာ (၆) လံုး (သို႔) (၇) လံုး ထားရပါ
မယ္။‎ စံုပိုဒ္ေတြမွာေတာ့ ...‎
အပိုဒ္ (၂-၄-၈-၁၀) တို႔မွာ (၅)လံုးစီ၊‎
အပိုဒ္ (၆-၁၂-၁၈) တုိ႔မွာ (၇)လံုးစီ၊‎
အပိုဒ္ (၁၄) မွာ (၆)လံုး၊‎
အပိုဒ္ (၁၆) မွာ (၄)လံုး အတိအက်ရွိရပါမယ္။ အပိုအေလ်ာ့မရွိရေၾကာင္း ‎သတိျပဳဖို႔လိုပါတယ္။‎

စာလံုးေရ ဆုိတဲ့ေနရာမွာ ေပၚလြင္ထင္ရွားတဲ့အသံရွိတဲ့ စာလံုးကိုသာ ‎ေရတြက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ 
- ပုဂံ ဆိုရင္ ‎‎(၁)လံုး လို႔ပဲ ယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပဓာန ဆုိရင္ ‎‎(၂) လံုးလို႔ပဲ ယူရပါမယ္။‎ မူမွန္အားျဖင့္ အစ
ပိုဒ္ (အပိုဒ္-၁) ကို ငါးလံုးနဲ႔ပဲ စေလ့ရွိပါတယ္။ ေျခာက္လံုးထားလည္း ‎မွားေတာ့ မမွားပါဘူး။‎ ေနာက္ဆံုးအ
ဆံုးသတ္ပိုဒ္ (အပိုဒ္-၁၈) ကို "ေလး" ဆုိတဲ့စာလံုးနဲ႔ အဆံုးသတ္ရပါတယ္။ ‎‎"လား" ဆိုတဲ့ စကားလံုးလည္း 
‎တခါတရံသံုးတတ္ေၾကာင္းသိရပါတယ္။ အထူးမွတ္ဖို႔က ‎အပိုဒ္(၁၆)မွာ ေလးလံုး အတိ အက် ရွိဖို႔ပါပဲ။‎

‎(၆) ‎အစပ္ကာရန္အားျဖင့္‎‎‎‎‎‎‎‎
‎(က) ၁-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုးႏွင့္ ... ၂-အပိုဒ္၏ တတိယလံုး --- တခ်က္
‎(ခ) ၂-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုးႏွင့္ ‎... ၃-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုး‎  ‎... ၄-အပိုဒ္၏ တတိယလံုး --- အခ်က္
‎(ဂ) ၄-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုးႏွင့္ ‎... ၆-အပိုဒ္၊ ၈-အပိုဒ္၊ ၉-အပိုဒ္ တို႔၏ အဆံုးလံုး‎ ‎... ၁၀-အပိုဒ္၏ 
တတိယလံုး --- တခ်က္
‎(ဃ) ၅-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုးႏွင့္‎ ...၆-အပိုဒ္၏ တတိယလံုး --- တခ်က္
‎(င) ၇-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုးႏွင့္ ‎... ၈-အပိုဒ္၏ တတိယလံုး --- တခ်က္
‎(စ) ၁၀-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုးႏွင့္ ‎... ၁၂-အပိုဒ္၊ ၁၃-အပိုဒ္တို႔၏ အဆံုးလံုး‎ ‎... ၁၄-အပိုဒ္၏ တတိယလံုး --- 
တခ်က္
‎(ဆ) ၁၁-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုးႏွင့္ ‎... ၁၂-အပိုဒ္၏ တတိယလံုး --- တခ်က္
‎(ဇ) ၁၄-အပိုဒ္၏ အဆံုးလံုးႏွင့္ ‎... ၁၅-အပိုဒ္၏ တတိယလံုး --- တခ်က္
‎(စ်) ၁၅-အပိုဒ္၌ ၆-လံုးရွိလွ်င္ ... ထုိအပိုဒ္အဆံုးလံုးႏွင့္ ‎... ၁၆-အပိုဒ္ အဆံုးလံုး‎
‎... ၁၅-အပိုဒ္၌ ၇-လံုးရွိလွ်င္ ... ထုိအပိုဒ္၏ ေနာက္ ၄-လံုးႏွင့္ ‎... ၁၆-အပိုဒ္ ၄-လံုးစလံုး 
(ေလးလံုးစလံုးကို နေဘယူရမွာပါ)‎ ‎... ၁၇-အပိုဒ္ အဆံုးလံုး‎ ‎... ၁၈-အပိုဒ္ တတိယလံုး --- တခ်က္ ‎

ကာရန္ယူပံုမ်ားျပား ႐ႈပ္ေထြးတဲ့အတြက္ အထူးသတိျပဳမွတ္သား စပ္ဆိုဖို႔ လိုပါတယ္။‎

‎(၇) ဂ႐ု၊ လဟု ‎အားျဖင့္‎‎‎‎‎‎‎‎‎
စာပိုဒ္ေရ ၂-၃-၅-၇-၁၀-၁၂-၁၃-၁၅-၁၆-၁၇ အပိုဒ္ေတြမွာ ေရွ႕ထက္၀က္ရဲ႕အဆံုး ‎သံုးလံုးေျမာက္ ‎အကၡ
ရာ ဌာနမွာ ‎‎(အ-အား-အိ-အီး-အတ္-အိတ္-အုတ္-အုန္း) စတဲ့ ‎ေလျပင္းအကၡရာ (လဟုသံ) မ်ဳိး ေတြကိုသာ 
အျမဲထားၿပီး ‎ေနာက္ထက္၀က္၏ အဆံုး ၅-‎လံုးေျမာက္ အကၡရာဌာန ‎တို႔မွာေတာ့ (အာ-အီ-အူ-အန္-အိန္-
အုန္) စတဲ့ ‎ေလေလ်ာ့အကၡရာ ‎‎(ဂ႐ုသံ) မ်ားကိုသာ ‎အျမဲထားရပါမယ္။‎
စာပိုဒ္ ၁-၄-၆-၈-၉-၁၁-၁၄-၁၈ အပိုဒ္ေတြရဲ့ ေရွ႕ထက္ဝက္ရဲ့အဆံုး သံုးလံုးေျမာက္ 
‎အကၡရာဌာန ေတြ မွာ ‎‎(အာ-အီ-‎အူ-အန္-အိန္႔-အုန္) စတဲ့ ေလေလ်ာ့အကၡရာ (ဂ႐ုသံ) 
‎ေတြကိုသာ အျမဲထားရမွာျဖစ္ျပီး ‎ေနာက္ထက္ဝက္ရဲ႕ ‎အဆံုးအကၡရာဌာနမွာေတာ့ 
(အား-အီး-‎အူး-အက္-ေအာက္-အုတ္) စတဲ့ ‎ေလျပင္း အကၡရာ (လဟုသံ) ေတြကိုသာ 
‎‎အျမဲထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။‎

ကာရန္နဲ႔ အကၡရာအေရအတြက္ကလြတ္တဲ့ မ-ပိုဒ္ေတြရဲ့အဆံုးက ဝိဘတ္၊ ႀကိယာ၀ိေသသန၊ ‎ပဒါ ကၤာရ
 ေတြကိုလည္း ‎သူ႔ေရွ႕က ယူတဲ့ ဂ႐ု၊ လဟု အသံအတုိင္း လုိက္ယူသင့္ပါတယ္။ ‎ဒါမွ ဆိုလို႔ ေကာင္းပါတယ္။ အသံေျပျပစ္ပါတယ္။‎‎ဂ႐ု၊ လဟု အသံမမွန္ရင္ စည္းဝါးပ်က္တဲ့ေတးထပ္ ျဖစ္သြားတဲ့အတြက္ ရြတ္ဆုိတဲ့
အခါ ‎မေကာင္းေတာ့ ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ‎မမွားေအာင္ သတိျပဳဖို႔လုိပါတယ္။‎

‎(၈) ‎အျပစ္ေဒါသအားျဖင့္‎
ေတးထပ္တပုဒ္ရဲ့ ပဓာနကာရန္ ၉ခ်က္မွာ တခ်က္လြတ္သြားခဲ့ရင္၊ ဝဂ္နင္း နဲ႔ ခြါေထာက္ ‎အျပစ္ေတြ ရွိခဲ့ရင္၊ 
ဂ႐ု၊လဟု ‎လဲြခဲ့ရင္ ေတးထပ္ပ်က္စီးႏိုင္တဲ့အတြက္ ဒီအျပစ္ေတြက ‎ကင္းလြတ္ရပါမယ္။‎

ေတးထပ္မွာ ကာရန္ယူပံုေတြ၊ စာလံုးေရေတြ၊ အသံေနအသံထား ေလယူေလထား (ဂ႐ု၊ ‎လဟု) ေတြ 
အတြက္ ‎သတ္မွတ္ခ်က္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒသေတြက မ်ားလြန္းလို႔ ႐ႈပ္လိုက္တာ ‎ဆုိၿပီး စိတ္ပ်က္မသြားၾကပါနဲ႔။ မွတ္ရလြယ္ေအာင္၊ ‎ေရးရလြယ္ေအာင္ ပံုေသဇယား ‎‎(template) ေလးတခု လုပ္ထားပါတယ္။ က်ေနာ္ 
လည္း ဒီဇယား ကိုပဲ သံုးပါတယ္။ ‎‎အဲဒါကိုၾကည့္ေရးရင္ လြယ္ပါတယ္။‎

[11+TayHtat+Template.jpg]


အေရာင္တူ၊ ဂဏန္းတူ ျပထားတဲ့ေနရာေတြကို ကာရန္တူ ယူလိုက္ပါ။ ‎အကြက္ေတြမွာေရးထားတဲ့အတိုင္း 
ဂ႐ု၊ လဟု ကို ‎‎ယူလိုက္ရင္ မမွားႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ‎အပိုဒ္တိုင္းမွာ ေရွ႕တဝက္၊ ေနာက္တဝက္ခဲြရင္ အျမဲတမ္း 
ပထမ သံုးလံုးဟာ ‎ေရွ႕တဝက္ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တဝက္ကေတာ့ ‎စာလံုးေရေပၚမူတည္ၿပီး ႏွစ္လံုး၊ သံုးလံုး၊
‎ေလးလံုး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ထက္ဝက္ခဲြ တဲ့ေနရာကို မ်ဥ္းအနက္ ပိုင္းထားပါတယ္။‎‎၁၅ အပိုဒ္မွာ (၆)လံုး ေရး
ရင္ ‎‎၉‎‎ ျပထားတဲ့ အကြက္က စာလံုးတလံုးခ်င္းစီကိုပဲ ၁၅၊ ၁၆၊ ၁၇၊ ၁၈ အပိုဒ္ ‎ေတြအတြက္ ‎အခ်င္းခ်င္း 
ကာရန္ခ်ိတ္ရပါမယ္။ (အ႐ိုးခံေတးထပ္မွာ ဆက္ျပထားတဲ့ ဦးပုည ရဲ့ ‎‎'စပ္မူနည္း' ေတးထပ္မွာ ၾကည့္ပါ။)‎
‎၁၅ အပိုဒ္မွာ (၇)လံုး ေရးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အပိုဒ္၁၅ရဲ့ အဆံုး (၄)လံုး နဲ႔ အပိုဒ္ (၁၆) ရဲ့ အစ ‎‎(၄)လံုးကို
 ေလးလံုးစလံုး ‎နေဘကိုက္ေအာင္ယူၿပီး အပိုဒ္ (၁၅)၊ (၁၆)၊ (၁၇) နဲ႔ (၁၈) ေတြက ‎‎၉‎ ျပထားတဲ့ ‎အကြက္
က စာလံုးတလံုးခ်င္းစီကို ‎ကာရန္ထပ္ခ်ိတ္ရပါမယ္။ (အ႐ိုးခံေတးထပ္မွာ ‎ဆက္ျပထားတဲ့ လိႈင္ထပ္ေခါင္တင္ ရဲ့ ေတးထပ္မွာ ၾကည့္ပါ။)‎

သာမည ေတးထပ္ အေၾကာင္းကို ဆက္ပါမယ္ ...‎

- ဟယ္ရီလြင္ 

ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာ ဂ်ိဳ(ခ်ိဳ)နဲ႔လား (၁၅)

‎‎ေလးခ်ိဳးႀကီး‎

ေလးခ်ိဳးႀကီးမွာ -‎
‎၁။ ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီး ‎
‎၂။ ကာလေပၚ ေလးခ်ိဳးႀကီး ဆိုၿပီး ရွိပါတယ္။‎

တစ္ခါ ကာလေပၚေလးခ်ိဳးႀကီးမွာ -‎
၁။ ကာလေပၚ စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး‎
၂။ ကာလေပၚ စာေျဖာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး .. ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးထပ္ကဲြပါတယ္။‎

အဲဒီေတာ့ ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီးကို အရင္စၾကည့္ၾကရေအာင္။‎

ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီး‎

ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီးေတြကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွာ ဖိုးသူေတာ္ဦးမင္း၊ လူဦးမင္း၊  ဦးဖုန္း စတဲ့ ပညာရွိစာဆို ေတြ ‎‎တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေရးသားခဲ့ေပမယ့္ ဒီဘက္ေခတ္မွာ မေတြ႔ရေတာ့ဘူးလို႔ဆုိပါတယ္။ ေရးပံု ေရးည္းကေတာ့ ...‎

‎၁။ အခ်ိဳးေလးခု ပါပါတယ္။‎
‎၂။ ေလးလံုးစပ္လကၤာသြားနဲ႔ စပ္ဆိုတာမ်ားၿပီး တခါတေလ တပုိဒ္မွာ ငါးလံုး၊ ေျခာက္လံုး ေရးပါတယ္။‎
‎၃။ အပိုဒ္ေရ အကန္႔အသတ္မရွိပါ။‎

လကၤာသြားနဲ႔ေရးတဲ့အတြက္ တခ်ိဳ႕ဆရာေတြက လကၤာေလးခ်ိဳးႀကီး လုိ႔လည္း ေခၚပါတယ္။‎
ပံုစံကိုၾကည့္ရင္ ေရးလို႔ရပါတယ္။‎

‎‎ဖိုးသူေတာ္ဦးမင္း ေရး - ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီး‎

လိႈက္လုိ႔သာႏူးေတာ့တယ္၊ ႐ိုက္က်ဴးသံစံုႏွင့္၊ အမၺံဳေဗြ သိန္ျပတဲ့၊ ခ်ိန္လမွာ။‎

ကသစ္ကယ္ ဥကင္၊ ေဗြပလႅင္မွာ၊ ေ႐ႊပင္သခြတ္၊ နန္းတမြတ္က၊ အထြတ္ကယ္တူမည္၊ စစ္ဦးပဲ
ရည္ဆဲမို႔၊ ပန္းစည္တဲ့ ‎စံုေျခမွာ၊ ‎ေငြစကဖီ ေ႐ႊစံကားတို႔၊ ၫြန္႔သားတဂုဏ္ ပ်ိဳ႕ပါဘိ၊ ဖူးစို႔ကိုက္ညႇာ။‎

မႈန္လည္တင္ငယ္၊ ပဥၥင္နရည္း၊ ၿငိမ့္ၿငိမ့္သည္းမွ်၊ ႐ိုက္ဟီးသုန္သုန္၊ ၾကက္ႏွစ္စံုက၊
ေစာပုညစက္၊ ေဇယ်ာဖက္မွာ၊ ‎‎အနက္ကယ္မင္နည္၊ ေဇာ္ရန္းရည္ႏွင့္၊ စိန္ရည္မ်က္လွ်ပ္၊
ျမဖဲရံသတ္မယ္လို႔၊ ေအာင္ရပ္ကယ္ကြၽန္းဘံု၊ ‎လြမ္းရည္မာန္ၿခံဳၾကတဲ့၊ ‎နယုန္တာကို၊
ညီလာဘံုဦးက ေမာက္ပါဘိ။‎

‎ျမတ္ေခါင္ငယ္ဝံသ၊ နတ္ေရာင္ပသည္၊ အလွငယ္ဆံုးစြန္၊ မာန္မလြန္တဲ့၊
ရန္ခြၽန္ဘုန္းေတာက္၊ ဖ်ားေ႐ႊေမွာက္မွာ၊ ‎‎ေဖ်ာက္ေရးေျဖဖြယ္၊ ေသာ့မလြယ္ႏွင့္၊
ေနာင့္နယ္ၫႊတ္ၿပိဳ၊ ဆြတ္ေဆြးသာပိုေတာ့တယ္၊ ျမင့္မိုရ္နန္းဦးကိုင္ဝယ္၊
‎‎သူရာႏုိင္ေအာင္တဲ့မိုးငယ္လို႔၊ တိုးခ်ဲ႕ေလသိ။‎

‎ဒီ ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီးကို ၾကည့္လိုက္ရင္ အခံႏွစ္ပိုဒ္ အခ်ကာရန္ညီ၊ ဂ႐ုခ်၊ ပထမအအုပ္ပိုဒ္ဆံုးကာနီး ေနာက္ဆံုးႏွစ္ပိုဒ္မွာ ‎အဲဒီ ‎ကာရန္ျပန္ ကိုယူ၊ အအုပ္ႏွစ္ပိုဒ္ ကာရန္ညီ လဟုခ်၊ သာမန္ ေလးခ်ိဳးစပ္နည္းအတိုင္း
‎ဆုိၿပီးစပ္ထားတာကိုေတြ႔ရပါမယ္။ ‎အဲဒီမွာမွၾကားအပိုဒ္ငယ္ေလးေတြမွာ ေလးလံုးစပ္လကၤာသြား နဲ႔ အပိုဒ္
ငယ္ေလးေတြ ‎ညႇပ္ေရးသြားတာပါပဲ။ ဒီေတာ့ ‎ေလးခ်ိဳးငယ္၊ေလးခ်ိဳးလတ္ေတြထဲမွာ ေလးလံုးစပ္ ညႇပ္ေရး
လုိက္ရင္ ‎ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီးျဖစ္တယ္လို႔ အၾကမ္းဖ်ဥ္း မွတ္ယူရင္ ‎ရပါလိမ့္မယ္။‎ နာက္ထပ္ဥပမာတပုဒ္အေန
နဲ႔ သီေပါမင္း အိႏၵိယျပည္၊ ရတနာဂီရိအရပ္မွာ နတ္႐ြာစံတဲ့အခါ လယ္တီပ႑ိတ ‎‎ဆရာဦးေမာင္ႀကီးက
 ေရွးေလးခ်ိဳးႀကီးမူအတိုင္း စပ္ဟပ္လုိက္တဲ့ ေလးခ်ိဳးႀကီးတပုဒ္ကို ထပ္တင္ျပလုိက္ပါတယ္။‎

တဇာတ္သိမ္းျပန္ေပါ့၊ ခပ္သိမ္းျမန္ေျပမွာ၊ ဉာဏ္သံေဝ ကိုယ္ေတာ္ျပပါလုိ႔၊ ဓမၼၿပီၿပီ ေဟာႏိုင္တဲ့၊ 
သီေပါဘုရင္။‎

တေထာင့္ႏွစ္ရာ၊ ႏွစ္ဆယ္ငယ္သာ၊ ေကာဇာကာလ သဇင္ႏွင္းေဖ်ာ္၊ နတ္ေပါင္းငယ္ေပ်ာ္သည္၊
နတ္ေတာ္လ၏၊ ‎‎ေက်ာ္တဆုတ္ပက္၊ ဆယ့္သံုးရက္ဟု၊ အာစက္ဝွန္ေဝွ႔၊ နဂါးေန႔မွာ၊
ဘုန္းေငြ႔စီရင္၊ မီး႐ႈးျမင္ၿပီး၊ တိုင္းခြင္စုိးရန္၊ ‎ကုန္းေဘာင္႐ိုး ‎တန္ခိုးဖန္၍၊
မဟႏၱာ႐ိုက္၊ ျမန္မာတိုက္ဝယ္၊ မကိုဋ္ကယ္ ေဆာင္ခ်ိန္၊ ျပကၡဒိန္မို႔၊ ဝတိန္ၿပိဳင္နတ္၊
‎ေဖးတူမတ္လ်က္၊ စတၴာလီသာ၊ ‎အစြန္းေျဖာင့္သည့္ ေထာင့္ႏွစ္ရာ၊ ေ႐ႊၾကာခုိင္ႏဲႊ၊ တူ
မီးပဲြတည့္၊ ဆန္းဆဲေတရသ္၊ ‎ခါရက္ျမတ္တြင္၊ သမတ္ကယ္နည္းတူ၊ ‎ကဒဏ္ရွက္ ကနက္ထူလုိ႔၊
ရွစ္ဆူရန္ဟန္႔၊ ျဖဴဝန္းသာျဖန္႔ေတာ့၊ ‎တိုင္းဘံုျပန္႔ျမန္နယ္မွာ၊ ရန္သြယ္သြယ္
ေၾကာက္ေရွာင္ပုန္းရ၊ ‎ဘုန္းလႊင့္အႏွင္။‎

ကုန္းေဘာင္ရန္နည္၊ စည္ဆက္ကယ္တည္သည္၊ ပင္စည္ကြန္႔ကြန္႔၊ ဆယ္တၫြန္႔ဟု၊
ခြၽန္႔ခြၽန္႔ခုိင္ဖူး၊ ပြါးလူးလူးတြင္၊ ‎‎ကံဆူးကံေညာင့္၊ ဘုန္းကိုေမွာင့္လို႔၊
တေထာင့္ႏွစ္ရာ၊ ေလးဆယ္မွာလွ်င္၊ သတၱာစြန္းဆဲ၊ သကၤန္းပဲြႏွင့္၊ ခဝဲပြင့္ခ်ိန္၊
‎‎ေက်ာ္ရွစ္ရက္ဟု ျပကၡဒိန္မွာ၊ ဝတိန္စံနတ္၊ သိၾကားျပတ္သုိ႔၊ မင္းျမတ္ကယ္ သီေပါ၊
နန္းကေလ်ာလို႔၊ ေရေၾကာအဏၰဝါ၊ ‎‎ပတ္ဝန္းကာသည့္၊ ရတနာဂီ၊ ကြၽန္းငယ္မီွလို႔၊
ဝသီစင္စင္၊ တရားသာမင္ေတာ့၊ ျမန္ဘုရင္ကို၊ ကံပင္ေဆာင္ၫႊန္း၍၊ ‎‎ကြန္းဆုိင္ရာပို႔။‎

ကံအေမြကို၊ ခံေစထံုးတမ္း၊ ကမၻာျငမ္းႏွင့္၊ စည္းကမ္းမေသြ၊ တေျမတိုက္သုိ႔၊
လုိက္ပါေခ်လည္း၊ သံေဝႏွစ္ဆူ၊ ထီးသစ္ထူလို႔၊ ‎‎ျမန္ဘူပတိ၊ ကြၽန္းဂီရိတြင္၊
ဓမၼိကဉာဥ္၊ သခၤါ႐ုဉာဥ္ စုယွဥ္လ်က္၊ ဓမၼဥၥေရာ္၊ သံုးေမြ႔ေလ်ာ္၍၊ ကိုယ္ေတာ္စံတုန္း၊
သံရာဝဋ္ ‎‎အလြတ္႐ုန္းစဥ္၊ ပုန္းမလြတ္သာ၊ ေဘးေသခင္း အတင္းလာ၍၊ နတ္ရြာနန္းျမင့္၊
ၾကငွန္းဖြင့္ဘုိ႔၊ ခ်ိန္သင့္ကြန္းေထာက္၊ ‎‎ခါေတာ္ေလွ်ာက္လို႔၊ ေခတ္ေရာက္ ေကာဇာ၊ အ႒္
သတ္ ေဒြး ဧေကၠးခါတည့္၊ မာဂသီေရာ္၊ စန္းၫိွဳးေလွ်ာ္သည့္၊ ‎‎နတ္ေတာ္ဆုတ္ပက္၊
ေက်ာ္ေျခာက္ရက္မွာ၊ ခ်ဳပ္ပ်က္ကယ္ဇီဝိန္၊ ဥပစၦိန္ျဖင့္၊ ဝတိန္ယာယီ၊
ကြန္းေထာက္သာခ်ီေတာ့၊ ‎‎ေလာကီဝန္႔ခႏၶာကို၊ ျမန္မၾကာ အလ်င္သုဥ္းတဲ့ေအာင္၊
မႈန္းၾကျမန္တို႔။ 

ကာလေပၚ စာေထာင့္ ေလးခ်ိဳးႀကီး‎

ကာလေပၚ စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး ေရးပံု ေရးနည္းကေတာ့ ...‎

‎၁။ အခ်ိဳးေလးခု ရွိရပါမယ္‎

‎၂။ အပိုဒ္အေရအတြက္ကေတာ့ - မ အခ်ိဳး (ပထမအခ်ိဳးနဲ႔ တတိယအခ်ိဳး) ေတြမွာ ၃ပိုဒ္က
၇ပိုဒ္အထိ ထားႏိုင္ပါတယ္။ ‎‎‎ဒါေပမယ့္ ၄-၅ ပိုဒ္ေလာက္ပဲ ထားတာမ်ားတယ္လို႔ဆုိပါတယ္။
စံု အခ်ိဳး (ဒုတိယနဲ႔ စတုတၴအခ်ိဳး) ေတြမွာေတာ့ ‎အနည္းဆံုး ‎၇ပိုဒ္ကေန
အဲဒီအထက္ကိုႀကိဳက္သေလာက္ပိုထားလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒုတိယအခ်ိဳးထက္ စတုတၴအခ်ိဳးကို
‎‎အပိုဒ္ပိုမ်ားမ်ားထားၿပီး အရွည္ဆံုးေရးေလ့ရွိ တယ္လုိ႔လဲ ဆုိပါတယ္။‎

‎၃။ အကၡရာလံုးေရအေနနဲ႔ ဒုတိယအခ်ိဳးအဆံုးမွာ ေလးလံုး၊ စတုတၴအခ်ိဳးရဲ့ အစမွာ
သံုးလံုး(သို႔မဟုတ္) ေလးလံုး ‎‎ပဲထားရပါမယ္။ က်န္အပိုဒ္ေတြမွာေတာ့ အနည္းဆံုး
၆လံုးကေန အမ်ားဆံုး ၁၅လံုး၊ ၁၆လံုး ေလာက္အထိ ‎ထားႏိုင္ပါတယ္။ ‎အဲဒီထက္
ပိုသြားရင္ေတာ့ ဆုိတဲ့ေနရာမွာ ေလမမီေတာ့ဘဲ စည္းဝါးလည္း မကိုက္ေတာ့ဘူးလို႔ဆုိပါတယ္။‎
က်န္တဲ့ ကာရန္ယူပံု၊ ဂ႐ု၊ လဟု ထားပံုေတြကေတာ့ ေလးခ်ိဳးရဲ့ စည္းမ်ဥ္းအတိုင္းပါဘဲ။ ‎
အခ်ဳပ္တန္းဆရာေဖရဲ့ ကာလေပၚစာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီးကို နမူနာ ဖတ္ၾကည့္ပါ။‎

‎‎မႏၲေလးၿမိဳ႕၊ အခ်ဳပ္တန္းဆရာေဖ ေရး - ေနျပည္ေတာ္ အလြမ္းဖြဲ႔စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး

ျမတ္ေကာဇာ လွစ္ဆိုျပရမွာျဖင့္၊ သတ္ေဇာဒြါ-ဧစ္ကိုက်ကာမွ၊ ေခတ္ညိဳလွ-ျမန္မာေျပ၊
(အမယ္ေလး) "ဟစ္ငိုစရာ့-‎အခါေပ"။‎

မေသြေစာင္းေပဘု၊ ေရေၾကာင္းဗ်ဴဟာခ်ီ၍၊ တူရာသီဆန္းရက္ငါးမွာလ၊ နယ္ျခားေျမေက်ာက္တိုင္
ရပ္ဆီက၊ ‎‎ကင္းတပ္သေခၤ်ကိုေနာ္ကြယ္ "ခြင္းျဖတ္ဝင္ေမႊ"။ 

ရက္အ႒ာ ႀကံဳအတြင္းမွာေတာ့၊ စက္မဟာအဟုန္ ျပင္းတာေၾကာင့္၊ မင္းလွၿမိဳ႕မွန္ဆိုက္ေလ၊
ရန္မိုက္ေခြၽမဲ့ ျမန္မာမ်ား၊ ‎‎‎"ခံတိုက္ေပမဲ့ အကြာသား"။ ။‎

စခန္းငယ္ယွဥ္၊ လမ္းအစဥ္တပ္ေတာ္ရွိၿပီဘု၊ သတင္းလွ်ံ ျမင္းၿခံထိကာမွ၊ အသိဉာဏ္
ႏုစေတာင္းငယ္ႏွင့္၊ ‎ကဝိဟန္ ‎ျပဳမူေကာင္းသူက၊ အေၾကာင္းကို မျမင္ေလ၍၊ စကားေျပ
ေျပာရင္လႊတ္ပါဖ်၊ ျပားဝတ္ကာ ‎ရွိပန္ေတာင္းေသာ္ေၾကာင့္၊ ‎ေက်ာက္ေျမာင္းဝန္
အျမန္ေျပးရွာရ၊ အေရးပိုင္ မိန္႔ဆိုခ်က္မွာလ၊ လက္နက္ကုန္ အပ္ႏွံသ ‎လွ်င္ျဖင့္၊
ခြင့္လိုရာ ေတာင္းပန္ပ ‎မယ္လို႔၊ ခ်ိဳလွစြာ ဉာဏ္နီစြက္ထာမို႔၊ ခြင့္လိုရာ
ယူေစလို႔ျမြက္မိတယ္၊ (အမယ္ေလး) ‎ပ်ိဳးပ်က္သြယ္ဘြား။ 

‎[ဘံုတျပည္စံ ေမွာက္လွန္မည္ပ၊ မိုးထက္ၾကယ္မ်ား၊ ကုန္အညီျပန္ ေတာက္လွ်ံခ်ီပ
 အမတ္ေတြ ျမင္းထက္ဖ်င္း၊ ‎ငကင္းေခါင္ဖ်ာ့ ‎သိုက္ျမၫွာအပ္ မေဘြရွစ္ရက္တြင္း .. ၊
အတင္းေဆာင္သြား၍လိုက္ ရရွာ၊ ဆက္ဆက္ယူမတဲ့ ဆိုတ ကာ၊ ‎‎ၾကြက္ၾကြက္ဆူသနဲ႔ ‎ငိုၾကရွာ၊
ရက္စက္သူမကြဲ႔ ခ်ိဳလွစြာ၊ ထိုခါငိုရွာ ဗိုလ္ပါ လူတလႊားငယ္တို႔၊ ႐ိုင္းေလ-မႈိင္းေဝ တိုင္းေျပ ‎
ပစ္ခြါသြားရွာရတယ္၊ ‎‎(အမယ္မင္း) အဝါးမဝျငား၊ တရားဓမၼ မမွားရွာဘု၊ (သခင့္ကိုကြယ္) 
သိၾကားကလဲ မ,မ၊ ‎မယားလွရယ္ေၾကာင့္၊ ကုလားက ‎သေဘၤာႏွင့္ တင္ယူပါၿပီ တကား။]‎

မွတ္ခ်က္။ ။ [ ... ] ဤကြင္းအတြင္း စာသားမွာ ေလးခ်ိဳးကဗ်ာမဟုတ္၊ အဓိပၸာယ္စံုလင္ရန္
သံဆန္းဆက္ထားျခင္း ‎ျဖစ္သည္။‎

‎အယ္ဒီတာ ဆရာလြန္း ေရးသားေသာ ဘြိဳင္းေကာက္ဋီကာ က်မ္းမွ - ‎‎ကာလေပၚ
စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး

တေဇယ်ံဳ ေခ်ာင္ေတြ ေျမႇာင္ေဘြ ျမန္းခဲ့ရပါေတာ့၊ ေရႊတိဂံု ေတာင္ေျခခပန္းတြင္မွ၊
ေညာင္သေျပပန္းေတြႏွင့္-သြန္းသနဲ႔ ‎‎ကသိုဏ္းေရျဗဟၼစိုရ္၊ (ကြယ္တို႔ရယ္)
"ေအာင္ေျမဗဟန္းဆီသို႔ -လြန္းရဲ့ မႈိင္းေရႊကိုယ္" ။‎

ေအာ္ ... ဇရပ္အမတို႔ကိုလ၊ အမွတ္ရမိတဲ့ျပင္၊ ကႆပေထရ္ အရွင္ဆရာစံတဲ့၊ သာလာယံ အထိကရ
ေက်ာင္းရဲ့ျပင္၊ ‎‎စာဝါတညံညံ တပည့္မအေပါင္းေတြႏွင့္၊
မဂ္ေၾကာင္း-ဖိုလ္ဝင္လွည့္ေပမဲ့၊ အရိယာ လကၤာေခၚသည့္၊
‎မဂၤလာအေက်ာ္အေမာ္-‎အရာမ္တြင္းရဲ့ျပင္၊ မွန္ကင္းေနရဒင္သို႔၊ ေျမပလႅင္ ေရႊက်င္
တိုက္ဆီသို႔၊ ဦးခိုက္ကာ ပဏာလႈံလို႔မို႔၊ ‎အညာရဂံု-ေတာဟိတ္ ‎ဝါသနာမေသးသူက၊
တအာ႐ံု-မေနာစိတ္မွာ မေအးေသာ္လဲ၊ ေတြးဆ-ၾကည္ညိဳတယ္ေနာ္ကြယ္ .. ၊ ‎‎"ေဝးကမွီခို"။‎

စိန္စမုခ္ အေဆာင္ေဆာင္-အလွ်ံမေနာ္ ပတၲျမားေတြနဲ့၊ သိဂၤုတ္ေတာင္ ဆံေတာ္ဘုရားကိုလ၊
ေအာ္ ... အမ်ားေသာ ‎‎တပည့္ေတြနဲ႔ ကတိေတာင္းဆုဆို၊ ေကာင္းမႈထိုထိုရယ္ႏွင့္
ဓမၼေရႊဗ်ာေကြၽး၊ ၎ "ကုသိုလ္ ေတြကိုျဖင့္ အမွ် အမွ် ‎ေဝကာေပး"။‎

ေကာလိပ္အပ်က္တြင္၊ ေဇာစိတ္လက္ ဆရာ မရႊင္သနဲ႔၊ အညာတခြင္ လွည့္ခဲ့ၿပီး၊ ဇာတိေျမ
အလံုေက်းေပေပါ့၊ မံုေရြးမွာ ‎‎တေႏြၾကာေတာ့၊ ေဇယ်ာသူ ေကသာတို႔ပင့္ေပသမို႔၊
အခြင့္ႀကံဳရာ တြယ္ေရာ့မကြဲ႔လို႔၊ ပုညာစြယ္-ေတာင္ခပန္းတြင္မွ၊ ‎ေအာင္ပန္း
‎ကဗ်ာဂီတာတို႔နဲ၊ ေရွာင္မလမ္း ယာယီသာဘို႔လို႔၊ ဆရာသည္တဝါမွာ ပါရမီမာလာ
ကေလးတို႔ရဲ့ျပင္၊ ‎ေဆးေပးမီးယူ ‎ႏွစ္က်ိပ္ေက်ာ္မွ်တြင္မွ၊ အႏွိပ္ေတာ္ ဒကမေတြ
စံုညီညာနွင့္၊ ယမံုသီတာ ေတာင္ေျခဝိုင္းေပတဲ့၊ ဘံုသီဟာ ‎‎ေအာင္ေျမကသိုဏ္းတြင္မွ၊
(အမယ္မင္း) သမိုင္းအေလွ်ာက္-တဂိုဏ္း တဂိုဏ္း မေထာက္တဲ့၊ ေၾကာက္ဖြယ့္
‎ျပည္ရြာအေရးေပမို႔၊ ‎ေအာ္ ... "မႈိင္းတေယာက္ အႏွီတဝါျဖင့္ မေအးရေပဘု"၊ (စႏၵာရယ္)
"စစ္ကိုင္းေခ်ာက္ဆီက-‎ဘြိဳင္းေကာက္ဋီကာေရး"။ 

အယ္ဒီတာ ဆရာလြန္း ဆိုတာဟာ ဆရာႀကီး အလကၤာေက်ာ္စြာ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဆရာႀကီးက ‎ကာလေပၚ ‎စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီးကို မဟာကဗ်ာေလးခ်ိဳးႀကီး လို႔လည္းေခၚေဝၚသမုတ္
ထားပါတယ္။ ‎‎ဒီေလးခ်ိဳးႀကီးေတြကိုၾကည့္ရင္ အခ်ိဳးတစ္ခုရဲ့ အဆံုးပိုဒ္ေတြမွာ မ်က္ေတာင္ကြင္း "
.. " နဲ႔ျပထားတဲ့အပိုဒ္ ေတြဟာ ေရွ႕အပိုဒ္နဲ႔ ‎‎နေဘယူၿပီး ႏွစ္ထပ္ေက်ာ့ခ်ထားတာကိုေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။
အဲဒီလို ႏွစ္ထပ္ေက်ာ့ ခ်ထားတာကိုပဲ "စာေထာင့္" ‎လို႔ေခၚပါတယ္။ ‎ႏွစ္ထပ္ေက်ာ့ေလးခ်ိဳး လို႔လည္း
 ေခၚပါေသးတယ္။ တစ္ခါအပိုဒ္တိုင္းလိုလိုမွာ နေဘထပ္နည္းေတြနဲ႔ ‎‎ထပ္ကာထပ္ကာတြန္႔ထား၊
ကြန္႔ထားတဲ့ တြန္႔ပိုဒ္ေတြထည့္ ထားတာေၾကာင့္ ထပ္တြန္႔ေလးခ်ိဳးႀကီး လို႔လည္း ေခၚျပန္ပါတယ္။

‎‎ေနာက္ထပ္ၿပီး ဒီေလးခ်ိဳးႀကီးေတြရဲ့ ပထမအခ်ိဳးရဲ့ အတြင္းမွာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အဆံုးမွာ၊ ဒုတိယအခ်ိဳးရဲ့
အတြင္းမွာ၊ ‎‎ဒါမွမဟုတ္ ‎အဆံုးမွာ၊ တတိယအခ်ိဳးရဲ့ အတြင္းမွာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အဆံုးမွာ ေလးခ်ိဳးကဗ်ာရဲ့
ကာရန္နဲ႔လည္း ‎ဆက္စပ္ရေအာင္ စကားေျပ၊ ‎လကၤာေတြကို ၾကားၫွပ္ၿပီး ထည့္သြင္းစပ္ဆိုေလ့
ရွိၾကပါတယ္။ ဒီလို အေကြ႔အေထာက္၊ ‎အေႏွာက္အယွက္ျပဳၿပီး ‎စပ္ဆိုတဲ့အတြက္လည္း
စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး လို႔ေခၚၾကပါေသးတယ္။ ေလးခ်ိဳး ျဖစ္တဲ့အတြက္ ‎စကားေျပလကၤာ သံုးပိုဒ္ ‎
ညႇပ္ၿပီးထည့္တာကလဲြလို႔ စပ္ဆိုပံုက အတူတူပါပဲ။ ဒီအတြက္ အေထြအထူး နမူနာ ‎မေဖၚျပေတာ့ပါဘူး။‎
အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ေလးခ်ိဳးေတြေရးၾကရာမွာ "မ" အခ်ိဳး ျဖစ္တဲ့ ပထမ နဲ႔ တတိယအခ်ိဳးေတြမွာ
အပိုဒ္ေရ ‎‎နည္းနည္းေရးၿပီး "စံု" အခ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ဒုတိယ နဲ႔ စတုတၴအခ်ိဳးေတြမွာ အပိုဒ္ေရ မ်ားမ်ား၊ အထူး
သျဖင့္ စတုတၴအခ်ိဳးမွာ ‎အပိုဒ္ေရ ‎အမ်ားဆံုးေရးၾကတာကို သတိျပဳသင့္ပါတယ္။‎ ‎‎ဒီ ေလးခ်ိဳးႀကီး ေတြ
ကေတာ့ ဒီေခတ္မွာ ေရးတာ မေတြ႔ရသေလာက္ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဆရာတင္မိုးေတာ့ ေရးထားတာ ‎ဖတ္
ဖူးပါတယ္။‎

ကာလေပၚ စာေျဖာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး‎

အေပၚမွာျပခဲ့တဲ့ ကာလေပၚ စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီးကို "ႏွစ္ထပ္ေက်ာ့" မခ်ဘဲ တစ္ထပ္တည္း (နေဘ
ထပ္တြန္႔ပိုဒ္ ‎‎မထည့္ေတာ့ဘဲ) ခ်လိုက္ရင္ ကာလေပၚ စာေျဖာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး ျဖစ္သြားပါတယ္။ "..."
မတိုင္ခင္ အပိုဒ္ကို ‎ျဖဳတ္လိုက္႐ံုပါပဲ။ ‎ဒီေတာ့ နမူနာ အေထြအထူးမျပေတာ့ပါဘူး။‎

သံခ်ိဳေလးခ်ိဳး‎

သံခ်ိဳေလးခ်ိဳးကို သံခ်ိဳ လို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ သံခ်ိဳေလးခ်ိဳးဆိုတာကေတာ့ ဒီေလးခ်ိဳးေတြကိုဘဲ အသံ
 ေလးပါး (တက္သံ၊ ‎‎သက္သံ၊ နိမ့္သံ၊ တုိင္သံ)ေတြနဲ႔ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ေျပာင္းေျပာင္း၊ ခ်ိဳခ်ိဳသာသာနဲ႔ နားေထာင္
ခ်င္စဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ ‎စပ္ဟပ္ရတဲ့အတြက္ ‎သံခ်ိဳ လို႔ေခၚပါတယ္။ ေလးခ်ိဳးေရးနည္းနဲ႔ ဥပေဒသခ်င္း အတူ
တူပါပဲ။ အကၡရာ ကေတာ့ ‎ေလးခ်ိဳးလတ္လိုပဲ တပိုဒ္ကို ၅လံုး၊ ‎၆လံုးေလာက္ထားပါတယ္။ ကာလေပၚေလး
ခ်ိဳးႀကီးေတြေလာက္ အလံုးေရလည္းမမ်ား၊ ‎တြန္႔ပိုဒ္လည္း မမ်ားရပါဘူး။
‎အခ်ပိုဒ္ေတြမွာေတာ့ ..‎
ပထမအခ်ိဳးကို ၅လံုး၊ ၆လံုး‎
‎ဒုတိယအခ်ိဳးကို ၄လံုး‎
တတိယအခ်ိဳးကို ၅လံုး၊‎
စတုတၴအခ်ိဳး ၄လံုး ... ခ်ေပးရပါတယ္။‎

နမူနာအေနနဲ႔ ၁၂၃ဝ ျပည့္ႏွစ္က ေရႊဓါးဗိုလ္ အမည္ခံ ပညာရွိတစ္ဦး စပ္ဆိုခဲ့တဲ့
ဟန္လင္းႀကီးၿမိဳ႕ရဲ့ အံ့ဘြယ္ ၉ပါး ‎‎သံခ်ိဳေလးခ်ိဳးကို ျပလိုက္ပါတယ္။‎

‎‎‎ဟန္လင္းၿမိဳ႕ အံ့ ၉ပါး ဘဲြ႔ သံခ်ိဳ‎

ေရႊလင္းေျမအံ့ဘြယ္ကိုး၊ စာထိုးကာ ေရႊမင္ႏွင့္၊ သေျပခြင္ ေပတင္ေနာက္လူတို႔၊
နည္းမွတ္ေလာက္ သိစဘြယ္။‎

စံတရာတေယာက္ မင္းတြင္မွ၊ ေနာင္ရင္း ျပဴမဟာႏွင့္၊ တအူခ်ာ ညီေတာ္ၿပံဳးတို႔တြင္၊
ေနာင္ဘုန္း ကံေတာ္ရွိန္ေၾကာင့္၊ ဥႏၷဒိန္ ‎‎ေမွ်ာ္လွ်င္ထြက္ရ၊
ညီမ်က္ႏွာခ်ိဳလို႔ၿပံဳးျပန္ေတာ့၊ ထစ္ခ်ဳန္းကာ ရတနာမ်ိဳး၊ မိုးက်အကယ္။‎

‎ဧ-ခ်ိဳ-ငန္-ပူေရျပြမ္းတဲ့အျပင္၊ သာထန္း ပင္ပေဒက၊ အင္ႏွစ္ေထြ ထေညႏို႔ကိုလ၊
ျပည္စို႔ေသာက္ မကုန္ခမ္းႏိုင္ဘု၊ အိုင္စမ္း ‎‎နဒီလွ်ံက၊ တညီစံ
ေဝႆန္ကိုေရာက္ျပန္ေတာ့၊ ခန္းေျခာက္တယ္ ဆိုတဲ့ ကုန္း ရယ္ႏွင့္၊ ပင္လံုးစံု
ေလွ်ာ္ျဖဴဟာက၊ စကားဝါ ‎‎အျမႊာပြင့္တဲ့ျပင္၊ တီးသံဆင့္ အသြယ္သြယ္၊ နာဘြယ္သည့္
နတ္ဆိုင္း။‎

ဇာတ္ဘာသာ၊ သတၱဝါ ေရႊဘီလားရယ္တုိ႔၊ ႏွစ္ပါး ဒြန္ဂေဟပ၊ အင္ႏွစ္ေထြ ကိုယ္ကိုျပေတာ့၊
အဗၻ ႏၱရာ ေခၚသည့္ ‎သရက္ေမာ္ ‎ခက္ေပၚကိုးဘို႔မွာ၊ ေျခာက္မ်ိဳးရတနာဝင္မို႔၊ ဇရာရွင္
လွ်ာတြင္ရစ္ရလွ်င္၊ ႏွစ္ခါပင္ ကညာစင္ ျဖစ္ေလာက္ကဲ့၊ ‎သည္ေခတ္ကို ‎ႀကံဳခ်င္စမ္းပါဘိ၊
က်မ္းထြက္သမိုင္း။‎

ေနာက္ထပ္ျပခ်င္တာကေတာ့ မွတ္သားဖို႔ေကာင္းလွတဲ့ ကဗ်ာ႔ပါရဂူ မာန္လည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးရဲ့
သံခ်ိဳေတြပါပဲ။ ‎‎စကားလံုးအသံုးအႏႈန္းက အလြန္ပဲေျပာင္ေျမာက္လွပါတယ္။ အဲ ... ဒါေပမဲ့ နည္းနည္းေတာ့
ၾကမ္းပါတယ္။ ဂမၼေဒါသသင့္တဲ့ ‎‎အသုံုးအႏႈန္းေတြပါေနေပမယ့္လည္း ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္ရဲ့ စာေတြလုိပဲ
ေျပာင္ေျမာက္လြန္းလွလို႔ ေဖၚျပလိုက္ပါတယ္။ ‎‎နည္းနည္းေတာ့ သည္းခံၿပီးဖတ္ပါလို႔ေတာင္းပန္ပါတယ္။‎

‎ကဗ်ာ့ပါရဂူျဖစ္ေတာ္မူေသာ မာန္လည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးေရးေသာ ‎‎ပဒုေမာဝါဒ-သံခ်ိဳေလးခ်ိဳးမ်ား

‎(၁)‎
သူ မတို႔ေလမွ၊ သူတို႔လွ်င္ တကယ္ျမည္တဲ့၊ ၿမိဳ႕မာန္လည္ ေရႊစည္ႀကီးပါကဲြ႕၊ တီးသမွ်
ဖိမ့္ဖိမ့္တုန္။‎

သူမာလွ်င္-မာစိန္ေစာင္းပါတဲ့၊ သူေပ်ာင္းလွ်င္ အေရျဖစ္ႏိုင္ငဲ့၊ မယံုလွ်င္ မေအႏွင့္
စစ္လွည့္ေတာ့၊ စနစ္ကို ‎ကုန္မလင္းေသာ္လဲ၊ ‎အျပစ္ဆို ဂုဏ္သတင္းကိုလ၊ ေလညႇင္းရာ
သင္းကာပ်ံ႕၊ ပန္းရနံ႔ပံု။‎

‎ဓာတ္ မသိဟာမို႔၊ ဟတၳိ-ယုန္ငယ္ထင္ထင့္၊ ဟိုေအာက္ခြင္ ငစင္႐ိုင္းဟာႏွင့္၊ ငသိုင္းေတြ
အညာဆန္တို႔ကို၊ တံငါလန္ ‎‎ေရႊလည္ေကြ႔တြင္ျဖင့္၊ တခါျပန္ ဆန္မေရြ႕ရေအာင္၊
ေဘးေတြ႔စိမ့္ တက္တက္ကုန္၊ မစုန္ရသည့္တိုင္း။‎

‎႐ိုးသိသိ၊ ငါးပိ-ငါးခ်ဥ္ သိပ္ပါလို႔၊ ေထာင္းႀကိတ္ေခ် ေၾကေအာင္ ညက္ေစမွ၊ ေနာင္ဆက္ကာ
အေရစစ္သည့္ျပင္၊ ေခြးဖင္ ‎‎ေခ်းပင္ျဖစ္ရမယ္၊ ငါးညစ္ တလိုင္း။ ။‎

‎(၂)‎
မာန္မလုပ္ခ်င္ဘု၊ မာန္လုပ္လွ်င္ လြယ္သည္သာပ၊ ငယ္မည္မွာ န ကို သတ္႐ံုပဲ၊ ေနရပ္ကြယ္
မာန္ေရႊလည္ႏွင့္၊ မာန္ႏွစ္လီ ‎‎မာန္စံုကြန္႔၊ ဖူးအၫြန့္ ေခါင္ကတင္။‎

သို႔ကတဲ၊ လုပ္ဘဲ သမၸဇဥ္ႏွင့္၊ မာန္မယွဥ္ ဉာဏ္ယဥ္အုပ္ပါလို႔၊ ထိန္းခ်ဳပ္ကာ
မာန္ကိုကင္းေစရ၊ ယင္းခုေခတ္တြင္။‎

တကယ္ဆို တကယ္လားပါတဲ့၊ အက်ယ္ဆို က်ယ္မပြားၿပီဘု၊ ျမတ္ဖ်ားငယ္ စိေႏၲယ်ာမွ၊ လူၿပိတၲာ
ပူရာဏ တို႔ကို၊ ယူမိစၦာ ‎‎သကာက်ေအာင္လို႔၊ မီးေရျပ တန္ခိုးဆင္၊ အ႐ိုးပင္လာက်မ္း။‎

ထို႔တူသာ၊ ၿပိဳင္လိုလွ်င္ ၿပိဳင္လာေတာ့၊ ၿပိဳင္လာလွ်င္ ၾကာမေႏွးေစႏွင့္၊ ႐ႈံးသူဟာ
ႏွမေပးပါလို႔၊ လိုေသးလွ်င္ ‎ကိုယ္တိုင္ယူမပ၊ ‎ႏိုင္တဲ့သူ ေယာက္ဖႀကီးပါပဲ၊ ဇက္ေပၚမွာ
ေဒါက္ခြစီးတဲ့ျပင္၊ -ီီးစုတ္ၾကတမ္း။ ။‎

‎(၃)‎
ပဒုမ၊ တုပကာ နင္မေယာင္ႏွင့္၊ ဆင္ေျပာင္ကို ျခင္ေကာင္ဝါးသည္သို႔၊ ယား႐ံုမွ်သာ။‎

ဉာဏ္အသက္ကိုလဲ၊ စံဖက္ကာသင္မေမွ်ာ္ဘု၊ သင့္မယ္ေတာ္ရွင္ဇလာႏွင့္၊
ခင္ဆရာအိမ္ေထာင္က်လွ်င္လ၊ ပဒုဆို ေမာင္ေရႊမ ‎‎မွာ၊ သား ငယ္မွ်သာ။‎

ပညာကို ယွဥ္ကာခ်င့္ရလွ်င္၊ အခြင့္ငယ္ အရာႏွင့္၊ ေယာဇနာ သမၺန္မ်ိဳးကိုလ၊
နည္း႐ိုးပင္ဘာမက်ခင္က၊ မင္းရန္စ ငါ့ကိုရွာ၊ ‎‎ငါဘာျပဳျဖဳန္မတုန္း။‎

ႏွစ္ဖက္ကန္း၊ မ်က္ခမ္း ေနကိုၿပိဳင္သို႔၊ ခြင္လံုးယိုင္ မင္းစာမွားၿပီမို႔၊ အလားငယ္
ပါယ္မက်ေစႏွင့္၊ သာအယာ ‎ခြင့္ေက်က်ေအာင္ပ၊ ‎ငါဆရာ မင့္ေဘဘကိုကြယ္ ...
ဦးခ်လွဲ႔အုန္း။ ။‎

‎ဒါဆိုရင္ ေလးခ်ိဳးအေၾကာင္းက အဆံုးသတ္ပါၿပီ။ ‎ျမန္မာအခ်ိဳးကဗ်ာေတြရဲ့ အပိုဒ္ေရ၊ ကာရန္စပ္ဟပ္ပံု၊
 အခ်ီအခ် ေလယူေလထားပံု (ဂ႐ု၊ လဟု ယူပံု) ေတြကို အလြယ္တကူ ‎မွတ္ရေအာင္ ဇယားေလးနဲ႔
 ျပလုိက္ပါတယ္။

[05+A-Choe_Garu_Lahu+Table.jpg]

[06+DwayCho+Table.jpg]

[07+TriCho+Table.jpg]

[07+TriCho+Table.jpg]

အခ်ိဳးကဗ်ာေတြၿပီးေတာ့ ဆိုလုိ႔အလြန္ေကာင္းတဲ့ ေတးထပ္ အေၾကာင္း ‎ဆက္ခ်င္ပါတယ္။‎

- ဟယ္ရီလြင္

ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာ ဂ်ိဳ(ခ်ိဳ)နဲ႔လား (၁၄)

‎ေလးခ်ိဳးလတ္
ပထမဆံုး ဥပေဒသေလးခ်ိဳးလတ္ ကို အရင္ၾကည့္ပါ။‎

ကံုးသီကာ ေရးပ်ိဳးတတ္ (ေစဘို႔)၊‎ .........‎ (၆လံုး)‎
ထံုးမွီစရာ ေရွး႐ိုးစပ္ (မယ္ပ)၊ ‎............... ‎(၆လံုး) (တြန္႔ပိုဒ္)‎
‎(အိုကြယ္) ေလးခ်ိဳးလတ္ (ရယ္တဲ့) ဤသည့္စာ။‎ ....... ‎(၆လံုး) (ပထမအခ်ိဳး စုစုေပါင္း ၂ ပိုဒ္)‎

ပ-အခ်ိဳး (မွာလ)၊‎ ................... (၃လံုး)‎
ျပ႐ိုးေနာ္ တိ ပဒါ (ပ)၊‎ ............. ‎(၆လံုး)‎
‎ဒုတိယာ တ စတု (မွာလ)၊‎ ........ (၆လံုး)‎
စု လိ ပါ သ တခု (ပါဘဲ)၊‎ ‎.......... (၆လံုး) (တြန္႔ပုိဒ္)‎
ပိုဒ္စုကို အျမင္သာ (ဘို႔)၊‎ .......... ‎(၆လံုး)‎
သခ်ၤာကို နံသင့္ေရး (တယ္ကြယ္)၊‎ ... (၆လံုး)‎
ေတြး ၾကေသခ်ာ။‎ ....................... (၄လံုး) (ဒုတိယအခ်ိဳး စုစုေပါင္း ၆ပိုဒ္)‎

အကၡရာ လံုးေရရ (ကိုလ)၊‎ ............. ‎(၆လံုး)‎
ဆက္ကဗ်ာ ကံုးေဖြလို႔ျပ (ျပန္ေတာ့)၊ .... ‎(၆လံုး) (တြန္႔ပိုဒ္)‎
သံုးေနက် (မွာလ) ပ-တ မွာ၊‎ ......... ‎(၆လံုး)‎
ဆ ခရာ (သာပ) အပိုဒ္တိုင္း။‎ ......... ‎(၆လံုး) (တတိယအခ်ိဳး စုစုေပါင္း ၃ပိုဒ္)‎

‎ဒု-စ လယ္၊‎ ................................ (၃လံုး)‎
‎႐ႈဆဖြယ္ ေျခာက္ပင္ကံုး (ပါလို႔)၊‎ ...... ‎(၆လံုး)‎
ေနာက္ဆံုး(တြင္) ေလးခရာ ပ၊‎ ........ (၆လံုး)‎
ေဒြး စမွာ တိ-ဆ ကံုး (ပါေတာ့)၊‎ ....... ‎(၆လံုး)‎
စတုတၴာ စပိုဒ္လံုး (မွာလ)၊‎ .............. ‎(၆လံုး) (တြန္႔ပိုဒ္)‎
ေလး-သံုး ႏွင့္ စုိင္း (ပါလို႔) (ကြယ္တုိ႔ရယ္ ...)‎ ... ‎(၄လံုး) ‎
ေရးထံုးခ်င့္ႏိႈင္း။ ။‎ ............................. (၄လံုး) (တြန္႔ပိုဒ္) (စတုတၴအခ်ိဳး စုစုေပါင္း ၆ ပိုဒ္)‎

လက္သည္းကြင္း ( ) အတြင္း ျပထားတဲ့စာလံုးေတြကေတာ့ ပဒါလကၤာရ ေတြမို႔ ထံုးစံအတိုင္း စာလံုးေရ
ေရတြက္တဲ့ ေနရာမွာ ‎‎ထည့္ေရဖို႔ မလိုပါ။ ဒီ ဥပေဒသေလးခ်ိဳးလတ္ကို ဒီအတိုင္းဖတ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ဘာ
ေတြ ေရးထားတာလဲ ဆိုၿပီး ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ကဗ်ာစြယ္စံုက်မ္းထဲမွာျပထားတဲ့အတုိင္းပဲရွင္း
ျပပါမယ္။‎

‎‎ပ-အခ်ိဳး (မွာလ) ဆိုတာက ပထမအခ်ိဳးမွာ လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။‎
ျပ႐ိုးေနာ္ တိ ပဒါ (ပ)၊ ဆိုေတာ့ တိ = သံုး၊ ပဒါ = အပိုဒ္ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ သံုးပိုဒ္ကိုျပ႐ုိးရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့
‎ေလးခ်ိဳးလတ္ေရးရင္ ‎ပထမအခ်ိဳးမွာ သံုးပိုဒ္ထားေလ့ရွိတယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ တခါတေလ ေတာ့ တြန္႔ပိုဒ္
ေတြထည့္ၿပီး ‎ေလး၊ ငါးပိုဒ္ေလာက္လည္း ‎ထားႏိုင္ပါတယ္။‎

ဒုတိယာ တ စတု (မွာလ)၊ ဆုိတာကေတာ့ ဒုတိယ၊ တ = တတိယ၊ စတု = စတုတၴ ျဖစ္တဲ့အတြက္
က်န္တဲ့ ဒုတိယ၊ ‎တတိယ နဲ႔ ‎စတုတၴ အခ်ိဳးေတြမွာ ...‎
စု လိ ပါ သ တ ခု (ပါဘဲ)၊ ပိုဒ္စုကို အျမင္သာ (ဘို႔)၊ သခ်ၤာကို နံသင့္ေရး (တယ္ကြယ္)
လို႔ ဆိုတဲ့အတြက္ "စုလိပါသတ" ‎‎ဆိုတာကို နံသင့္သခ်ၤာနည္းနဲ႔ ေကာက္ရင္ စု =၃၊ လိ=၄၊ ပါ= ၅၊
သ = ၆၊ တ = ၇ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သံုးပိုဒ္ကေန ခုႏွစ္ပိုဒ္ ‎အထိ ‎ထားႏိုင္တယ္ လို႔ဆုိလုိရင္းျဖစ္ပါတယ္။‎

အကၡရာ လံုးေရရ (ကိုလ)၊ ဆိုေတာ့ အကၡရာ အလံုးေရ ဘယ္ႏွစ္လံုးထားရမလဲဆိုတာကို
ေျပာပါတယ္။‎
သံုးေနက် (မွာလ) ပ-တ မွာ ...၊ ဆ ခရာ (သာပ) အပိုဒ္တိုင္း။ ဆိုတာကိုၾကည့္ရင္ "ပ-တ မွာ" ဆိုတာ
ပထမ နဲ႔ တတိယ ‎‎အခ်ိဳးကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဒီမွာ "ဆ ခရာ (သာပ) အပိုဒ္တိုင္း" ဆိုတဲ့အတြက္ ဆ=၆၊
ခရာ = အကၡရာ ျဖစ္လို႔ အပိုဒ္တိုင္းမွာ ‎‎အကၡရာ(၆)လံုး ထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။‎

‎ဒု-စ လယ္၊ ဆိုတဲ့အတြက္ ဒုတိယခ်ိဳးနဲ႔ စတုတၴ အခ်ိဳးရဲ့ အလယ္ပိုဒ္ ေတြမွာ ...‎
‎႐ႈဆဖြယ္ ေျခာက္ပင္ကံုး (ပါလို႔)၊ ဆိုတာက အကၡရာ(၆)လံုး ထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။‎
ေနာက္ဆံုး(တြင္) ေလးခရာ ပ၊ လို႔ ဆိုတဲ့အတြက္ ေနာက္ဆံုးအခ်ပိုဒ္ကို ေလးခရာ =  အကၡရာ(၄)လံုး
ထားရမွာ ‎ျဖစ္ပါတယ္။‎
ေဒြး စမွာ တိ-ဆ ကံုး (ပါေတာ့)၊ ဆိုတဲ့အတြက္ (ေဒြး =၂၊ စ = အစပိုဒ္ ျဖစ္လုိ႔) ဒုတိယခ်ိဳးအစကို
(တိ-ဆ= ၃-၆ ‎‎ျဖစ္တာေၾကာင့္) (၃)လံုး (သို႔မဟုတ္) (၆)လံုး တခုခုပဲထားရပါမယ္။‎
စတုတၴာ စပိုဒ္လံုး (မွာလ)၊ ဆိုတာက စတုတၴအခ်ိဳးရဲ့ အစပိုဒ္ကို ‎
ေလး-သံုး ႏွင့္ စုိင္း (ပါလို႔) လို႔ ဆိုထားတဲ့အတြက္ (၃)လံုး ဒါမွမဟုတ္ (၄)လံုး တခုခုနဲ႔ စရပါမယ္။‎

ကဲ ... ဒီေတာ့ နမူနာ ေလးခ်ိဳးလတ္ေတြကို ၾကည့္ၾကပါစို႔။‎

ဦးပုညေရး - သံေဝဂေလးဆစ္

ေပ်ာ္မေမြ႔ႏိုင္ဘု၊‎
‎ဓေလ့ကိုတဲ့ ၿငီးေတာ့တယ္။‎

ကိုင္ပုတီး၊‎
သစ္သီး ညႇာအေၾကြႏွင့္၊‎
ေမဓာေဝ သူတို႔ထံုးလို၊‎
ဘုန္း ေမြ႔ေတာ့မယ္။‎

‎႐ုပ္ခႏၶာ အပုပ္ေကာင္ကိုလ၊‎
စက္ဆုပ္လို႔ မၿငိတြယ္၊‎
ျဖတ္မယ္ပ ခင္ေလး။‎

ဘာဝနာ၊‎
သစ္နက္ကယ္ ေလွ်ာ္ေတဟာႏွင့္၊‎
မန္းေသလာ ေတာင္အေကြ႔မွာလ၊‎
‎ယေန႔ပင္ တဝါဆုိေတာ့မယ္၊‎
‎ယဥ္နဂို ညိဳညိဳႏုရယ္၊‎
မင္းသာဓု ေပး။ 

‎ဒီေလးခ်ိဳးမွာ "ေမဓာဝီ" ကို ေတြးမိေတြးရာ ေရးမိေရးရာ (အဲ ... ေယာင္လုိ႔၊ မေမဘေလာ့ဂ္နဲ႔ ေရာကုန္ပါၿပီ)
ကာရန္ငဲ့ၿပီး "ေမဓာ‎ေဝ" လို႔ သံုးစဲြစပ္ဟပ္သြားပံုကိုသတိျပဳပါ။ ေလးဆစ္လို႔ေရးထားေပမယ့္ စာပိုဒ္ေတြမ်ား
တဲ့အတြက္ ေလးခ်ိဳးလတ္ထဲ ပါပါတယ္။

‎ေမာင္မယ္စံု ေလးခ်ိဳးလတ္

ညိဳ႕ကုန္းယံ ေခ်ာက္နေဘးမွာလ၊‎
တုိ႔ဘုန္းကံ အေလ်ာက္ေမြးေရာ့ထင့္၊‎
တေခါက္ေျပးမွျဖင့္မိုးထိုးမေယာင္၊‎
ခေလာက္ကေလးရယ္တဲ့ ဒိုးဒိုးေဒါင္။‎

ႏွစ္ကုိယ္ခ်ိဳ႕တာေၾကာင့္၊‎
ခ်ိဳဘို႔တူ ႏြားျပာအုပ္ေတြနဲ႔၊‎
ပ်ိဳတို႔လူ ယာ မလုပ္တယ္၊‎
အားထုတ္မယ့္ေမာင္မွာေနာ္ကြယ္၊‎
‎ဝါးခုတ္တဲ့ေတာင္။‎

‎ဟဲ့ ဆိုကာ ႀကိမ္တံေျမွာက္မွျဖင့္၊‎
လွည့္လိုရာ တိမ္ယံေရာက္ႏိုင္ငဲ့၊‎
အိမ္ၿခံေပါက္ပါတဲ့ ႏြားညီေနာင္၊‎
စားအီေအာင္ဗ် ညေနေစာင္း၊‎
အားစည္ေအာင္ပ ဝေစေၾကာင္း။‎

ေဆာင္ခြင့္ကို႐ြယ္၊‎
ေမာင္ႏွင့္မယ္ တူယွဥ္တဲြပါလို႔၊‎
ေနာင္တင့္တယ္ လူျမင္ရဲကာမွ၊‎
‎ယူငင္ကာ ျခဴဆင္ဆဲြလုိ႔ရယ္၊‎
ပဲြဝင္မယ့္ ေက်ာင္းသူရဲ့ ...‎
လွည္းယာဥ္နဲ႔ေမာင္း။ 

‎(သတိုးသီဟ ထပ္ခ်ဲ႕ထားတဲ့ ေလးခ်ိဳးလတ္ျဖစ္ပါတယ္။ ‎အေပၚက ေမာင္မယ္စံု ေလးခ်ိဳးငယ္ကို
ေလးခ်ိဳးလတ္အျဖစ္ ‎တြန္႔ပိုဒ္ ‎ေတြနဲ႔ နေဘထပ္ၿပီး စပ္ထားတာမို႔ ေရးျပလိုက္ပါတယ္။)‎

ဆရာေၾကာ့ေရး - ေတာသူဖဲြ႔ ေလးဆစ္

ႏုသားေတာ္ ဝါဝါညက္ကယ္ႏွင့္၊‎
‎႐ႈစားေသာ္ ခါခါမက္ေစဘုိ႔၊‎
ကလ်ာသက္ (ရယ္တဲ့) လွမ်က္မွန္။‎

‎ယဥ္တနဲ၊‎
ဆင္ကြဲ ဘုိက႐ိုႏွင့္၊‎
နဂိုကို အလြန္ေခ်ာတာမို႔၊‎
ေတာႏွင့္မတန္။‎

သတင္းေမာ္ ေက်ာ္တေယာက္ဟာမို႔၊‎
မင္းကေတာ္ ေခၚစေလာက္ပါဘဲ့၊‎
ေတာက္ေခါက္မိ ေအာ္ .. တို႔ကံငယ္၊‎
ပန္ဆိုမိ ဆုထူး။‎

ေငြယုန္လႊာ၊‎
ေ႐ႊပုဏၰာ စံျပည္ၿမိဳ႕ဆီသို႔၊‎
ထံပို႔လွ်င္ ေတာ္ပါေလငဲ့၊‎
မာလာေငြ သေႏၶေမြ႔သူမို႔၊‎
တရပ္ေန တဒင္ေတြ႔တုိ႔မွာ၊‎
‎(ခင္ေလးရယ္) ေျပာေမ့ႏိုင္ဘူး။ 

အခ်ဳပ္တန္းဆရာေဖ ေရး - ပန္းခ်ီမႏိုင္ - မယ္ဖဲြ႔ ေလးခ်ိဳးလတ္

ေ႐ႊပဒံု ၾကာအခ်ပ္ကိုလ၊‎
ေလအဟုန္ လာ၍ ခတ္စဥ္က၊‎
ကညာနတ္ထြက္္ခဲ့တယ္။‎

သေႏၶဘြားဟာမို႔၊‎
ေ႐ႊသားကို ပန္းခ်ီျပင္၍၊‎
သည္ခင္ကို စုတ္တံႏွင့္ေရးေသာ္လည္း၊‎
ေဆးရႏုိင္ဖြယ္။‎

စခန္းေနာ္ လိုရာကြန္႔ႏုိင္တဲ့၊‎
မန္းေပၚမွာ ကိုၾကာညြန္႔ေသာ္မွ၊‎
‎႐ြံ႔ပါလိမ့္သူ႔နိကာယ္ကို၊‎
‎ရွိတယ္လို႔ ဟုတ္ၿပီဘူး။‎

တပါးဟန္၊‎
သိၾကားရယ္ မၾကာဖန္ေတာ့၊‎
ကာရန္မွာ တူမည္ေဝးပါငဲ့၊‎
တို႔တေမ ခင္ခင္ေလးမွာကြယ္၊‎
ေရွးကုသိုလ္ထူး။ 

ဦးသာဇံ ေရး - မယ္ဖဲြ႔ ေလးခ်ိဳးလတ္

ေ႐ႊျပည္တန္ မကေသးပါတဲ့၊‎
ေနခ်ည္လွ်ံ ျမအေသြးလိုပ၊‎
ေၾသာ္ ... အလွကေလးရယ္တဲ့ ပံု႔ပံု႔ရယ္။‎

ဖဲြ႔သကၠရာဇ္ တဆယ့္ႏွစ္ႏွစ္ ဇာတာအေနက၊‎
ကညာေမ တျဖစ္ကူးခဲ့ေတာ့၊‎
နံ႔သာေရ အႏွစ္လူးလို႔ရယ္၊‎
ဖူးထြတ္ထြတ္ကယ္။‎

သာကီမွာ ပဏာရပါဘိ၊‎
ကာလီဒါ ဆရာျပပါတဲ့၊‎
စာအရ က်မ္းႏွင့္ကြယ္၊‎
ေအာ္ ... ထယ္ဝယ္တဲ့ ခင္ေလး။‎

ေမွးစက္႐ႊင္႐ႊင္၊‎
ေမႊးညက္ ရင္ခြင္တင္လို႔၊‎
ကစားခ်င္ ယားရင္႐ိုက္ရွာလိမ့္၊‎
တအားပင္ ထားတင္ပိုက္ပါလို႔၊‎
ပါးျပင္ကို သြားက်င္လိုက္ေအာင္ကြယ္၊‎
‎(ခင္တုိ႔ေရ ...) ဘုန္းကိုက္ခ်င္ေသး။ 

ကြပ္ရြာ မင္းႀကီးကေတာ္ေရး - ညႊန္းျပပါ့ဖား ေလးခ်ိဳး‎

ေမွ်ာ္လင့္တုန္း၊‎
ေၾကာ့ဆံုးလာလိမ့္မည္။

ျမေရလွ်ံ ေဗြအမၺဳက၊‎
မ႑ဳေဆြ ႏႈတ္ခ်ိဳခြန္းႏွင့္၊‎
ၫႊန္းျပန္ဘိသည္။‎

ဖန္ေရေရ၊‎
မွန္ေပခဲ့လွ်င္ျဖင့္၊‎
ထံုၾကည္လဲ့ ၾကာဝတ္ရည္၊‎
‎ယူမည္လို႔ ေစာင့္စား။‎

မရဘူးေသာ္လည္း၊‎
လွ်ံျမဴးစိန္စီတဲ့၊‎
နာရဏီစံေရႊခြက္ႏွင့္၊‎
ၾကာရက္ကို အိုင္ျပည့္သြန္းပါ့မယ္၊‎
ၫႊန္းျပပါ့ဖား။ ‎

လိႈင္ထိပ္ေခါင္တင္ေရး - သံေဝဂ ေလးဆစ္သျဖန္

သူျဖဴလွ်င္ အယူေျဖာင့္ႏိုင္ငဲ့၊‎
သူေမွာင့္မယ့္ စိုးမိတယ္။‎

ခြင့္သနားလွ်င္ျဖင့္၊‎
ျမင့္ဖ်ား ေတာင္ေဟမာႏွင့္၊‎
ေခ်ာင္ေသလာ ေ႐ႊဝါေကြ႔မွာ၊‎
ေတာေမြ႔ေတာ့မယ္။‎

မေသ႐ံု ေ႐ႊဘံုႀကီးမွာလ၊‎
သစ္သီးနဲ႔ ပဲြေတာ္တယ္၊‎
ဖန္ခ်ယ္တဲ့ ဝတ္လဲ။‎

ေမႊးလို႔ရယ္လိႈင္၊‎
အုပ္လံုး စပယ္ႀကိဳင္တဲ့၊‎
ျမေကခိုင္ မင္ရည္လဲ့ကို၊‎
‎ရွင္းမယ့္ ႀကံဆဲ။ 

လိႈင္ထိပ္ေခါင္တင္ေရးတဲ့ ဒီေလးဆစ္ကေလးကေတာ့ ေလးဆစ္သျဖန္ျဖစ္ပါတယ္။‎

ေလးခ်ိဳးသျဖန္ 

ေလးခ်ိဳးသျဖန္ကေတာ့ သျဖန္အခန္းမွာ တင္ျပၿပီးခဲ့တဲ့အတိုင္းပဲ ေလးခ်ိဳးငယ္၊ ေလးဆစ္၊ ေလးခ်ိဳးလတ္ေတြ
ကို သျဖန္ပံုစံ ‎‎အသံနဲ႔ စပ္ဆိုထားတာမို႔ အထူးအေထြ တင္ျပဖို႔မလိုေတာ့ပါဘူး။ သျဖန္ အခန္းမွာသာ ျပန္
ၾကည့္ပါ။ ေလးခ်ိဳးအခန္း‎‎အစပိုင္းမွာ တင္ျပခဲ့တဲ့အတိုင္း အဆံုးမွာလည္းမဟုတ္၊ သီးျခားေရးထားတာလည္း
မဟုတ္ဘဲတျခားစာေတြမွာ ေရာေႏွာၿပီး ‎‎ေရးတဲ့ေလးဆစ္ကိုေတာ့ သျဖန္လို႔ေခၚတယ္လို႔ဆုိပါတယ္။
အေပၚက လိႈင္ထိပ္ေခါင္တင္ရဲ့ ေလးဆစ္သျဖန္နမူနာေလးကိုလည္း ‎ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။‎

ေလးခ်ိဳးပုလဲ

ေလးခ်ိဳးပုလဲ ဆိုတာကေတာ့ လံုးေရ၊ ပိုဒ္ေရ မမ်ားလြန္း၊ မနည္းလြန္း၊ မတိုလြန္း၊ မရွည္လြန္းဘဲ အလယ္
လတ္အားျဖင့္ ‎‎ပုလဲတတန္႔၊ ႐ဲြတတန္႔ သီကံုးသလိုစပ္ဟပ္ရတဲ့အတြက္ေလးခ်ိဳးပုလဲ ေခၚတယ္လို႔သိရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ‎ေလးခ်ိဳးလတ္မ်ိဳး ‎ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အစပ္အဟပ္ကို လိုက္ၿပီး ေခၚရတယ္ လို႔ဆုိပါတယ္။
 ေလးဆစ္ကို‎အနည္းငယ္ခ်ဲ႕ထြင္ထားတဲ့အတြက္ ‎ေလးဆစ္ေဘာလယ္၊ ေလးဆစ္ပုလဲ ရယ္လို႔လည္း
ေရွးေဟာင္းစာမူ ပုရပိုက္ေတြမွာ ‎ေတြ႔ရတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ စပ္နည္းက ‎ေလးခ်ိဳးစပ္နည္းပါပဲ။ အခ်ဳပ္တန္း
ဆရာေဖ ရဲ့ ေလးခ်ိဳးပုလဲ တပုဒ္ကို ‎နမူနာအေနနဲ႔ ျပလိုက္ပါတယ္။‎

ေႏြရာသီ မိန္ဓေလ့ေပမို႔၊‎
ေဆြသာကီ မသိမ္ေမြ႔ႏိုင္ဘု၊‎
‎ဣေႁႏၵ႕ရင္မုိ႔ေနာ္။‎

အပူၿဖိဳးေသာ္ေကာ၊‎
ျမဴခိုးရယ္ တေဝေဝေၾကာင့္၊‎
အေထြေထြ ေ႐ႊရင္ထုပါလုိ႔၊‎
တင္ပုေဆြ ေျမမွာလဲခ်င္ေပါ့၊‎
ကဲြရႏွစ္ေဘာ္။‎

‎႐ြက္ေဟာင္းဝါ စ်ာန္ယာဥ္ေျပာင္းပါလို႔၊‎
‎႐ြက္သစ္ျဖာ ညာလက္ေမာင္းငယ္ႏွင့္၊‎
တေပါင္းလသည္အေမာ္၊‎
ၾကည္ေတာ္ျမႏိုင္ဘူး။‎

သာခုခါ၊‎
ကာဠဳဒါ ေ႐ႊဂါထာေၾကာင့္၊‎
ေဒသစာ ကပၸီနန္းကိုကြယ္၊‎
ျမန္းၾကလုိ႔ကူး။ 

‎(အခ်ဳပ္တန္းဆရာေဖ)‎

ေလးခ်ိဳးလတ္ ၿပီးေတာ့ ေလးခ်ိဳးႀကီးေတြအေၾကာင္းကို ဆက္ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။‎

- ဟယ္ရီလြင္

ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာ ဂ်ိဳ(ခ်ိဳ)နဲ႔လား (၁၃)

‎‎ေလးခ်ိဳး‎‎‎
ေလးခ်ိဳးအေၾကာင္းကေတာ့ နည္းနည္းမ်ားလို႔ ရွည္ရွည္ေရးရပါလိမ့္မယ္။ သည္းခံၿပီးဖတ္ၾကဖို႔ ေတာင္းပန္ပါ
တယ္။‎

(၁) ေထာင့္တုိင္းစပ္ရွည္။
(၂) ျမစ္ခေပါင္း၊
     ေပါင္းေလာင္းလက္ယာေကြ႕၊
     နန္းေျမ႕စံတည္။
(၃) ပုပ္ပဲကဝိုက္လည္၊
      ေျမာက္ဆီက ဆြာဖံုး။
(၄) ၾကက္ညႊန္းေနာင္ညီတုိ႕၊
     တရထည္ ျမရည္ဆို႕၊
     လြမ္းဘုိ႕မဆံုး။   ။

ဒီေလးဆစ္တုိကေလးကို သကၠရာဇ္ ၉၀၀-ေက်ာ္မွာ မင္းျဖစ္တဲ့ ရတုဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္-ဆုိ ေလးဆစ္လို႔
ပုဂံဝန္ေထာက္မင္း ဦးတင္က ကဗ်ာဗႏၶသာရက်မ္း ၅၀၅-မွာ မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီမွတ္တမ္းအရ
ဆုိရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ဟာ ရတုေတြကို သာမက ေလးဆစ္ခ်ိဳးကဗ်ာကိုပါ မ်ိဳးေစ့ခ်ေပးသြားခဲ့တယ္လို႕ ဆုိရမွာ
ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္ငူဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ရဲ႕ ျမန္မာ ကဗ်ာအေပၚ ျပဳခဲ့တဲ့ေက်းဇူးဟာ အလြန္ပဲ ႀကီးမားလွ
တယ္လို႕ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။

ေလးခ်ိဳးကိုေရးရင္ေတာ့ ႀတိခ်ိဳးအေပၚမွာ တစ္ခ်ိဳးထည့္ (ဒါမွမဟုတ္) ေဒြးခ်ိဳးအေပၚမွာ ႏွစ္ခ်ိဳးထပ္ထည့္လိုက္
ရင္ ေလးခ်ိဳး ‎‎ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေလးခ်ိဳးမွာေတာ့ အပိုဒ္ႀကီး ေလးပိုဒ္ (အခ်ိဳး ေလးခ်ိဳး) ရွိပါတယ္။ အခံခ်ိဳးႏွစ္ခ်ိဳး
နဲ႔ အအုပ္ခ်ိဳး ‎ႏွစ္ခ်ိဳးပါ။ ပထမ ‎၂ခ်ိဳးက အခံခ်ိဳးေတြျဖစ္ၿပီး၊ ေနာက္ဆံုး (၂)ခ်ိဳးက အအုပ္ခ်ိဳးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။‎

ေလးခ်ိဳးေရးနည္း ပံုမွန္ ဥပေဒသ အႏွစ္ခ်ဳပ္ (Summary of General Rules) ကေတာ့ ...

၁။ အခံ ခ်ိဳး (၂)ခ်ိဳး၊ အအုပ္ခ်ိဳး (၂) ခ်ိဳး ဆိုၿပီး အခ်ိဳး ေလးခ်ိဳး (အပိုဒ္ႀကီးေလးပိုဒ္) ထားရပါမယ္။‎

၂။ ပထမအခ်ိဳး အခံပိုဒ္
လဟုသံ ခ်ီၿပီး ဂ႐ုသံ ခ်ပါ။ ‎အနည္းဆံုး အပိုဒ္ တပိုဒ္နဲ႔ေရးလို႔ရပါတယ္။ ‎တပိုဒ္မွာ အကၡရာ အနည္းဆံုးေလး
လံုး ထားပါတယ္။ ေျခာက္လံုးအထိထားလို႔ရပါတယ္။ ‎

 ‎၃။ ဒုတိယအခ်ိဳး အခံပိုဒ္‎
လဟုသံ ခ်ီၿပီး ဂ႐ုသံ ခ်ပါ။ ‎အနည္းဆံုး အပိုဒ္ ႏွစ္ပိုဒ္ထားပါ။ ‎တပိုဒ္မွာ အကၡရာ အနည္းဆံုး ေလးလံုးကေန 
(၇)လံုးအထိထားလို႔ရပါတယ္။ ‎ပထမအခ်ိဳး ရဲ့ အခ် (အဆံုးသတ္ စာလံုး) နဲ႔ ကာရန္တူ ခ်ရပါမယ္။‎

 ‎၄။ တတိယအခ်ိဳး အအုပ္ပိုဒ္ (အတက္ခ်ိဳး လို႔လဲေခၚပါတယ္)‎
 ‎ဂ႐ုသံ၊ လဟုသံ ႀကိဳက္ရာခ်ီၿပီး လဟုသံ ခ်ပါ။‎ အနည္းဆံုး အပိုဒ္ ႏွစ္ပိုဒ္ထားပါ။ ‎တပိုဒ္မွာ အကၡရာ အနည္း
ဆံုး ေလးလံုးကေန (၇) လံုးအထိထားလို႔ရပါတယ္။ ‎အခ်ပိုဒ္ (အဆံုးသတ္အပိုဒ္) မတိုင္ခင္အပိုဒ္ ရဲ့ ေနာက္
တဝက္က ကာရန္ကို ပထမ နဲ႔ ဒုတိယအခ်ိဳး ရဲ့အခ် (အဆံုးသတ္ ‎‎စာလံုး) နဲ႔ ကာရန္တူ စပ္ပါ။ (ကာရန္ျပန္
လို႔ေခၚပါတယ္)။‎

 ‎၅။ စတုတၳအခ်ိဳး အအုပ္ပုိဒ္ ‎
 ‎ဂ႐ုသံ၊ လဟုသံ ႀကိဳက္ရာခ်ီၿပီး လဟုသံ ခ်ပါ။‎ အနည္းဆံုး အပိုဒ္ ႏွစ္ပိုဒ္ထားပါ။ ‎တပိုဒ္မွာ အကၡရာ အနည္း
ဆံုး ေလးလံုးကေန (၇) လံုးအထိထားလို႔ရပါတယ္။ ‎တတိယအခ်ိဳး ရဲ့ အခ် (အဆံုးသတ္ စာလံုး) နဲ႔ ကာရန္
တူ ခ်ရပါမယ္။‎

 ‎၆။ ဝမ္းတြင္းပိုဒ္ (အတြင္းက အပိုဒ္ငယ္) ေတြကိုေတာ့ ဂ႐ု၊ လဟု တလွည့္စီ ကာရန္ယူရပါမယ္။‎

 ‎၇။ အပိုဒ္ငယ္ေတြအတြင္း ကာရန္ (ဝမ္းတြင္းကာရန္) စပ္ပံုကေတာ့ ေဒြးခ်ိဳး၊ ႀတိခ်ိဳးတို႔နဲ႔ အတူတူပါဘဲ။
တဝက္စီခဲြၿပီး ‎‎ပထမတဝက္ဟာ သူ႔ေရွ႕အပိုဒ္ရဲ့ ဒုတိယတဝက္နဲ႔ ကာရန္တူရပါမယ္။ ဒုတိယတဝက္ က
ေနာက္လာမယ့္ အပိုဒ္ရဲ့ ပထမ ‎‎တဝက္နဲ႔ ကာရန္တူ စပ္ပါတယ္။‎

 ‎၈။ အခ်ိဳးတစ္ခ်ိဳးရဲ့ အဆံုး နဲ႔ ေနာက္အခ်ိဳးရဲ့အစပိုဒ္ဟာ ကာရန္ညီဖို႔ မလိုပါ။‎

ပံုစံကေတာ့

‎- - - - - + ၊(လဟု) (ေျခာက္လံုးနဲ႔ျပထားပါတယ္)‎
 ‎- - + - - ×၊ ‎
 ‎- - ×- - *။ (ဂ႐ု) (ေျခာက္လံုး ခ်ေလ့ရွိပါတယ္) (ႏွစ္ပိုဒ္ပဲထားလည္းရပါတယ္)‎

 ‎- - #၊ (လဟု)‎
 ‎- #- - - ?‎ ၊
‎- - ? - - $‎
 ‎$ - - *။ (ဂ႐ု) (ပထမအခ်ိဳးရဲ့ အခ် * နဲ႔ ကာရန္တူ ခ်ရပါမယ္)‎

 ‎- - - - - + ၊ (လဟု) (ေျခာက္လံုးနဲ႔ျပထားပါတယ္)‎
 ‎- - + - - * ၊ (* ျပထားတာက အေပၚႏွစ္ခ်ိဳးရဲ့ အဆံုးကာရန္ကို ျပန္ယူထားတဲ့ ကာရန္ျပန္ေနရာပါ)‎
 ‎- - * - - "@"။ (လဟု) (ေျခာက္လံုး ခ်ေလ့ရိွါတယ္) (ႏွစ္ပိုဒ္ပဲထားလည္းရပါတယ္)‎ (* ေနရာအားလံုး
                     ကာရန္တူရပါမယ္)‎
 ‎- - + ၊ (ဂ႐ု)‎
 ‎- - + - - %‎ ၊
‎- %- "@"။ (လဟု) (ေလးလံုး ခ်ေလ့ရွိပါတယ္။ ေျခာက္လံုးခ်လဲရပါတယ္။ တတိယအခ်ိဳးရဲ့ အခ်နဲ႔ ‎ကာရန္
                တူခ်ရပါမယ္)‎

နမူနာ ေလးခ်ိဳးေတြကို ေရးျပထားပါတယ္။ ေလ့လာၾကည့္ပါ။‎

 ‎" နယုန္လဘဲြ႔ ေလးခ်ိဳး "‎

 ‎၁။ ျမတ္ေလးျဖဴ စံပယ္သင္း ျပန္ေတာ့၊ (သင္း - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    နတ္ေသြးတူ ႐ြယ္ယမင္း ေတြက၊ (တြန္႔ပုဒ္)‎
 ‎    သြယ္သြယ္ညႇင္း ကံုးကာ "ဆင္"။    ။ (ဆင္ - ဂ႐ုခ်)‎

 ‎၂။ စာျပန္ပဲြကိုလ၊ (ပဲြ - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    ဟန္ႏႊဲကာ တူႏွစ္ ေဖာ္ ႏွင့္၊‎
 ‎    အလွဴ  ေတာ္ ေကာင္းမႈပြား ေအာင္ကြယ္၊‎
 ‎    သြားၾကေပ်ာ္"႐ႊင္"။    ။ (႐ႊင္ - ဂ႐ုခ်၊ "ဆင္" ႏွင့္ ကာရန္တူ)‎

 ‎၃။ ေႏြနယုန္ ေမထုန္ဟာမို႔၊ (လ - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    ေျမဝသုန္ ေလဟုန္ ျပန္ေတာ့၊ (တြန္႔ပိုဒ္၊ နေဘထပ္)‎
    ‎ ေ႐ႊမႈန္ပါလို႔ ညိဳလြင္ "လြင္"၊ (လြင္ - ကာရန္ျပန္၊ "ဆင္၊ ႐ႊင္" တုိ႔ႏွင့္ ကာရန္တူ၊ တက္ပိုဒ္)‎
    ‎ ဟိုတစ္ "ခြင္"မွာျဖင့္ အံု႔ကာ"မိႈင္း"။    ။ (မိႈင္း - လဟုခ်)‎

 ‎၄။ စည္ပုစြန္၊ (စြန္ - ဂ႐ုခ်ီ)‎
 ‎    ႐ိုက္ခ်ဳန္းေရာင္ျခည္ဝွန္၍၊‎
 ‎    တသြန္သြန္ ဟန္ကုန္ ႏႊဲပါလို႔၊‎
 ‎    အမၺဳန္ မာန္ဟုန္ႏွင့္ သဲလွတယ္ကြယ္၊‎
 ‎    ႐ႊဲၾကလူ "တိုင္း"။    ။ (တိုင္း - လဟုခ်၊ "မိႈင္း" ႏွင့္ ကာရန္တူ)‎

ေနာက္ထပ္ တပုဒ္ကို ထပ္ၾကည့္ပါ ...‎

 ‎၁။ ေရွမေဝးၿပီဘု၊ (ေဝး - လဟုခ်ီ)‎
    ‎ ေသေဘးရယ္တဲ့ နီးခဲ့"ၿပီ"။ (ၿပီ - ဂ႐ုခ်)‎

 ‎၂။ ကိေလသာ ေညႇာ္အ ေငြ႔ေတြနဲ႔၊ (ေငြ႔ - လဟုခ်ီ)‎
    ‎ ေမာ္၍သာ ေနမိမွားလွ်င္ၿဖင့္၊‎
    ‎ လားလိမ့္ေအာက္ "ဆီ"။ (ဆီ - ဂ႐ုခ်၊ "ၿပီ" ႏွင့္ ကာရန္တူ)‎

 ‎၃။ သခၤါေရ ႐ုပ္နာမ္စုကိုတဲ့၊ (စု - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    ထင္တာေတြ ဟုတ္မွန္ဘုရယ္လို႔၊ (တြန္႔ပိုဒ္၊ နေဘထပ္)‎
 ‎    တင္႐ႈလို႔ တရား "မွီ"၊ (မီွ - ကာရန္ျပန္၊ "ၿပီ၊ ဆီ" တုိ႔ႏွင့္ ကာရန္တူ၊ တက္ပိုဒ္)‎
 ‎    သာ"ကီ" တို႔ က်င့္ "ၿမဲ"။ (ၿမဲ - လဟုခ်)‎

 ‎၄။ တိမ္းမေစာင္းပါမွ၊ (ေစာင္း - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    ကိန္းေအာင္းရာ တကယ္မွန္တဲ့၊‎
    ‎ ျပည္နိဗၺာန္ ေ႐ႊေအာင္နန္းကို၊‎
    ‎ ျမန္းရ မ"လဲြ"။   ။ (လဲြ - လဟုခ်၊ "ၿမဲ" ႏွင့္ ကာရန္တူ)‎
 ‎(မဟာဒြါရနိကာယ စတုတၳသာသနာပိုင္ ဟသၤာတၿမိဳ႔ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး)‎

 ‎ဝိဘာဂ အစိတ္အပိုင္း (၈)မ်ိဳးနဲ႔အေသးစိတ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ...‎

(၁) အမည္အားျဖင့္‎
ေလးခ်ိဳး = အခ်ိဳးအပိုင္းေလးခုျဖင့္ စီကံုးထားေသာ ကဗ်ာ ေလးခ်ိဳးကို ေလးေၾကာ့၊ ေလးဆစ္၊ ေလးဆစ္ခ်ိဳး 
လို႔ေခၚသလို ေဒြးခ်ိဳး၊ ႀတိခ်ိဳးတို႔လိုပဲ ပါဠိေဝါဟာရ စြက္ၿပီး စတုခ်ိဳး ‎‎လုိ႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ တျခားကဗ်ာ
ေတြနဲ႔ မေရာဘဲ သီးျခားေရးရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ တျခား ကဗ်ာရဲ့ ေနာက္ဆံုးမွာေရးရင္ ‎‎ေလးဆစ္လို႔ ေခၚပါတ
ယ္။ ဒီလို ေနာက္ဆံုးမွာေရးတဲ့ ေလးဆစ္ကို သံေထာက္ လို႔လည္းေခၚပါတယ္။ အဆံုးမွာလည္းမဟုတ္၊
‎‎သီးျခား ေရးထားတာလည္းမဟုတ္ဘဲ တျခားစာေတြမွာ ေရာေႏွာၿပီး ေရးတဲ့ေလးဆစ္ကိုေတာ့ သျဖန္
လို႔ေခၚတယ္လို႔ ‎‎ဆုိပါတယ္။ ကာလေဒသအလိုက္ ခြန္းေထာက္ လို႔လည္း ေခၚတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ သျဖန္
နဲ႔ ခြန္းေထာက္အေၾကာင္းကေတာ့ ‎‎ေဒြးခ်ိဳးမွာ ျပန္ၾကည့္ပါ။‎

‎(၂) အမ်ိဳးအျပားအားျဖင့္‎
အမ်ိဳးအစား အေနနဲ႔ ေလးခ်ိဳးငယ္၊ ေလးခ်ိဳးလတ္၊ ေလးခ်ိဳးႀကီး ဆိုၿပီး ကဲြျပားပါတယ္။ ‎ေလးခ်ိဳးငယ္ - ေလးဆစ္
သျဖန္၊ ေလးဆစ္ကြန္းေထာက္၊ ေလးဆစ္ကြန္းေထာက္သျဖန္ ရယ္လို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ ‎‎စာလံုးနည္း
နည္း၊ စာသားတိုတို၊ အပိုဒ္နည္းနည္း ပဲေရးတာပါ။ ဒါကိုလည္း ေလးဆစ္လို႔ ေခၚပါတယ္။‎

ေလးခ်ိဳးလတ္ - ေလးခ်ိဳး လို႔ဘဲ သာမာန္ေခၚၾကပါတယ္။‎
ေလးခ်ိဳးႀကီး - ကာလေပၚေလးခ်ိဳးႀကီး နဲ႔ ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီး ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ တစ္ခါ ကာလေပၚ
ေလးခ်ိဳးႀကီးမွာ ‎‎စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး နဲ႔ စာေျဖာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး ဆိုၿပီး ထပ္ခဲြထားပါတယ္။ အရမ္းအပိုဒ္ေရ
မ်ားၿပီးစာလံုးလည္းမ်ားရင္ ‎‎မဟာေလးခ်ိဳးႀကီး လို႔ေခၚပါတယ္။ သံခ်ိဳ ဟာလည္း ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီး ထဲမွာပဲ
အက်ံဳးဝင္ပါတယ္။‎

‎(၃) အခ်ိဳးအားျဖင့္‎
ေလးခ်ိဳးတပုဒ္မွာ အခံႏွစ္ခ်ိဳး၊ အအုပ္ႏွစ္ခ်ိဳး စုစုေပါင္း ေလးခ်ိဳးရွိပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ အပိုဒ္ႀကီး ေလးပိုဒ္ 
ရွိပါတယ္။ ‎‎အဲဒီအပိုဒ္ႀကီးေတြဆံုးတိုင္း ပုဒ္မ (။) ခ်ထားရပါတယ္။‎

‎(၄) အပိုဒ္ေရအားျဖင့္‎
ေလးဆစ္ (ေလးခ်ိဳးငယ္မွာ) အမ်ားအားျဖင့္ အပိုဒ္ငယ္ ႏွစ္ပိုဒ္ပဲ ထားေလ့ရွိပါတယ္။ သံုးေလးပိုဒ္လည္း ေရး
လို႔ ရပါတယ္။ ‎‎အဲဒီထက္ပိုသြားရင္ေတာ့ ေလးခ်ိဳးလတ္ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။‎ ေလးခ်ိဳးလတ္ မွာေတာ့ ပထမ
အခ်ိဳးမွာ ေလးပိုဒ္ထက္ မနည္းသင့္ပါဘူး။ က်န္တဲ့အခ်ိဳးေတြမွာေတာ့ အနည္းဆံုး (၃)ပိုဒ္ ‎ကေန ‎‎(၇)ပိုဒ္ေလာ
က္အထိ ထားၾကပါတယ္။‎ ေလးခ်ိဳးႀကီး ေတြမွာေတာ့ မ ပိုဒ္ (ပထမနဲ႔ တတိယအခ်ိဳး) ေတြမွာ အနည္းဆံုး(၃) ပိုဒ္ ကေန (၇)ပိုဒ္ေလာက္ အထိ ‎ထားၾက ‎ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ (၄)ပိုဒ္၊ (၅)ပိုဒ္ ေလာက္ ထားၾက 
တာမ်ားပါတယ္။ စံု ပိုဒ္ (ဒုတိယ နဲ႔ စတုတၴအခ်ိဳး) ‎ေတြမွာ ‎အနည္းဆံုး (၇)ပိုဒ္ ကေန အကန္႔အသတ္မရွိ 
ပိုလို႔ ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း စတုတၴအခ်ိဳးမွာ အပိုဒ္ေရ‎အမ်ားဆံုး ထားတယ္ ‎လို႔ ဆိုပါတယ္။‎

‎(၅) အကၡရာ လံုးေရအားျဖင့္‎
ေလးခ်ိဳးငယ္ ေတြကေတာ့ ေဒြးခ်ိဳးမွာ ထားတဲ့အတိုင္းပါဘဲ။‎ ေလးခ်ိဳးလတ္ ေတြမွာ -‎ ပထမနဲ႔ တတိယ အခ်ိဳး
ေတြရဲ့ အပိုဒ္တိုင္းမွာ (၆)လံုးထားပါတယ္။ ‎ ‎ဒုတိယ အခ်ိဳး အစမွာ (၃) လံုး သို႔မဟုတ္ (၆)လံုး ထားပါတယ္။ အလယ္ပိုဒ္ေတြမွာ (၆)လံုး ခ်ည္းပဲ ပံုေသထားေလ့ရွိၿပီး ‎‎အဆံုးသတ္ (အခ်ပိုဒ္)မွာ (၄) လံုးထားပါတယ္။‎
စတုတၴအခ်ိဳး အစမွာ (၃) လံုး သို႔မဟုတ္ (၄)လံုး ထားပါတယ္။ အလယ္ပိုဒ္ေတြမွာ (၆)လံုး ခ်ည္းပဲ ပံုေသထားေလ့ရွိၿပီး ‎‎အဆံုးသတ္ (အခ်ပိုဒ္)မွာ (၄) လံုးထားပါတယ္။‎ ေလးခ်ိဳးႀကီး ေတြမွာ -‎အခ်ိဳးတိုင္းရဲ့အစပိုဒ္ နဲ႔ 
အဆံုးပိုဒ္ေတြက ေလးခ်ိဳးလတ္ အတိုင္းပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဝမ္းတြင္းပိုဒ္ေတြမွာ (၆)လံုးကေန ‎အမ်ားဆံုး ‎‎(၁၆) 
လံုးေလာက္အထိ ထားႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီထက္ပိုရင္ေတာ့ ႐ြတ္ဆိုလို႔ မေကာင္းသလို စည္းဝါးလည္း ‎မကိုက္ 
ေတာ့ဘူးလို႔ ‎ဆုိထားပါတယ္။‎

‎(၆) အစပ္ကာရန္အားျဖင့္‎
အတက္ခ်ိဳး (တတိယအခ်ိဳး) ရဲ့ ဒုတိယေနာက္ဆံုးအပိုဒ္ (second last paragraph) ရဲ့ ေနာက္ထက္ဝက္
ကာရန္၊ ‎‎အဆံုးသတ္ပိုဒ္ရဲ့ အဆံုးကာရန္၊ အခံခ်ိဳးႏွစ္ခ်ိဳးရဲ့ အဆံုးကာရန္ႏွစ္ခု၊ ဒီ ကာရန္ေလးခ်က္ညီရပါမယ္။ 
ပံုစံမွာ "*" ‎ျပထားတဲ့ ‎ေနရာေတြပါ။ "ကာရန္ျပန္" လို႔ေခၚတဲ့ေနရာပါ။ အေရးႀကီးပါတယ္။ အဲဒီ ကာရန္လြတ္
သြားရင္ ‎ေလးခ်ိဳးပ်က္ပါတယ္။‎ အခံခ်ိဳး ႏွစ္ခ်ိဳး အခ်င္းခ်င္း၊ အအုပ္ခ်ိဳး ႏွစ္ခ်ိဳးအခ်င္းခ်င္း ရဲ့ အဆံုးကာရန္ တူရပါ
မယ္။‎ က်န္တဲ့ ကာရန္ေတြ၊ တြန္႔ပိုဒ္ထည့္ပံုေတြကေတာ့ ေဒြးခ်ိဳးအတိုင္းပါဘဲ။ ‎ ‎ဒီကာရန္စပ္ပံုဟာ ေလးခ်ိဳးအ
မ်ိဳးအစား အားလံုးအတြက္အက်ံဳးဝင္ပါတယ္။‎

‎(၇) ဂ႐ု၊ လဟု အားျဖင့္‎
အစပိုင္း ဥပေဒအႏွစ္ခ်ဳပ္မွာ ေရးထားတဲ့အတိုင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေလးခ်ိဳးအမ်ိဳးအစား အားလံုးအတြက္ပါ။‎

‎(၈) အျပစ္ေဒါသအားျဖင့္ ‎
‎ဝဂ္နင္း နဲ႔ ခြါေထာက္ အျပစ္ေတြက ကင္းလြတ္ရပါမယ္။‎

စည္းကမ္းေတြကိုသိၿပီးၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ အခု ေလးခ်ိဳး အမ်ိဳးအစားအမ်ိဳးမ်ိဳးကို စၾကည့္ပါမယ္။ ေလးခ်ိဳးငယ္
ေတြကို ‎စၾကည့္ၾကရေအာင္ ...

ေလးခ်ိဳးငယ္ -  ‎နမူနာအေနနဲ႔ ေအာက္က ေလးခ်ိဳးေရးနည္း ဥပေဒသေလးဆစ္ကို ၾကည့္ပါ။‎

ေလးခ်ိဳး၊‎
ေရးပ်ိဳးလို႔ ျပမည္။‎

ခ်ိဳးေလးလီ စပ္ကာပ်ိဳး၊‎
ေလးခ်ိဳးေခၚသည္။‎

ေရွ႕နည္းမွီ၊‎
တူၿပီပ စပ္ထံုး။‎

ေလးခ်ိဳးငယ္ ေရးကာျခစ္၊‎
ေလးဆစ္မွတ္အံုး။‎

‎ဒါကို အေသးစိတ္ၾကည့္ရင္ ...‎


အေရာင္တူ နဲ႔ ျပထားတဲ့ ေနရာေတြ ကို ကာရန္တူ စပ္ရပါမယ္။‎ နမူနာ ေလးခ်ိဳးကေလးေတြကို ထပ္ေရးျပ
ထားပါတယ္။ ေလ့လာၾကည့္ပါ။‎

 ‎ေမာင္မယ္စံု ေလးဆစ္

ခေလာက္ကေလးရယ္တဲ့ ဒိုးဒိုးေဒါင္။‎

ပ်ိဳတို႔လူ ယာမလုပ္တယ္၊‎
ဝါးခုတ္တဲ့ေတာင္။‎

ႏြားညီေနာင္၊‎
စည္ေအာင္ပ ေဖေက်ာင္း။‎

ေမာင္ႏွင့္မယ္ တူယွဥ္တဲြကာမွ၊‎
 ‎ယူငင္ကာ ျခဴဆင္ဆဲြလုိ႔ရယ္၊‎
လွည္းယာဥ္နဲ႔ေမာင္း။  ။‎

ဘုရားငါးဆူ ပေဟဠိ ေလးဆစ္

စပယ္တဲ့ေလး႐ံု။‎

မေလးကြယ္ မပန္ခုိက္၊‎
ပန္းျပတ္ခိုက္ ႀကံဳ။‎

အပြင့္ရယ္ ကုန္၊‎
တငံုက်န္ပါေသး။‎

ပန္ခ်င္သူ ညိဳႏဲြ႔ေႏွာင္းရယ္၊‎
ေခါင္းၿဖီးခဲ့ေလး။    ။‎

‎ဓမၼနီတိ ေလးခ်ိဳး

ေမထုန္မွီ အိပ္စားလို႔၊‎
ေယာက်္ားတဲ့ ႏြားမွာ။‎

ျပည့္အစံု ကံုလံုရွိပါ၏၊‎
သိပညာ တတ္တပါး၊‎
ႏြားထက္ပိုတာ။‎

တတ္ပညာ၊‎
ခ်ိဳ႕ရွာေခ်က။‎

လူမိုက္ေခါင္ ထုိေယာက်္ားကို၊‎
ႏြားဟုဆိုရ။   ။‎

 ‎(ေလးခ်ိဳးဆုိတာ ပင္မအမ်ိဳးအစားအေနနဲ႔ပါ။ အပိုဒ္ေရနည္းတဲ့အတြက္ ေလးဆစ္လို႔ပဲ သတ္မွတ္ရပါမယ္။)‎

ဖိုးသူေတာ္ဦးမင္း ေရး - တန္ခူးလဖဲြ႔ ေလးဆစ္

ေဟာင္း႐ြက္ညႇာ ခါလွစ္လို႔၊‎
တာသစ္ကယ္တဲ့ နံ႔ႀကိဳင္။‎

သုတ္ျဖဴးေလေဆာ္က၊‎
ပန္းကံ့ေကာ္ ဝတ္မႈန္က်င္းတယ္၊‎
သင္းပ်ံ႕လို႔လိႈင္။‎

ၾကယ္ႏွစ္ၿပိဳင္၊‎
သြယ္ဆုိင္ပဝင္း။‎

စိၾတငယ္ႏွင့္၊‎
ေငြလေသာ္တာတို႔၊‎
 ‎ယုဂန္ခ်ာ ေတာင္ေတာ္စြန္းက၊‎
ထြန္းထိန္လို႔လင္း။    ။‎

ေလးခ်ိဳးငယ္ ၿပီးေတာ့ ေလးခ်ိဳးလတ္ေတြကို ေနာက္ပို႔စ္မွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္ ...
ဖတ္ရႈခံစားအားေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးအထူးပါခင္ဗ်ာ ...‎

- ဟယ္ရီလြင္