ဤစာမ်က္ႏွာရိွ ကဗ်ာေရးရာစာတမ္းမ်ားသည္ မူရင္းေရးသားသူဆရာသမားမ်ားထံမွ ျပန္လည္မွ်ေဝျခင္းသာျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤစာမ်က္ႏွာရိွ ကဗ်ာေရးရာစာတမ္းမ်ားကို စီးပြားေရးအတြက္ တစ္စံုတစ္ရာအသံုးခ်ျခင္းမျပဳပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္ - မင္းခသူ

ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာ ဂ်ိဳ(ခ်ိဳ)နဲ႔လား (၁၃)

‎‎ေလးခ်ိဳး‎‎‎
ေလးခ်ိဳးအေၾကာင္းကေတာ့ နည္းနည္းမ်ားလို႔ ရွည္ရွည္ေရးရပါလိမ့္မယ္။ သည္းခံၿပီးဖတ္ၾကဖို႔ ေတာင္းပန္ပါ
တယ္။‎

(၁) ေထာင့္တုိင္းစပ္ရွည္။
(၂) ျမစ္ခေပါင္း၊
     ေပါင္းေလာင္းလက္ယာေကြ႕၊
     နန္းေျမ႕စံတည္။
(၃) ပုပ္ပဲကဝိုက္လည္၊
      ေျမာက္ဆီက ဆြာဖံုး။
(၄) ၾကက္ညႊန္းေနာင္ညီတုိ႕၊
     တရထည္ ျမရည္ဆို႕၊
     လြမ္းဘုိ႕မဆံုး။   ။

ဒီေလးဆစ္တုိကေလးကို သကၠရာဇ္ ၉၀၀-ေက်ာ္မွာ မင္းျဖစ္တဲ့ ရတုဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္-ဆုိ ေလးဆစ္လို႔
ပုဂံဝန္ေထာက္မင္း ဦးတင္က ကဗ်ာဗႏၶသာရက်မ္း ၅၀၅-မွာ မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီမွတ္တမ္းအရ
ဆုိရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ဟာ ရတုေတြကို သာမက ေလးဆစ္ခ်ိဳးကဗ်ာကိုပါ မ်ိဳးေစ့ခ်ေပးသြားခဲ့တယ္လို႕ ဆုိရမွာ
ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္ငူဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ရဲ႕ ျမန္မာ ကဗ်ာအေပၚ ျပဳခဲ့တဲ့ေက်းဇူးဟာ အလြန္ပဲ ႀကီးမားလွ
တယ္လို႕ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။

ေလးခ်ိဳးကိုေရးရင္ေတာ့ ႀတိခ်ိဳးအေပၚမွာ တစ္ခ်ိဳးထည့္ (ဒါမွမဟုတ္) ေဒြးခ်ိဳးအေပၚမွာ ႏွစ္ခ်ိဳးထပ္ထည့္လိုက္
ရင္ ေလးခ်ိဳး ‎‎ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေလးခ်ိဳးမွာေတာ့ အပိုဒ္ႀကီး ေလးပိုဒ္ (အခ်ိဳး ေလးခ်ိဳး) ရွိပါတယ္။ အခံခ်ိဳးႏွစ္ခ်ိဳး
နဲ႔ အအုပ္ခ်ိဳး ‎ႏွစ္ခ်ိဳးပါ။ ပထမ ‎၂ခ်ိဳးက အခံခ်ိဳးေတြျဖစ္ၿပီး၊ ေနာက္ဆံုး (၂)ခ်ိဳးက အအုပ္ခ်ိဳးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။‎

ေလးခ်ိဳးေရးနည္း ပံုမွန္ ဥပေဒသ အႏွစ္ခ်ဳပ္ (Summary of General Rules) ကေတာ့ ...

၁။ အခံ ခ်ိဳး (၂)ခ်ိဳး၊ အအုပ္ခ်ိဳး (၂) ခ်ိဳး ဆိုၿပီး အခ်ိဳး ေလးခ်ိဳး (အပိုဒ္ႀကီးေလးပိုဒ္) ထားရပါမယ္။‎

၂။ ပထမအခ်ိဳး အခံပိုဒ္
လဟုသံ ခ်ီၿပီး ဂ႐ုသံ ခ်ပါ။ ‎အနည္းဆံုး အပိုဒ္ တပိုဒ္နဲ႔ေရးလို႔ရပါတယ္။ ‎တပိုဒ္မွာ အကၡရာ အနည္းဆံုးေလး
လံုး ထားပါတယ္။ ေျခာက္လံုးအထိထားလို႔ရပါတယ္။ ‎

 ‎၃။ ဒုတိယအခ်ိဳး အခံပိုဒ္‎
လဟုသံ ခ်ီၿပီး ဂ႐ုသံ ခ်ပါ။ ‎အနည္းဆံုး အပိုဒ္ ႏွစ္ပိုဒ္ထားပါ။ ‎တပိုဒ္မွာ အကၡရာ အနည္းဆံုး ေလးလံုးကေန 
(၇)လံုးအထိထားလို႔ရပါတယ္။ ‎ပထမအခ်ိဳး ရဲ့ အခ် (အဆံုးသတ္ စာလံုး) နဲ႔ ကာရန္တူ ခ်ရပါမယ္။‎

 ‎၄။ တတိယအခ်ိဳး အအုပ္ပိုဒ္ (အတက္ခ်ိဳး လို႔လဲေခၚပါတယ္)‎
 ‎ဂ႐ုသံ၊ လဟုသံ ႀကိဳက္ရာခ်ီၿပီး လဟုသံ ခ်ပါ။‎ အနည္းဆံုး အပိုဒ္ ႏွစ္ပိုဒ္ထားပါ။ ‎တပိုဒ္မွာ အကၡရာ အနည္း
ဆံုး ေလးလံုးကေန (၇) လံုးအထိထားလို႔ရပါတယ္။ ‎အခ်ပိုဒ္ (အဆံုးသတ္အပိုဒ္) မတိုင္ခင္အပိုဒ္ ရဲ့ ေနာက္
တဝက္က ကာရန္ကို ပထမ နဲ႔ ဒုတိယအခ်ိဳး ရဲ့အခ် (အဆံုးသတ္ ‎‎စာလံုး) နဲ႔ ကာရန္တူ စပ္ပါ။ (ကာရန္ျပန္
လို႔ေခၚပါတယ္)။‎

 ‎၅။ စတုတၳအခ်ိဳး အအုပ္ပုိဒ္ ‎
 ‎ဂ႐ုသံ၊ လဟုသံ ႀကိဳက္ရာခ်ီၿပီး လဟုသံ ခ်ပါ။‎ အနည္းဆံုး အပိုဒ္ ႏွစ္ပိုဒ္ထားပါ။ ‎တပိုဒ္မွာ အကၡရာ အနည္း
ဆံုး ေလးလံုးကေန (၇) လံုးအထိထားလို႔ရပါတယ္။ ‎တတိယအခ်ိဳး ရဲ့ အခ် (အဆံုးသတ္ စာလံုး) နဲ႔ ကာရန္
တူ ခ်ရပါမယ္။‎

 ‎၆။ ဝမ္းတြင္းပိုဒ္ (အတြင္းက အပိုဒ္ငယ္) ေတြကိုေတာ့ ဂ႐ု၊ လဟု တလွည့္စီ ကာရန္ယူရပါမယ္။‎

 ‎၇။ အပိုဒ္ငယ္ေတြအတြင္း ကာရန္ (ဝမ္းတြင္းကာရန္) စပ္ပံုကေတာ့ ေဒြးခ်ိဳး၊ ႀတိခ်ိဳးတို႔နဲ႔ အတူတူပါဘဲ။
တဝက္စီခဲြၿပီး ‎‎ပထမတဝက္ဟာ သူ႔ေရွ႕အပိုဒ္ရဲ့ ဒုတိယတဝက္နဲ႔ ကာရန္တူရပါမယ္။ ဒုတိယတဝက္ က
ေနာက္လာမယ့္ အပိုဒ္ရဲ့ ပထမ ‎‎တဝက္နဲ႔ ကာရန္တူ စပ္ပါတယ္။‎

 ‎၈။ အခ်ိဳးတစ္ခ်ိဳးရဲ့ အဆံုး နဲ႔ ေနာက္အခ်ိဳးရဲ့အစပိုဒ္ဟာ ကာရန္ညီဖို႔ မလိုပါ။‎

ပံုစံကေတာ့

‎- - - - - + ၊(လဟု) (ေျခာက္လံုးနဲ႔ျပထားပါတယ္)‎
 ‎- - + - - ×၊ ‎
 ‎- - ×- - *။ (ဂ႐ု) (ေျခာက္လံုး ခ်ေလ့ရွိပါတယ္) (ႏွစ္ပိုဒ္ပဲထားလည္းရပါတယ္)‎

 ‎- - #၊ (လဟု)‎
 ‎- #- - - ?‎ ၊
‎- - ? - - $‎
 ‎$ - - *။ (ဂ႐ု) (ပထမအခ်ိဳးရဲ့ အခ် * နဲ႔ ကာရန္တူ ခ်ရပါမယ္)‎

 ‎- - - - - + ၊ (လဟု) (ေျခာက္လံုးနဲ႔ျပထားပါတယ္)‎
 ‎- - + - - * ၊ (* ျပထားတာက အေပၚႏွစ္ခ်ိဳးရဲ့ အဆံုးကာရန္ကို ျပန္ယူထားတဲ့ ကာရန္ျပန္ေနရာပါ)‎
 ‎- - * - - "@"။ (လဟု) (ေျခာက္လံုး ခ်ေလ့ရိွါတယ္) (ႏွစ္ပိုဒ္ပဲထားလည္းရပါတယ္)‎ (* ေနရာအားလံုး
                     ကာရန္တူရပါမယ္)‎
 ‎- - + ၊ (ဂ႐ု)‎
 ‎- - + - - %‎ ၊
‎- %- "@"။ (လဟု) (ေလးလံုး ခ်ေလ့ရွိပါတယ္။ ေျခာက္လံုးခ်လဲရပါတယ္။ တတိယအခ်ိဳးရဲ့ အခ်နဲ႔ ‎ကာရန္
                တူခ်ရပါမယ္)‎

နမူနာ ေလးခ်ိဳးေတြကို ေရးျပထားပါတယ္။ ေလ့လာၾကည့္ပါ။‎

 ‎" နယုန္လဘဲြ႔ ေလးခ်ိဳး "‎

 ‎၁။ ျမတ္ေလးျဖဴ စံပယ္သင္း ျပန္ေတာ့၊ (သင္း - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    နတ္ေသြးတူ ႐ြယ္ယမင္း ေတြက၊ (တြန္႔ပုဒ္)‎
 ‎    သြယ္သြယ္ညႇင္း ကံုးကာ "ဆင္"။    ။ (ဆင္ - ဂ႐ုခ်)‎

 ‎၂။ စာျပန္ပဲြကိုလ၊ (ပဲြ - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    ဟန္ႏႊဲကာ တူႏွစ္ ေဖာ္ ႏွင့္၊‎
 ‎    အလွဴ  ေတာ္ ေကာင္းမႈပြား ေအာင္ကြယ္၊‎
 ‎    သြားၾကေပ်ာ္"႐ႊင္"။    ။ (႐ႊင္ - ဂ႐ုခ်၊ "ဆင္" ႏွင့္ ကာရန္တူ)‎

 ‎၃။ ေႏြနယုန္ ေမထုန္ဟာမို႔၊ (လ - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    ေျမဝသုန္ ေလဟုန္ ျပန္ေတာ့၊ (တြန္႔ပိုဒ္၊ နေဘထပ္)‎
    ‎ ေ႐ႊမႈန္ပါလို႔ ညိဳလြင္ "လြင္"၊ (လြင္ - ကာရန္ျပန္၊ "ဆင္၊ ႐ႊင္" တုိ႔ႏွင့္ ကာရန္တူ၊ တက္ပိုဒ္)‎
    ‎ ဟိုတစ္ "ခြင္"မွာျဖင့္ အံု႔ကာ"မိႈင္း"။    ။ (မိႈင္း - လဟုခ်)‎

 ‎၄။ စည္ပုစြန္၊ (စြန္ - ဂ႐ုခ်ီ)‎
 ‎    ႐ိုက္ခ်ဳန္းေရာင္ျခည္ဝွန္၍၊‎
 ‎    တသြန္သြန္ ဟန္ကုန္ ႏႊဲပါလို႔၊‎
 ‎    အမၺဳန္ မာန္ဟုန္ႏွင့္ သဲလွတယ္ကြယ္၊‎
 ‎    ႐ႊဲၾကလူ "တိုင္း"။    ။ (တိုင္း - လဟုခ်၊ "မိႈင္း" ႏွင့္ ကာရန္တူ)‎

ေနာက္ထပ္ တပုဒ္ကို ထပ္ၾကည့္ပါ ...‎

 ‎၁။ ေရွမေဝးၿပီဘု၊ (ေဝး - လဟုခ်ီ)‎
    ‎ ေသေဘးရယ္တဲ့ နီးခဲ့"ၿပီ"။ (ၿပီ - ဂ႐ုခ်)‎

 ‎၂။ ကိေလသာ ေညႇာ္အ ေငြ႔ေတြနဲ႔၊ (ေငြ႔ - လဟုခ်ီ)‎
    ‎ ေမာ္၍သာ ေနမိမွားလွ်င္ၿဖင့္၊‎
    ‎ လားလိမ့္ေအာက္ "ဆီ"။ (ဆီ - ဂ႐ုခ်၊ "ၿပီ" ႏွင့္ ကာရန္တူ)‎

 ‎၃။ သခၤါေရ ႐ုပ္နာမ္စုကိုတဲ့၊ (စု - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    ထင္တာေတြ ဟုတ္မွန္ဘုရယ္လို႔၊ (တြန္႔ပိုဒ္၊ နေဘထပ္)‎
 ‎    တင္႐ႈလို႔ တရား "မွီ"၊ (မီွ - ကာရန္ျပန္၊ "ၿပီ၊ ဆီ" တုိ႔ႏွင့္ ကာရန္တူ၊ တက္ပိုဒ္)‎
 ‎    သာ"ကီ" တို႔ က်င့္ "ၿမဲ"။ (ၿမဲ - လဟုခ်)‎

 ‎၄။ တိမ္းမေစာင္းပါမွ၊ (ေစာင္း - လဟုခ်ီ)‎
 ‎    ကိန္းေအာင္းရာ တကယ္မွန္တဲ့၊‎
    ‎ ျပည္နိဗၺာန္ ေ႐ႊေအာင္နန္းကို၊‎
    ‎ ျမန္းရ မ"လဲြ"။   ။ (လဲြ - လဟုခ်၊ "ၿမဲ" ႏွင့္ ကာရန္တူ)‎
 ‎(မဟာဒြါရနိကာယ စတုတၳသာသနာပိုင္ ဟသၤာတၿမိဳ႔ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး)‎

 ‎ဝိဘာဂ အစိတ္အပိုင္း (၈)မ်ိဳးနဲ႔အေသးစိတ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ...‎

(၁) အမည္အားျဖင့္‎
ေလးခ်ိဳး = အခ်ိဳးအပိုင္းေလးခုျဖင့္ စီကံုးထားေသာ ကဗ်ာ ေလးခ်ိဳးကို ေလးေၾကာ့၊ ေလးဆစ္၊ ေလးဆစ္ခ်ိဳး 
လို႔ေခၚသလို ေဒြးခ်ိဳး၊ ႀတိခ်ိဳးတို႔လိုပဲ ပါဠိေဝါဟာရ စြက္ၿပီး စတုခ်ိဳး ‎‎လုိ႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ တျခားကဗ်ာ
ေတြနဲ႔ မေရာဘဲ သီးျခားေရးရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ တျခား ကဗ်ာရဲ့ ေနာက္ဆံုးမွာေရးရင္ ‎‎ေလးဆစ္လို႔ ေခၚပါတ
ယ္။ ဒီလို ေနာက္ဆံုးမွာေရးတဲ့ ေလးဆစ္ကို သံေထာက္ လို႔လည္းေခၚပါတယ္။ အဆံုးမွာလည္းမဟုတ္၊
‎‎သီးျခား ေရးထားတာလည္းမဟုတ္ဘဲ တျခားစာေတြမွာ ေရာေႏွာၿပီး ေရးတဲ့ေလးဆစ္ကိုေတာ့ သျဖန္
လို႔ေခၚတယ္လို႔ ‎‎ဆုိပါတယ္။ ကာလေဒသအလိုက္ ခြန္းေထာက္ လို႔လည္း ေခၚတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ သျဖန္
နဲ႔ ခြန္းေထာက္အေၾကာင္းကေတာ့ ‎‎ေဒြးခ်ိဳးမွာ ျပန္ၾကည့္ပါ။‎

‎(၂) အမ်ိဳးအျပားအားျဖင့္‎
အမ်ိဳးအစား အေနနဲ႔ ေလးခ်ိဳးငယ္၊ ေလးခ်ိဳးလတ္၊ ေလးခ်ိဳးႀကီး ဆိုၿပီး ကဲြျပားပါတယ္။ ‎ေလးခ်ိဳးငယ္ - ေလးဆစ္
သျဖန္၊ ေလးဆစ္ကြန္းေထာက္၊ ေလးဆစ္ကြန္းေထာက္သျဖန္ ရယ္လို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ ‎‎စာလံုးနည္း
နည္း၊ စာသားတိုတို၊ အပိုဒ္နည္းနည္း ပဲေရးတာပါ။ ဒါကိုလည္း ေလးဆစ္လို႔ ေခၚပါတယ္။‎

ေလးခ်ိဳးလတ္ - ေလးခ်ိဳး လို႔ဘဲ သာမာန္ေခၚၾကပါတယ္။‎
ေလးခ်ိဳးႀကီး - ကာလေပၚေလးခ်ိဳးႀကီး နဲ႔ ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီး ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ တစ္ခါ ကာလေပၚ
ေလးခ်ိဳးႀကီးမွာ ‎‎စာေထာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး နဲ႔ စာေျဖာင့္ေလးခ်ိဳးႀကီး ဆိုၿပီး ထပ္ခဲြထားပါတယ္။ အရမ္းအပိုဒ္ေရ
မ်ားၿပီးစာလံုးလည္းမ်ားရင္ ‎‎မဟာေလးခ်ိဳးႀကီး လို႔ေခၚပါတယ္။ သံခ်ိဳ ဟာလည္း ေရွး႐ိုးေလးခ်ိဳးႀကီး ထဲမွာပဲ
အက်ံဳးဝင္ပါတယ္။‎

‎(၃) အခ်ိဳးအားျဖင့္‎
ေလးခ်ိဳးတပုဒ္မွာ အခံႏွစ္ခ်ိဳး၊ အအုပ္ႏွစ္ခ်ိဳး စုစုေပါင္း ေလးခ်ိဳးရွိပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ အပိုဒ္ႀကီး ေလးပိုဒ္ 
ရွိပါတယ္။ ‎‎အဲဒီအပိုဒ္ႀကီးေတြဆံုးတိုင္း ပုဒ္မ (။) ခ်ထားရပါတယ္။‎

‎(၄) အပိုဒ္ေရအားျဖင့္‎
ေလးဆစ္ (ေလးခ်ိဳးငယ္မွာ) အမ်ားအားျဖင့္ အပိုဒ္ငယ္ ႏွစ္ပိုဒ္ပဲ ထားေလ့ရွိပါတယ္။ သံုးေလးပိုဒ္လည္း ေရး
လို႔ ရပါတယ္။ ‎‎အဲဒီထက္ပိုသြားရင္ေတာ့ ေလးခ်ိဳးလတ္ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။‎ ေလးခ်ိဳးလတ္ မွာေတာ့ ပထမ
အခ်ိဳးမွာ ေလးပိုဒ္ထက္ မနည္းသင့္ပါဘူး။ က်န္တဲ့အခ်ိဳးေတြမွာေတာ့ အနည္းဆံုး (၃)ပိုဒ္ ‎ကေန ‎‎(၇)ပိုဒ္ေလာ
က္အထိ ထားၾကပါတယ္။‎ ေလးခ်ိဳးႀကီး ေတြမွာေတာ့ မ ပိုဒ္ (ပထမနဲ႔ တတိယအခ်ိဳး) ေတြမွာ အနည္းဆံုး(၃) ပိုဒ္ ကေန (၇)ပိုဒ္ေလာက္ အထိ ‎ထားၾက ‎ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ (၄)ပိုဒ္၊ (၅)ပိုဒ္ ေလာက္ ထားၾက 
တာမ်ားပါတယ္။ စံု ပိုဒ္ (ဒုတိယ နဲ႔ စတုတၴအခ်ိဳး) ‎ေတြမွာ ‎အနည္းဆံုး (၇)ပိုဒ္ ကေန အကန္႔အသတ္မရွိ 
ပိုလို႔ ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း စတုတၴအခ်ိဳးမွာ အပိုဒ္ေရ‎အမ်ားဆံုး ထားတယ္ ‎လို႔ ဆိုပါတယ္။‎

‎(၅) အကၡရာ လံုးေရအားျဖင့္‎
ေလးခ်ိဳးငယ္ ေတြကေတာ့ ေဒြးခ်ိဳးမွာ ထားတဲ့အတိုင္းပါဘဲ။‎ ေလးခ်ိဳးလတ္ ေတြမွာ -‎ ပထမနဲ႔ တတိယ အခ်ိဳး
ေတြရဲ့ အပိုဒ္တိုင္းမွာ (၆)လံုးထားပါတယ္။ ‎ ‎ဒုတိယ အခ်ိဳး အစမွာ (၃) လံုး သို႔မဟုတ္ (၆)လံုး ထားပါတယ္။ အလယ္ပိုဒ္ေတြမွာ (၆)လံုး ခ်ည္းပဲ ပံုေသထားေလ့ရွိၿပီး ‎‎အဆံုးသတ္ (အခ်ပိုဒ္)မွာ (၄) လံုးထားပါတယ္။‎
စတုတၴအခ်ိဳး အစမွာ (၃) လံုး သို႔မဟုတ္ (၄)လံုး ထားပါတယ္။ အလယ္ပိုဒ္ေတြမွာ (၆)လံုး ခ်ည္းပဲ ပံုေသထားေလ့ရွိၿပီး ‎‎အဆံုးသတ္ (အခ်ပိုဒ္)မွာ (၄) လံုးထားပါတယ္။‎ ေလးခ်ိဳးႀကီး ေတြမွာ -‎အခ်ိဳးတိုင္းရဲ့အစပိုဒ္ နဲ႔ 
အဆံုးပိုဒ္ေတြက ေလးခ်ိဳးလတ္ အတိုင္းပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဝမ္းတြင္းပိုဒ္ေတြမွာ (၆)လံုးကေန ‎အမ်ားဆံုး ‎‎(၁၆) 
လံုးေလာက္အထိ ထားႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီထက္ပိုရင္ေတာ့ ႐ြတ္ဆိုလို႔ မေကာင္းသလို စည္းဝါးလည္း ‎မကိုက္ 
ေတာ့ဘူးလို႔ ‎ဆုိထားပါတယ္။‎

‎(၆) အစပ္ကာရန္အားျဖင့္‎
အတက္ခ်ိဳး (တတိယအခ်ိဳး) ရဲ့ ဒုတိယေနာက္ဆံုးအပိုဒ္ (second last paragraph) ရဲ့ ေနာက္ထက္ဝက္
ကာရန္၊ ‎‎အဆံုးသတ္ပိုဒ္ရဲ့ အဆံုးကာရန္၊ အခံခ်ိဳးႏွစ္ခ်ိဳးရဲ့ အဆံုးကာရန္ႏွစ္ခု၊ ဒီ ကာရန္ေလးခ်က္ညီရပါမယ္။ 
ပံုစံမွာ "*" ‎ျပထားတဲ့ ‎ေနရာေတြပါ။ "ကာရန္ျပန္" လို႔ေခၚတဲ့ေနရာပါ။ အေရးႀကီးပါတယ္။ အဲဒီ ကာရန္လြတ္
သြားရင္ ‎ေလးခ်ိဳးပ်က္ပါတယ္။‎ အခံခ်ိဳး ႏွစ္ခ်ိဳး အခ်င္းခ်င္း၊ အအုပ္ခ်ိဳး ႏွစ္ခ်ိဳးအခ်င္းခ်င္း ရဲ့ အဆံုးကာရန္ တူရပါ
မယ္။‎ က်န္တဲ့ ကာရန္ေတြ၊ တြန္႔ပိုဒ္ထည့္ပံုေတြကေတာ့ ေဒြးခ်ိဳးအတိုင္းပါဘဲ။ ‎ ‎ဒီကာရန္စပ္ပံုဟာ ေလးခ်ိဳးအ
မ်ိဳးအစား အားလံုးအတြက္အက်ံဳးဝင္ပါတယ္။‎

‎(၇) ဂ႐ု၊ လဟု အားျဖင့္‎
အစပိုင္း ဥပေဒအႏွစ္ခ်ဳပ္မွာ ေရးထားတဲ့အတိုင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေလးခ်ိဳးအမ်ိဳးအစား အားလံုးအတြက္ပါ။‎

‎(၈) အျပစ္ေဒါသအားျဖင့္ ‎
‎ဝဂ္နင္း နဲ႔ ခြါေထာက္ အျပစ္ေတြက ကင္းလြတ္ရပါမယ္။‎

စည္းကမ္းေတြကိုသိၿပီးၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ အခု ေလးခ်ိဳး အမ်ိဳးအစားအမ်ိဳးမ်ိဳးကို စၾကည့္ပါမယ္။ ေလးခ်ိဳးငယ္
ေတြကို ‎စၾကည့္ၾကရေအာင္ ...

ေလးခ်ိဳးငယ္ -  ‎နမူနာအေနနဲ႔ ေအာက္က ေလးခ်ိဳးေရးနည္း ဥပေဒသေလးဆစ္ကို ၾကည့္ပါ။‎

ေလးခ်ိဳး၊‎
ေရးပ်ိဳးလို႔ ျပမည္။‎

ခ်ိဳးေလးလီ စပ္ကာပ်ိဳး၊‎
ေလးခ်ိဳးေခၚသည္။‎

ေရွ႕နည္းမွီ၊‎
တူၿပီပ စပ္ထံုး။‎

ေလးခ်ိဳးငယ္ ေရးကာျခစ္၊‎
ေလးဆစ္မွတ္အံုး။‎

‎ဒါကို အေသးစိတ္ၾကည့္ရင္ ...‎


အေရာင္တူ နဲ႔ ျပထားတဲ့ ေနရာေတြ ကို ကာရန္တူ စပ္ရပါမယ္။‎ နမူနာ ေလးခ်ိဳးကေလးေတြကို ထပ္ေရးျပ
ထားပါတယ္။ ေလ့လာၾကည့္ပါ။‎

 ‎ေမာင္မယ္စံု ေလးဆစ္

ခေလာက္ကေလးရယ္တဲ့ ဒိုးဒိုးေဒါင္။‎

ပ်ိဳတို႔လူ ယာမလုပ္တယ္၊‎
ဝါးခုတ္တဲ့ေတာင္။‎

ႏြားညီေနာင္၊‎
စည္ေအာင္ပ ေဖေက်ာင္း။‎

ေမာင္ႏွင့္မယ္ တူယွဥ္တဲြကာမွ၊‎
 ‎ယူငင္ကာ ျခဴဆင္ဆဲြလုိ႔ရယ္၊‎
လွည္းယာဥ္နဲ႔ေမာင္း။  ။‎

ဘုရားငါးဆူ ပေဟဠိ ေလးဆစ္

စပယ္တဲ့ေလး႐ံု။‎

မေလးကြယ္ မပန္ခုိက္၊‎
ပန္းျပတ္ခိုက္ ႀကံဳ။‎

အပြင့္ရယ္ ကုန္၊‎
တငံုက်န္ပါေသး။‎

ပန္ခ်င္သူ ညိဳႏဲြ႔ေႏွာင္းရယ္၊‎
ေခါင္းၿဖီးခဲ့ေလး။    ။‎

‎ဓမၼနီတိ ေလးခ်ိဳး

ေမထုန္မွီ အိပ္စားလို႔၊‎
ေယာက်္ားတဲ့ ႏြားမွာ။‎

ျပည့္အစံု ကံုလံုရွိပါ၏၊‎
သိပညာ တတ္တပါး၊‎
ႏြားထက္ပိုတာ။‎

တတ္ပညာ၊‎
ခ်ိဳ႕ရွာေခ်က။‎

လူမိုက္ေခါင္ ထုိေယာက်္ားကို၊‎
ႏြားဟုဆိုရ။   ။‎

 ‎(ေလးခ်ိဳးဆုိတာ ပင္မအမ်ိဳးအစားအေနနဲ႔ပါ။ အပိုဒ္ေရနည္းတဲ့အတြက္ ေလးဆစ္လို႔ပဲ သတ္မွတ္ရပါမယ္။)‎

ဖိုးသူေတာ္ဦးမင္း ေရး - တန္ခူးလဖဲြ႔ ေလးဆစ္

ေဟာင္း႐ြက္ညႇာ ခါလွစ္လို႔၊‎
တာသစ္ကယ္တဲ့ နံ႔ႀကိဳင္။‎

သုတ္ျဖဴးေလေဆာ္က၊‎
ပန္းကံ့ေကာ္ ဝတ္မႈန္က်င္းတယ္၊‎
သင္းပ်ံ႕လို႔လိႈင္။‎

ၾကယ္ႏွစ္ၿပိဳင္၊‎
သြယ္ဆုိင္ပဝင္း။‎

စိၾတငယ္ႏွင့္၊‎
ေငြလေသာ္တာတို႔၊‎
 ‎ယုဂန္ခ်ာ ေတာင္ေတာ္စြန္းက၊‎
ထြန္းထိန္လို႔လင္း။    ။‎

ေလးခ်ိဳးငယ္ ၿပီးေတာ့ ေလးခ်ိဳးလတ္ေတြကို ေနာက္ပို႔စ္မွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္ ...
ဖတ္ရႈခံစားအားေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးအထူးပါခင္ဗ်ာ ...‎

- ဟယ္ရီလြင္