- သ႐ုိင္းေတးအိမ္
အဲဒီပုိ႔စ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အျမင္ေတြကုိ စကားဝုိင္္းပုံစံ လုပ္ခ်င္ပါတယ္။ ပါဝင္ေဆြးေႏြးဖုိ႔ စိတ္ဝင္စားသူေတြ ရွိမယ္ဆုိရင္ Comment Box မွာ "စကားဝုိင္းေဆြးေႏြးတဲ့ပုံစံ" မ်ဳိးနဲ႔ မန္႔ထားႏုိင္ပါတယ္။ အျမင္တူတာေတြ ရွိေနရင္လည္း အျမင္ေတြကုိ စုစည္းေပးထားခ်င္ပါတယ္။ အျမင္မတူ ကြဲျပားျခားနားေနတာေတြ ရွိေနမယ္ဆုိရင္လည္း လက္ခံႏုိင္ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြကုိ စကားဝုိင္းပုံစံ ျပန္စီစဥ္ေပးသြားပါ့မယ္။
ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား
ေမာင္သစ္ၾကည္ ။ ။ လြတ္လပ္မႈလဲရွိရမယ္။ ကိုယ္ ့စာကိုယ္တာဝန္ယူမႈလဲရွိရမယ္။ ေရးတယ္ဆိုတာ အျဖဴ အမည္း။ ထုတ္ေဖာ္ေျပာတာ ကိုယ္ယုံႀကည္ခ်က္။ ကိုယ္ ့ခံယူခ် က္ကိုယ္ ့အျမင္ကို ကိုယ္တာဝန္မယူရင္ဘယ္သူတာဝန္ယူမလဲ။ အႀကံဥာဏ္ေတာင္းခံလာရင္ ေဆြးေႏြးလာရင္ ခင္ဗ် ားလြတ္လပ္မႈနဲ ့ခင္ဗ်ားကိုယ္တိုင္ေရြးပါ။ ေနာင္တရမယ္ဆိုလဲ ကိုယ္ ့တာဝန္ပဲ။ ျပစ္တင္ကဲ့ရဲ ့ခံရရင္လဲ ကိုယ္ ့တာဝန္ပဲ။ ဂ်ီးေတာ္ႏြားကိုဘယ္သူမွအလကား မေက်ာင္းေပးဘူး။ သူမ်ားပိုက္ငွားျပီး ဓားထိုးခံသလိုျဖစ္မွာေပါ ့။ တာဝန္မယူရင္ေပါက္ကရေလးဆယ္ေရးမွာေပါ ့။ မင္းမဲ ့စရိုက္ျဖစ္သြားမွာေပါ့။
***
လြန္းဆက္ႏုိးျမတ္ ။ ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ ကိုယ္ေရးတာ ကိုယ္တာဝန္ယူရမွာေပါ့။ ၿပီးေတာ့ ကိုယ္ေရးတာ ကိုယ္တာဝန္ယူရတယ္ဆိုတာက စာေရးသူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အေျခခံက်င့္ဝတ္လည္း မည္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျခအေနေတြ ရွိပါတယ္။ အတိုင္းအတာေတြရွိပါတယ္။ အၿမဲတမ္းလည္း ကိုယ့္အေရးအသားတစ္ခုကို လိုက္ရွင္းျပမေနႏိုင္သလို လိုက္တာဝန္လည္း မယူႏိုင္ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ အေရးအသားတစ္ခုဟာ ေရးသူမွာသာ လံုးလံုးလ်ားလ်ားတာဝန္ရွိတာ မွန္ႏိုင္ေသာ္ျငား မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ အဲဒီ့အေရးအသားရဲ႕ ရွိသင့္တဲ့ ေနရာ တန္ဖိုးစံႏႈန္းေတြက စာဖတ္သူနဲ႔ စာေပအင္စတီက်ဴရွင္းေတြက ဆံုးျဖတ္ေပးေနၾကတာ မ်ားပါတယ္။ ဒီလို ဆံုးျဖတ္တာကလည္း အမွန္တရားစစ္စစ္လို႔ ေျပာလို႔ မရႏိုင္ျပန္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒါက အေရးအသားတစ္ခုရဲ႕ အေျခခံတန္ဖိုးေတြ ဆံုးျဖတ္ရာမွာ စာဖတ္သူရဲ႕ အခန္းက႑အေရးပါပံုကို ေျပာျပျခင္းပါ။ ဒါေၾကာင့္ အေရးအသားတစ္ခုဟာ မူလစာေရးသူအေပၚမွာ တာဝန္ရွိႏိုင္ေကာင္း ရွိႏိုင္ေပမယ့္ စာဖတ္သူမရွိရင္လည္း အဲဒီ့အေရးအသားဟာ ေနရာရလာႏိုင္မယ္ မဟုတ္ဘူး။ ဆိုေတာ့ အေရးအသားတစ္ခုကို စာေရးသူက တာဝန္ယူရတယ္ဆိုတာ အေျခခံသိမႈက်င့္ဝတ္ျဖစ္ၿပီး မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ ဒီတာဝန္ဟာ စာဖတ္သူေတြနဲ႔လည္း တိုက္ရိုက္ပတ္သက္ေနတဲ့ ကိစၥလို႔လည္း ျမင္ပါတယ္။
***
ကသစ္နီ ။ ။ တခ်ိဳ႕အႏုပညာဖန္တီးမွဳေတြဟာ ဖန္တီးေနတဲ႕အခ်ိန္မွာျဖစ္ေပၚေနတဲ့စိတ္ခံစားမွဳအေပၚ မူူတည္ျပီး ထြင္းျခစ္ေရးဖြဲ႕ခဲ႕တာမ်ိဳးေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ ဖန္တီးသူရဲ႕ ေနထိုင္ရပ္တည္မွဳနဲ႕ တိုက္ရိုက္အခ်ိဳးက်ခ်င္မွက်မွာမို ့ကိုယ္ေရးတာကိုယ္တာဝန္ယူရမယ္ဆိုတာကို အျပည့္လက္မခံႏိုင္ပါ။ ေရးသူဖတ္သူၾကားမွာ ရွိေနတဲ႕ အႏုပညာ ပစၥည္းမွာ (ဥပမာ) ကဗ်ာမွာ ေရးသူက သူရဲ႕ႏွလံုးသား(ခံစားမွဳ)ဆီလာထိခတ္တဲ႕ စိတ္ခံစားမွဳကို ဘာသာေဗဒဆီကစကားလံုးေတြယူငင္သံုးစြဲျပီး သူျဖတ္သန္းခဲ႕တဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳနဲ႕ဖြဲ႕ျဖစ္ခဲ႕ေပမဲ႕ဖတ္သူဆီအျပည့္ (ရသ) ခံစားမွဳ ေရာက္ခ်င္မွ ေရာက္မွာပါ။ ေရးသူရဲ႕ ထိရွခံစားမွဳထက္ေက်ာ္ လြန္ျပီးလည္း ခံစားမိတာမ်ိဳးလည္းရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ခံစားမွဳအားအျပင္ ေရးသူနဲ႕ဖတ္သူရဲ႕ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳေပၚမွာလည္း ကြာဟေနတာမ်ိဳးေတြရွိေနႏိုင္လို ့ပါ။ အဲ႕ဒီလို အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ေရးသူဟာ တာဝန္ရွိတယ္။ တာဝန္ယူရမယ္ဆိုတဲ႕အခ်က္ကို အျပည့္အဝလက္မခံပါဘူး။
***
ေမာင္သစ္ၾကည္ ။ ။ အႏုပညာထုတ္လုပ္ဖန္တီးတဲ ့ပစၥည္းတခုကို မူလထုတ္လုပ္သူက တာဝန္ယူရပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ အဲဒီစကားလုံးကို သူ ့စကားလုံးျဖစ္ေႀကာင္း မွတ္ပုံတင္ထားရမယ္။ ဥပမာ ေဝါဒစၥေနအျပာ ဆိုရင္ ဆရာဒဂုန္တာရာစကားလံုး၊ ကတၱီပါလမ္းခြဲဆိုရင္ ေဇာ္(ပ် ဥ္းမနား) စကားလုံး၊ ဒါေႀကာင္ ့အႏုပညာထုတ္လုပ္/ဖန္တီးမႈမွာ လြတ္လပ္ရမယ္၊ တျပိဳင္နက္ထဲ တာဝန္ယူမႈလည္းရွိရမယ္။ ဒီအဆိုနဲ ့ဆန္ ့က် င္ဘက္အျမင္ရွိလွ် င္ ေဆြးေႏြးေပးပါ။ ေဝဖန္ဆန္းစစ္မႈေတာ့ရွိရမယ္။ ထိုအျမင္ႏွစ္ခုထိပ္တိုက္တိုးျပီးလွ်င္ အေတြးအေခၚအျမင္သစ္တခုရႏိုင္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္အယူအဆကို တရားေသကိုင္မထားပါဘူး။ Dialectic သေဘာအရ ကြ်န္ေတာ့္ထက္ခိုင္မာတဲ ့ အယူအဆကို Critical Theory အရ ကြ်န္ေတာ္ ့အယူအဆ ဘာမွားေနလဲ၊ ကြ်န္ေတာ္ ့အယူအဆကို ဘယ္လိုျပင္ရမလဲဆိုတာ ေထာက္ျပေဝဖန္ေပးပါ။ အျဖဴ မဟုတ္ရင္ အမည္းျဖစ္ရမယ္လို ့ကြ်န္ေတာ္မစြပ္စြဲပါဘူး။ အျဖဴ မဟုတ္ေသာအျခားအေရာင္မ် ားလဲ ရွိႏိုင္။ ဥပမာ မီးခိုးေရာင္ စသျဖင္ ့။ အႏုပညာလြတ္လပ္ျခင္းဆိုတာ ပုဂၢလိက Individual သေဘာပါ။ တာဝန္ယူမႈ Responsibility မွာ အဓိကေရးသူတာဝန္ယူမႈနဲ ့ ဖတ္သူတာဝန္ယူမႈဆိုျပီး ၂ ပိုင္းရွိႏိုင္။ တာဝန္ယူမႈကို ဆင္ျခင္တုံတရားေပၚ အေျခခံမလား၊ ဆင္ျခင္မဲ ့မႈဝါဒေပၚ အေျခခံမလား၊ ျပီးျပည္ ့စုံေသာအမွန္ Totality/ Universality ဆိုတာမရွိႏိုင္ပါ။ အႏုပညာက်င္ ့ဝတ္ Ethic အရ အေကာင္းနဲ ့အဆိုးကို တန္ဖိုးဆိုတဲ့ Value ေပၚအေျခခံမလား၊ Moral အရ အမွန္နဲ ့အမွားကို Norm ဆိုတဲ ့ႏူန္းစံေပၚအေျခခံမလား။ ကြ်န္ေတာ့္အျမင္က Ethic က ကိုယ့္လုပ္ေဆာင္မႈျဖစ္ျပီး Moral က တာဝန္ယူမႈလို ့နားလည္ပါတယ္။
***
ေႏြဦးငယ္ + သရုိင္းေတးအိမ္ ။ ။ က်ေနာ့္ပို႔စ္မွာ ေဆြးေႏြးခ်က္ပါ။ မ Aye Myat Mon ခြင့္ျပဳမယ္ယူဆလို႔ ေဆြးေႏြးဝိုင္းထဲထည့္လိုက္ပါတယ္။ (အဆင္မေျပရင္ ျပန္ျဖဳတ္ပါမယ္။)
မေအးျမတ္မြန္ =>
ကိုယ္ေရးတာကိုယ္ တာဝန္မယူလို႔ ဘယ္သူကလာတာဝန္ယူမလဲ။ အဲ့ဒါလဲ သိခ်င္ပါတယ္။ အႏုပညာဖန္တီးသူဟာ သူမယံုၾကည္တဲ့ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ယံုၾကည္ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ၿပီးဖန္တီးလို႔လဲမရဘူး။ ကိုယ့္လက္ရာ ကိုယ္တာဝန္ယူတယ္ဆိုတာက ဘယ္သူ႔အတြက္မွ မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္ဖန္တီးမႈကို ေလးစားသမႈျပဳျခင္းပါပဲ။ ဒီလို ယံုၾကည္တယ္။
သ႐ိုင္းေတးအိမ္ =>
၁။ ကိုယ္ေရးတာ ကိုယ္တာဝန္မယူလို႔ ဘယ္သူက လာယူမလဲဆိုတဲ့အေမးမွာ စာတစ္ေၾကာင္း/တစ္ပုဒ္အတြက္ တာဝန္ယူမည့္သူ (တစ္ဦးဦးသို႔မဟုတ္အစုအဖြဲ႔) ႐ွိကိုရွိရမယ္လို႔ တင္ႀကိဳခံယူထားတဲ့ အသိ႐ွိေနလို႔ လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္ခင္ဗ်။
၂။ အႏုပညာဖန္တီးသူဟာ သူမယုံၾကည္တဲ့အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ယုံၾကည္ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ၿပီးဖန္တီးလို႔လဲမရဘူး ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုေတာ့ က်ေနာ္ျငင္းပါရေစ အမ။ ကိုယ္တကယ္မခံစားရတာကိုလည္း ခံစားရသေယာင္၊ ကိုယ္တကယ္မယုံၾကည္ေပမဲ့လည္း ယုံၾကည္သေယာင္ေဆာင္တာဟာ အႏုပညာတို႔ ရသတို႔နဲ႔ မဆိုင္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ယူလို႔ပါ။ (ဆိုလိုတာက ကိုယ္ယုံၾကည္မွ အႏုပညာဖန္တီးရတယ္၊ ကိုယ္မယုံၾကည္ရင္အႏုပညာမဖန္တီးနဲ႔ဆိုတဲ့ ေဘာင္မ႐ွိသင့္ဘူး၊ လြတ္လပ္တဲ့အႏုပညာဆိုတာ အဲ့တာေတြကိုေက်ာ္လြန္ေနတယ္။)
၃။ ကိုယ့္လက္ရာ ကိုယ္တာဝန္ယူတယ္ဆိုတာက ဘယ္သူ႔အတြက္မွမဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ဖန္တီးမႈကို ေလးစားသမႈျပဳျခင္းပါပဲ ဆိုတဲ့အခ်က္ကို က်ေနာ္ လက္ခံပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္သံသယပြားေနတာက က်ေနာ္ ဖန္တီးခဲ့တဲ့ ကိုယ့္အႏုပညာကို အဲ့အခ်ိန္မွာ ကိုယ္တိုင္ေလးစားပါတယ္။ တခါတခါ (တခ်ိဳ႕တေလက်) အခ်ိန္တစ္ခုမွာ ျပန္ဖတ္ရင္ သိပ္အားမရေတာ့တာ၊ မႀကိဳက္ေတာ့တာ၊ တခါတခါ ဘယ္သူ႔မွမျပရဲေလာက္ေအာင္ ျဖစ္တာ ႀကံဳရဖူးတဲ့အတြက္ ကိုယ့္ဖန္တီးမႈကိုေလးစားမႈဆိုတာဟာ ေဝဝါးလွပါတယ္။ (မေသခ်ာပါဘူး၊)
ေနာက္ထပ္စဥ္းစားမိတာက စာဖတ္သူအနက္ျပန္မႈကိစၥေတြပါ။ ဘာသာစကားကို အနက္ျပန္တာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ စာေရးသူဆိုလိုတဲ့အတိုင္း စာဖတ္သူအနက္ျပန္လိမ့္မယ္လို႔ ဘယ္ေတာ့မွအာမခံလို႔မရပါဘူး၊ စာဖတ္သူဟာသူ႔ရဲ႕သိမႈအေဆာက္အအံုနဲ႔ သူ႔ရဲ႕လူမႈေရးအေလ့အက်င့္အတြင္းကေနပဲ အနက္ျပန္မွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အဲ့အထိ စာေရးသူက လက္လွမ္းမမွီပါဘူး။ ႐ိုလန္ဘာ့ထ္ ေျပာသလိုထိဆို "စာေရးသူ ေသဆံုးျခင္း" လို ျဖစ္မယ္ထင္တယ္။ အဲ့အတြက္ စာေရးသူက အလံုးစံု တာဝန္မခံ/မယူသင့္ဘူး လို႔ က်ေနာ္ယူဆမိလို႔ပါ။
***
ႏွင္းလူ ။ ။ ဒီစကားဝိုင္းမွာနားေထာင္တဲ့ပရိတ္သတ္အေနနဲ႔ပါဝင္ခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ပရိတ္သတ္တစ္ေယာက္အေနနဲ႕နားလည္သေလာက္မန္႕ခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ "အႏုပညာကိုေတာ့ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ဖန္တီးခြင့္႐ွိတာမွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရးသူဟာ ကိုယ္ေရးတာေတာ့ ကိုယ္တာဝန္ယူရမယ္" လို႔ တခ်ိဳ႕က ေျပာတတ္ၾကတယ္။ "ေရးသူဟာ ကိုယ္ေရးတာေတာ့ ကိုယ္တာဝန္ယူရမယ္" ဆိုတဲ့ အျမင္ကိုလည္း ျပန္ဆန္းစစ္သင့္တယ္။ [သ႐ုိင္းေတးအိမ္] ဆရာသ႐ိုင္းေတးအိမ္ရဲ႕ပိုစ့္ဟာ ႐ိုး႐ွင္းေပမယ့္ အလြန္နက္နဲတယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေရးသူဆိုတာဟာ စာေရးဆရာလား ၊ ေတးေရးဆရာလား ၊ ကဗ်ာဆရာလား အဲလိုမ်ိဳး ဘယ္လိုအႏုပညာ႐ွင္မ်ိဳးပါလဲ။ ၿပီးေတာ့ အႏုပညာဆိုတာ အေပၚကဆရာေတြအားလံုးေျပာခဲ့သလို လြတ္လပ္ရမယ္ဆိုတဲ့အရာမ်ိဳးအရ က်ေနာ္နားလည္သေလာက္ေတာ့ ဥပမာ - ဆရာေအာင္သင္းစကားအရပါ။ ငါက စာ႐ူးေပ႐ူးကိုအခ်စ္ဆံုးဆိုတာေတြ၊ ကဗ်ာဆရာေမာင္ေခ်ာႏြယ္က ဘဝမွာႏွစ္ခုပဲလိုတာမ်ိဳးေတြ၊ ကဗ်ာဆရာလွသန္းက ကဗ်ာဆရာေတြေသဖို႕သာျပင္ ဆိုတဲ့ ရဲရဲေတာက္ကဗ်ာေတြဟာ လက္႐ွိမ႐ွိတဲ့သူေတြပါ။ ေျပာခ်င္တာက အဲလိုကဗ်ာမ်ိဳးေတြ စာမ်ိဳးေတြဟာ ေရးသူကတာဝန္ယူတယ္၊ မယူတယ္ဆိုတာထက္ ဖတ္သူကကို တာဝန္ယူေပးလိုက္တာပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ အႏုပညာဟာခံစားမႈကိုအေျခခံတယ္လို႕သိရသလို ဦးေဏွာက္နဲ႕လည္း စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ရမယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္ခင္ဗ်။ ဆိုေတာ့ အႏုပညာတစ္ခုဟာ ဘယ္လိုအႏုပညာပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ခင္ဗ်ာ သဘင္လား၊ ဂီတလား၊ စာေပလား အစ႐ွိသျဖင့္ ခံစားမႈကိုအေျခခံတဲ့အရာမ်ိဳးဆိုေတာ့ အရာအားလံုးကို တာဝန္ယူျခင္းတာဝန္မယူျခင္းဆိုတာကလည္း ဖတ္သူအေပၚမွာမူတည္သလို ေရးသူအေပၚမွာလည္းမူတည္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ကဗ်ာတစ္ပုဒ္မွာေပါ့ အားလံုးကိုတာဝန္ယူရမယ္လို႕ေျပာရင္ ဖတ္သူကေကာတာဝန္ယူပါတယ္ေျပာတဲ့ကဗ်ာဆရာရဲ႕တာဝန္ခံမႈကို ဘယ္အတိုင္းအတာထိလက္ခံေပးႏိုင္မလဲဆိုတာလည္း႐ွိေသးတာကို။ ဆိုေတာ့စာေပနဲ႕ပတ္သက္လို႕ကဗ်ာမွာဆိုပါေတာ့ ေရးသူကအားလံုးကိုတာဝန္ယူပါတယ္လို႕မေျပာေလာက္ဖူးထင္တာပါပဲခင္ဗ်ာ။ အဲသလိုပဲေရးသူကဘယ္ေလာက္တာဝန္ယူပါတယ္ဆိုေပမယ့္ ဖတ္သူကတာဝန္ယူမေပးတာေတြလည္း႐ွိႏိုင္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ဆရာေတြေျပာသလို အႏုပညာဟာေဘာင္ပိတ္ထားျခင္းမ႐ွိတဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ ႐ုိး႐ွင္းမႈေတြနဲ႕သီးသန္႔ရပ္တည္ေနတဲ့အရာမ်ိဳးမလို႕ပါပဲ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်ာ - က်ေနာ္ခုလို က်ေနာ္နားလည္သေလာက္ေျပာခြင့္ရတာကိုပဲေက်းဇူးတင္မိပါတယ္ခင္ဗ်။ က်ေနာ့္ရဲ႕ဝါက်အစီအစဥ္မက် စိတ္ထဲေပၚရာကိုဆရာေတြရဲ႕အျမင္ေတြမွတ္မိသေလာက္ေတြကိုေလ့လာကိုးကားၿပီးေျပာတာျဖစ္တဲ့အတြက္ အမွားပါရင္ေတာင္းပန္ပါတယ္ခင္ဗ်။ က်ေနာ္ဒီစကားဝိုင္းမွာနားေထာင္သူတစ္ေယာက္ရဲ႕အျမင္နဲ႕ေျပာခြင့္ရလို႕အားလံုးကိုေက်းဇူးတင္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
***
ေအာင္ရင္ၿငိမ္း ။ ။ အႏုပညာရွင္တစ္ေယာက္ဟာ အႏုပညာလက္ရာတစ္ခုကုိ ျပင္ပလူမႈပေယာဂ လုံးဝမပါ စိတ္ႀကဳိက္လြတ္လပ္စြာ ဖန္တီးႏုိင္ခြင့္ရွိၿပီး သူဖန္တီးလုိက္တဲ့ လက္ရာအတြက္လည္း ဘယ္လုိ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရးဆုိင္ရာ ကုိယ္က်င့္တရားနဲ႔ က်င့္ဝတ္ဆုိင္ရာ တာဝန္ခံမႈနဲ႔ တာဝန္ယူမႈမ်ဳိးေတြကုိမွ ခံယူေဆာင္႐ြက္ေပးစရာ မလုိအပ္ဘူးလုိ႔ ကုိယ္ယူဆပါတယ္။ အႏုပညာလက္ရာ လြတ္လပ္စြာဖန္တီးခြင့္ကုိ လူအေတာ္မ်ားမ်ား လက္ခံႏုိင္ၾကေပမဲ့ လြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ တာဝန္ယူမႈ တာဝန္ခံမႈ တစ္စုံတစ္ရာမလုိအပ္ဘူးလုိ႔ ေျပာတာကုိေတာ့ လူအေတာ္မ်ားမ်ား အလြယ္တကူလက္သင့္ခံႏုိင္ဖုိ႔ ခက္ခဲေနလိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။ ဒႆနေရးရာအရ လူသားရဲ႕တစ္သီးပုဂၢလလြတ္လပ္မႈနဲ႔ တာဝန္ယူမႈၾကားက ဆက္စပ္မႈအေၾကာင္း အယူအဆေတြကလည္း ရွိေနေသးေတာ့ အဲဒီအယူအဆေတြကုိ လက္ခံထားသူေတြအေနနဲ႔ " အႏုပညာ လြတ္လပ္စြာဖန္တီးခြင့္မွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ဘာ တာဝန္ယူမႈမွ မလုိ" ဆုိတဲ့အယူအဆကုိ လက္ခံဖုိ႔ ပုိ ခဲယဥ္းေနပါလိမ့္မယ္။
အဲဒီလုိ လက္မခံႏုိင္သူေတြကုိ ေမးခြန္းျပန္ထုတ္စရာ ရွိတာက " အႏုပညာရွင္က လက္ရာဖန္တီးမႈအျပင္ သူ႔လက္ရာအတြက္ ဘာတာဝန္ေတြ ေနာက္ဆက္တြဲ ယူေပးရဦးမွာလဲ" ဆုိတဲ့ ေမးခြန္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ သူ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး/ လူမႈေရး/ ဘာသာေရး/ ေဒါသအမ်က္/ ျပစ္မႈက်ဳးလြန္မႈ/ တရားဥပေဒေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မႈ/ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မႈနဲ႔ ကုိယ္က်င့္တရားဆုိင္ရာ အျပဳအမူေတြအတြက္ လူမႈေရးအရျဖစ္ေစ က်င့္ဝတ္အရျဖစ္ေစ တာဝန္ယူမႈတစ္ခုခု ရွိသင့္တယ္လုိ႔ တျခားလူေတြက ေျပာလာရင္ ကြ်န္ေတာ္ လက္ခံႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အႏုပညာဖန္တီးမႈဆုိင္ရာနဲ႔ အေတြးအေခၚဆုိင္ရာ အျပဳအမူမ်ဳိးေတြမွာ သူ႔လက္ရာ သူ႔လက္ရာအတြက္ တာဝန္ယူမႈတစ္ခုခု ရွိသင့္တယ္လုိ႔ ေျပာလာရင္ အဲဒီ အယူအဆကုိ လက္မခံဘူးလုိ႔ ျငင္းဆန္ရပါလိမ့္မယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ အႏုပညာနဲ႔ အေတြးအေခၚဆုိင္ရာကိစၥေတြမွာ သူ႔လက္ရာ သူ႔အယူအဆကုိ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ျပသ႐ုံကလြဲၿပီး ဘာတာဝန္မွ ယူစရာ မလုိအပ္ဘူးလုိ႔ ကြ်န္ေတာ္ ယူဆပါတယ္။
ဒါဟာ " အႏုပညာန႔ဲ အေတြးအေခၚဆုိင္ရာ လြတ္လပ္မႈကုိက်ေတာ့ အျပည့္အဝ အသုံးခ်လုိစိတ္ရွိၿပီး လက္ရာ/အယူအဆနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တာဝန္ခံမႈ/တာဝန္ယူမႈက်ေတာ့ မလုပ္ခ်င္ဘူး။ က်င့္ဝတ္ေစာင့္ထိန္းမႈ မရွိဘူး" ဆုိတဲ့ သေဘာမ်ဳိး သက္ေရာက္ေကာင္း သက္ေရာက္ေနႏုိင္ပါတယ္။
အခု "တာဝန္ယူမႈ" ဆုိတဲ့ က်င့္ဝတ္ဆုိင္ရာ စိတၱဇနာမ္အေၾကာင္း/ အဲဒါနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ အျပဳအမူ/လုပ္ငန္းနယ္ပယ္နဲ႔ ကိုယ္ရည္ကုိယ္ေသြးအေၾကာင္း ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ဥပမာေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ စဥ္းစားၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ ဥပမာဆုိပါစုိ႔။
၁။ အိမ္သုံးေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရး ကုမၸဏီ ဒါမွမဟုတ္ မီးဖုိေခ်ာင္သုံး စားေသာက္ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းတစ္ခု။ သူတုိ႔ရဲ႕ထုတ္ကုန္ပစၥည္းတစ္ခုခုက စားသုံးသူရဲ႕႐ုပ္ပုိင္းက်န္းမာေရးနဲ႔ အက်ဳိးစီးပြားကုိ တစ္နည္းနည္းနဲ႔ ထိခုိက္နစ္နာေစမယ္ဆုိရင္ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္သူက သူ ထုတ္လုပ္လုိက္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းအတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲတာဝန္ယူမႈတစ္ခုခု လုပ္ေဆာင္ေပးသင့္ပါတယ္။ အဲဒီက်င့္ဝတ္ကုိ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္သူက လုိက္နာေစာင့္ထိန္းသင့္တယ္လုိ႔ တစ္ေယာက္ေယာက္က ေျပာလာရင္ ဒီက်င့္ဝတ္ဟာ လူအမ်ားလက္သင့္ခံႏုိင္စရာ က်င့္ဝတ္အမ်ဳိးအစား/ တရားမွ်တမႈရွိတဲ့ က်င့္ဝတ္အမ်ဳိးအစားလုိ႔ ဆုိုိႏုိင္ပါတယ္။
၂။ ဒါဆုိရင္ ေသနတ္ထုတ္လုပ္တဲ့ ကုမၸဏီနဲ႔ အရက္ဘီယာ စီးကရက္ထုတ္လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္မ်ဳိးေတြမွာဆုိရင္ေရာ။ လူတစ္ေယာက္က ေမာင္းျပန္ေသနတ္တစ္လက္ဝယ္ၿပီး စာသင္ေက်ာင္းထဲ ဝင္ပစ္လုိ႔ အျပစ္မဲ့ ေက်ာင္းသားေတြ ေသဆုံးသြားရမယ္ဆုိရင္ ျပစ္ဒဏ္ကုိခံယူဖုိ႔ ေသနတ္သမားမွာ တာဝန္ရွိသလား/ ေသနတ္ကုမၸဏီမွာ တာဝန္ရွိသလား။ လူတစ္ေယာက္က သူ႔ေရြးခ်ယ္ဆုံးျဖတ္ခ်က္နဲ႔သူ အရက္ဘီယာ စီးကရက္ေသာက္လုိ႔ က်န္းမာေရးထိခုိက္နစ္နာ အသက္အႏၱရာယ္ ျဖစ္ရတယ္ဆုိရင္ ကာယကံရွင္မွာ တာဝန္ရွိသလား/ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္သူမွာ တာဝန္ရွိသလား။ ဒီလုိ တာဝန္ယူမႈနဲ႔ က်င့္ဝတ္ဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ဳိးမွာ ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္သူျဖစ္တဲ့ ေသနတ္ကုမၸဏီနဲ႔ အရက္ဘီယာ စီးကရက္ကုမၸဏီမွာပဲ အျပည့္အဝ တာဝန္ရွိတယ္လုိ႔ ယူဆမယ္ဆုိရင္ အဲဒီအျမင္ဟာ တရားမွ်တမႈ ရာႏႈန္းျပည့္ မရွိတဲ့/ လူတခ်ဳိ႕ေစာဒက တက္ေကာင္းတက္ႏုိင္ေျခရွိတဲ့ က်င့္ဝတ္အျမင္မ်ဳိး ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။
အထက္က ဥပမာ [၁] ျပႆနာမွာ တာဝန္ယူမႈနဲ႔ က်င့္ဝတ္ေစာင့္ထိန္းမႈဟာ စားသုံးသူရဲ႕အက်ဳိးစီးပြားထိခုိက္နစ္နာမႈ ရွိမရွိ အေျခအေနအေပၚ မူတည္စဥ္းစားရတာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ [၂] မွာေတာ့ စားသုံးသူရဲ႕အက်ဳိးစီးပြား ထိခုိက္နစ္နာမႈ ရွိေနတယ္ဆုိတာ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စားသုံး သူရဲ႕တစ္သီးပုဂၢလ ေ႐ြးခ်ယ္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကုိပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားလုိက္တဲ့အခါ မူလကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္သူရဲ႕တာဝန္ယူမႈနဲ႔က်င့္ဝတ္ပုိင္းက ရာႏႈန္းအထုိက္အေလ်ာက္ အလုိလုိ ေလ်ာ့က်ပ်က္ျပယ္သြားႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့အခ်က္ ေပၚလြင္လာပါလိမ့္မယ္။
အႏုပညာလက္ရာ လြတ္လပ္စြာ ဖန္တီးမႈကိစၥမွာဆုိရင္ေရာ။ လူသုံးကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းေတြလုိ ကုိယ္ ထုတ္လုပ္လုိက္တဲ့ လက္ရာပစၥည္းအတြက္ တာဝန္ခံမႈ တာဝန္ယူမႈ ရွိရမယ္/ ရွိသင့္တယ္ဆုိတဲ့ က်င့္ဝတ္မ်ဳိးကုိ အႏုပညာသမားေတြက လုိက္နာေစာင့္ထိန္းေပးရမွာလား။ တကယ္လုိ႔ က်င့္ဝတ္လုိက္နာေစာင့္ထိန္းေပးရမယ္ဆုိရင္ ၊ အဲဒီလုိ လုပ္ေပးသင့္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္း [ ဆုိလုိတာက အႏုပညာလက္ရာ ခံစားသူရဲ႕႐ုပ္ပုိင္း စိတ္ပုိင္းက်န္းမာေရးနဲ႔ အက်ဳိးစီးပြားထိခုိက္နစ္နာမႈ] က ဘာေတြလဲ။
ကုိယ့္အျမင္ ေျပာရရင္ အႏုပညာဖန္တီးသူက သူ႔လက္ရာအတြက္ တာဝန္ယူမႈတစ္စုံတစ္ရာ လုပ္ေပးဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ အဲဒီလုိက်င့္ဝတ္ကုိ ေစာင့္ထိန္းလုိက္နာေစဖုိ႔အတြက္ အႏုပညာစားသုံးသူ ဒါမွမဟုတ္ ေဝဖန္သူေတြမွာ ေၾကာင္းက်ဳိးခုိင္လုံတဲ့ က်င့္ဝတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ တန္ဖိုးစံႏႈန္းနဲ႔ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းေတြ မရွိဘူးလုိ႔ ယူဆပါတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲက လူအမ်ား သေဘာတူနားလည္လက္ခံထားတဲ့ က်င့္ဝတ္စည္းမ်ဥ္းမွန္သမွ်ဟာ " ဘယ္ကိစၥမ်ဳိးမွာ ဘယ္လုိေတာ့ ျဖစ္သင့္တယ္/ ဘယ္လုိေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး" ဆုိတဲ့ တစ္သီးပုဂၢလ လုိအင္ဆႏၵ/ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္နဲ႔ တန္ဖုိးစံႏႈန္းသတ္မွတ္ခ်က္ေတြကုိ အေျခခံလာတဲ့ အျမင္ေတြသာ ျဖစ္ၿပီး တကယ့္ ပကတိအမွန္တရားေတြ ပကတိအရွိတရားေတြ မဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့ အခ်က္ကုိ ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖုိ႔ လုိလိမ့္မယ္လုိ႔လည္း ေျပာခ်င္ပါတယ္။
အႏုပညာရွင္က ျပင္ပလူမႈပေယာဂ မပါဝင္ေစဘဲ အႏုပညာလက္ရာတစ္ခုကုိ သူ႔ဘာသာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဖန္တီးထုတ္လုပ္လုိက္တယ္။ အႏုပညာခံစားသူက အဲဒီအႏုပညာလက္ရာရဲ႕ရသနဲ႔အေတြးအေခၚကုိ စုပ္ယူစားသုံးတယ္။ အဲဒီထက္ပုိၿပီး အႏုပညာခံစားသူက အႏုပညာရွင္ဆီကေန ဘာေတြမ်ား ထပ္ ေတာင္းဆုိခ်င္ေသးလုိ႔လဲ။ ႐ုပ္ပုိင္းစိတ္ပုိင္း က်န္းမာေရးထိခုိက္နစ္နာေစတဲ့ စားေသာက္ကုန္ပစၥည္းမ်ဳိး ထုတ္လုပ္ေနတာမဟုတ္လုိ႔ အႏုပညာဖန္တီးမႈကိစၥမွာ ဘယ္လုိ တာဝန္ခံမႈ အာမခံမႈမ်ဳိးမွ လုပ္ေပးဖုိ႔မလုိဘူးလုိ႔ ယူဆပါတယ္။
အိမ္ေထာင္သားေမြးအလုပ္ လုပ္ေနတာ မဟုတ္လုိ႔ အႏုပညာလြတ္လပ္စြာဖန္တီးမႈကိစၥမွာ ဘယ္လုိ လူမႈေရးတာဝန္မ်ဳိးမွ မရွိဘူး/မလုိဘူးလုိ႔ ယူဆပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မႈ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ခဲ့တာမဟုတ္လုိ႔ အႏုပညာကိစၥမွာ ဘယ္လုိ တရားဥပေဒဆုိင္ရာ တာဝန္ယူမႈမ်ဳိးမွ မရွိဘူး/မလုိဘူးလုိ႔ ယူဆပါတယ္။ ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ထုတ္လုပ္ေနတာ မဟုတ္လုိ႔ အေသခံဗုံးခြဲ အၾကမ္းဖက္လုပ္ငန္းလုပ္ေနတာမဟုတ္လုိ႔ အႏုပညာဖန္တီးမႈမွာ ဘယ္လုိ လူမႈေရးနဲ႔ ကုိယ္က်င့္တရားဆုိင္ရာ တာဝန္ယူမႈမ်ဳိးမွ မရွိ/မလုိဘူးလုိ႔ ယူဆပါတယ္။ အႏုပညာရွင္တစ္ေယာက္မွာ သူဖန္တီးလုိက္တဲ့ အႏုပညာလက္ရာအတြက္ တာဝန္ယူမႈတစ္စုံတစ္ရာ ရွိသင့္တယ္/ အႏုပညာလြတ္လပ္စြာဖန္တီးမႈနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ က်င့္ဝတ္ကုိ ေစာင့္ထိန္းလုိက္နာသင့္တယ္လုိ႔ ထပ္ေတာင္းဆုိေနမယ္ဆုိရင္ အဲဒီလုိ အႏုပညာခံစားသူနဲ႔ ေဝဖန္သူဟာ ဝိသမေလာဘႀကီးေနတာပဲလုိ႔ ကုိယ္ ျမင္ပါတယ္။ ဒါ စကားအသုံးအႏႈန္း ထိန္းေျပာလုိက္တာပါ။
ကုိယ့္အျမင္ကုိ ဒီထက္ ပုိၿပီး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ဒါဟာ ေလာဘႀကီး႐ုံတင္မက အႏုပညာဖန္တီးသူရဲ႕လြတ္လပ္စြာဖန္တီးခြင့္ကုိ " ေနာက္ဆက္တြဲ တာဝန္ယူမႈ/က်င့္ဝတ္" စတဲ့ သံမဏိေႏွာင္ႀကဳိးေတြနဲ႔ လႊမ္းမုိးထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔ ႀကဳိးစားေနတာ/ အဲဒီလုိ နည္းလမ္းနဲ႔ အႏုပညာခံစားသူရဲ႕ပါဝါကုိ တည္ေဆာက္ဖုိ႔ႀကဳိးစားေနတာ လုိ႔ပဲ ျမင္ပါတယ္။
အႏုပညာခံစား/ေဝဖန္သူေတြအေနနဲ႔ "အႏုပညာရွင္တစ္ေယာက္မွာ သူ႔အႏုပညာလက္ရာကုိ လြတ္လပ္စြာဖန္တီးခြင့္ အျပည့္အဝ ရွိသင့္တယ္" ဆုိတဲ့ အယူအဆကုိ ဆန္႔က်င္ျငင္းဆန္ဖုိ႔ တစ္နည္းအားျဖင့္ အႏုပညာရွင္ရဲ႕တစ္သီးပုဂၢလလြတ္လပ္ခြင့္ကုိ ထိပါးေစာ္ကားဖုိ႔ အခြင့္အေရး လုံးဝမရွိပါဘူး။ အဲဒီအခြင့္အေရးကုိ ရယူမယ္ဆုိရင္ အႏုပညာရွင္ရဲ႕လြတ္လပ္ခြင့္ကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ရာက်ပါတယ္။ အႏုပညာလြတ္လပ္စြာဖန္တီးခြင့္ အယူအဆမွာ အေရးနိမ့္ခဲ့တဲ့ အႏုပညာခံစား/ေဝဖန္သူေတြဟာ သူတုိ႔ အေရးနိမ့္ဆုံး႐ႈံးခံလုိက္ရတဲ့ ပါဝါကုိ တျခားနည္းနဲ႔ ျပန္ယူဖုိ႔ " အႏုပညာလက္ရာကုိ လြတ္လပ္စြာ ဖန္တီးခြင့္ ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အႏုပညာလက္ရာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တာဝန္ယူမႈတစ္ခုခု ရွိရမယ္/ အဲဒီက်င့္ဝတ္ကုိ ေစာင့္ထိန္းလုိက္နာရမယ္/ ေစာင့္ထိန္းလုိက္နာသင့္တယ္" ဆုိတဲ့ က်င့္ဝတ္စည္းမ်ဥ္းသစ္တစ္ခု တည္ေဆာက္ယူလုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ အႏုပညာရွင္ရဲ႕တစ္သီးပုဂၢလလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကုိ ဒႆနေရးရာအရ လႊမ္းမုိးထိန္းခ်ဳပ္လုိ႔ မရႏုိင္လုိ႔ တျခားနည္းနဲ႔ ေႏွာင့္ယွက္လႊမ္းမုိးထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔ ႀကဳိးစားေနတာပဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ စြက္ဖက္လႊမ္းမုိးထိန္းခ်ဳပ္လုိမႈကုိ စဥ္းစားဆင္ျခင္ႏုိင္စြမ္းျမင့္တဲ့ အႏုပညာရွင္ေတြက အလြယ္တကူ လက္ခံၾကလိမ့္မယ္လုိ႔ ေလွ်ာ့တြက္ ထင္ျမင္ေနၾကေလသလားပဲ။ အဲဒီလုိ အႏုပညာခံစား/ေဝဖန္သူေတြကုိ ေျပာခ်င္တာ တစ္ခု ရွိပါတယ္။
တာဝန္ယူမႈ/က်င့္ဝတ္ဆုိတဲ့ စကားလုံးေတြကုိ သူ႔အတုိင္းထားလုိက္ပါ။ အႏုပညာဆီ သယ္မလာပါနဲ႔။ လူသတ္ လက္နက္ထုတ္လုပ္သူေတြနဲ႔ အရက္ဘီယာ စီးကရက္ကုမၸဏီေတြကုိ တရား စြဲခ်င္ရင္ သြားစြဲလုိက္ပါ။
အႏုပညာနယ္ပယ္ထဲ လာမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ခင္ဗ်ားတုိ႔ရဲ႕တစ္သီးပုဂၢလလုိအင္ေတြ က်င့္ဝတ္စည္းမ်ဥ္းေတြကုိ ပလက္ေဖာင္းေဘး ေရႏုတ္ေျမာင္းထဲ ပစ္ခ်ထားခဲ့ပါ။ အႏုပညာရွင္နဲ႔ အႏုပညာလက္ရာေတြနားကုိ ခင္ဗ်ားတုိ႔ တည္ေဆာက္ယူထားတဲ့ တန္ဖုိးစံႏႈန္းေတြ က်င့္ဝတ္စည္းမ်ဥ္း အျမင္ေတြနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္မလာပါနဲ႔။ အႏုပညာဖန္တီးမႈကိစၥက လြတ္လပ္က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔ ကုိင္စြဲထားတဲ့ အႏုပညာအျမင္နဲ႔ က်င့္ဝတ္ဆုိင္ရာ တန္ဖုိးစံႏႈန္းေတြက အာဏာရွင္ဆန္တဲ့အျပင္ ေၾကာင္းက်ဳိးခုိင္လုံဆီေလ်ာ္မႈ မရွိဘူးလုိ႔ ကြ်န္ေတာ္ ျမင္ပါတယ္။
"ကဗ်ာဆရာ၊သူ၏အေရးအသားမ်ားႏွင့္ တာဝန္ယူမႈ" - သရုိင္းေတးအိမ္
တာဝန္ယူမႈဆိုတာဘာလဲ ?
ကိုယ့္အျပဳအမူ၊ အေျပာအဆို၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခုနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တစ္ပါးသူေတြအေႏွာင့္အယွက္ဆိုးက်ိဳးတစ္စံုတစ္ရာျဖစ္ခဲ့ရင္ ကိုယ္ကေျဖ႐ွင္းေပးရမယ္လို႔ (လူ႔အဖြဲ႔အစည္း က) သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့ အရာ လို႔ ေယဘုယ် အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုလို႔ရမယ္။ တာဝန္ယူမႈနဲ႔အဓိပၸါယ္ဆင္တာေတြက ကိုယ့္က်င့္တရား နဲ႔ က်င့္ဝတ္ ဆိုတာေတြပဲ။ ကိုယ္က်င့္တရား ေရာ၊ က်င့္ဝတ္ေရာ၊ တာဝန္ယူမႈေရာဟာ ဥပေဒလို တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ လိုက္နာကို လိုက္နာရမယ္လို႔ခ်မွတ္ထားတဲ့ စည္းကမ္းခ်က္ေတြမဟုတ္ပဲ လိုက္နာသင့္တယ္လို႔ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေပ်ာင္း အဆိုျပဳထားတဲ့ စည္းကမ္းတစ္မ်ိဳးပဲ။ ကိုယ့္ေ႐ွ႕မွာ လဲက်ေနတဲ့ အမယ္အိုကို ထူေပးတာမ်ိဳး၊ သူမ်ားစားေနေသာက္ေနတုန္း ေဝါ့ ထြီ ဆိုၿပီး မလုပ္ရတာမ်ိဳး ေတြဟာ ကိုယ္က်င့္တရားေတြက်င့္ဝတ္ေတြ (လို႔သတ္မွတ္ထားျကတာ) ျဖစ္ၿပီး ကိုယ့္ဆိုင္ကယ္နဲ႔တိုက္မိလို႔ ေဆးခန္းပို႔ေပးတာမ်ိဳးကက် တာဝန္ယူမႈ (လို႔သတ္မွတ္ထားျကတာ)ျဖစ္တယ္။
ဒီလိုဆို ကိုယ္က်င့္တရားေတြ၊ က်င့္ဝတ္ေတြ၊ တာဝန္ယူမႈေတြက ဥပေဒနဲ႔တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ျပဠာန္းထားတာမဟုတ္ေပမဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ႀကီးအတြက္ အေရးပါတဲ့ လုပ္သင့္တဲ့ ႐ွိသင့္႐ွိထိုက္တဲ့အရာေတြပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ေယဘုယ်ယူဆလို႔ရမယ္။ သို႔ေသာ္ အဲ့ဒီကိုယ္က်င့္တရားေတြ၊ က်င့္ဝတ္ေတြ၊ တာဝန္ယူမႈေတြဆိုတာက လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ကိုေ႐ွး႐ွဳၿပီး လူေတြတီထြင္ထားတဲ့ စည္းကမ္းေတြပဲ။ ဆိုလိုတာက ျပဳသူ (subject) ထက္ အျပဳခံရသူေတြ (objects) ဘက္ကို မ်က္ႏွာမူထားတဲ့ ဒႆနေတြပဲ။ ထိုကိုယ္က်င့္တရားေတြ၊ က်င့္ဝတ္ေတြ၊ တာဝန္ယူမႈေတြက ျပဳသူရဲ႕ ဆႏၵကို control လုပ္ထားၿပီး အျပဳခံရသူေတြနစ္နာမႈမ႐ွိေစရန္၊ တနည္း လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႀကီးပိုေကာင္းေစရန္ လုပ္ေဆာင္ေပးတယ္။ အဲ့အတြက္ ကိုယ္က်င့္တရားေတြ၊ က်င့္ဝတ္ေတြ၊ တာဝန္ယူမႈေတြဟာ လူ႔အတၱနဲ႔ အျမဲရန္ျဖစ္ေနရတယ္။ ဘာလို႔လဲဆို လူ႔အတၱသေဘာက ကိုေအာင္သူရစကားနဲ႔ေျပာမယ္ဆို တိရစၧာန္စိတ္လည္း႐ွိသလို စက္႐ုပ္စိတ္လည္း႐ွိတဲ့အတြက္ပဲ။ ကိုယ္က်င့္တရားေတြ၊ က်င့္ဝတ္ေတြ၊ တာဝန္ယူမႈေတြက လူသားကို စက္႐ုပ္ဆန္ဆန္ ေနထိုင္ဖို႔အေလ့အက်င့္ေတြေပးၿပီး လူ႔အဇၥ်တၱထဲမွာ ကိန္းေအာင္းေနတဲ့ (တိရစၧာန္ ဆန္တယ္လို႔လည္းသတ္မွတ္ၾကတဲ့) အတၱ တခ်ိဳ႕နဲ႔ အျမဲ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ၾကရတယ္။ ဒီအပိုဒ္မွာ တာဝန္မႈဆိုတာက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအက်ိဳးငွါ ႐ွိသင့္တယ္လို႔ လူေတြသတ္မွတ္ထားတဲ့ (လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အတြက္တကယ္လည္းအက်ိဳး႐ွိတဲ့)၊ စက္႐ုပ္ဆန္ဖို႔ တြန္းအားေပးတဲ့၊ တစ္သီးပုဂၢလအဇၨ်တၱနဲ႔ ရန္ျဖစ္ၿပီးထြက္လာရတဲ့ အရာ ဆိုတာကို သတိထားေစခ်င္တယ္။
ကိုယ္ေမြးထားတဲ့ကေလး ကိုယ္တာဝန္ယူရမယ္၊ ကိုယ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ျပႆနာ ကိုယ္တာဝန္ယူရမယ္ ဆိုတဲ့ တာဝန္ယူမႈေတြဟာ "ဒါ သဘာဝ ပဲ" လို႔ေျပာရေလာက္ေအာင္ တစ္သားတည္းျဖစ္ေနခဲ့ၾကၿပီ။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း သာယာေအးခ်မ္းစြာေနထိုင္ဖို႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အေထာက္အကူေပးခဲ့/ေပးလ်က္႐ွိေနၿပီ။ တခ်ိဳ႕တာဝန္ယူ"သင့္"တယ္လို႔ ယူဆခဲ့ၾကတဲ့အရာေတြလည္း အခုဆို "တာဝန္ယူကိုယူရမယ္" လို႔ ယူဆၿပီး ဥပေဒ မွာထည့္သြင္းေရးဆြဲၾကရတဲ့အထိပဲ။ ဒီအခ်ိန္မွာ လူပညာ႐ွိလိုလူ႔အဖြဲ႔အစည္းက အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ အမွတ္ေပးထားတဲ့ စာေရးဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာလိုလူမ်ိဳးက ကိုယ့္အႏုပညာဟာ ကိုယ္တာဝန္ယူစရာမဟုတ္ဘူးလို႔ ဖြင့္ထုတ္ခ်ျခင္းဟာ အေတာ္ေတာ့ မေထာ္မနန္းႏိုင္တဲ့ကိစၥျဖစ္လာမွာပဲ။
အေရးအသားေတြႏွင့္တာဝန္ယူမႈ
ဆိုၾကပါစို႔ ဆရာဝန္တစ္ေယာက္ရဲ႕ ေဆးစာေၾကာင့္ လူနာတစ္ေယာက္ အသက္ဆံုး႐ွံဳးသြားရတယ္ဆိုၾကပါစို႔။ ထိုေဆးစာအေရးအသားေၾကာင့္ ေသရတာပါလို႔ သက္ေသျပႏိုင္ရင္ အဲ့ဆရာဝန္ေထာင္က်မယ့္ကိန္းပဲ။ ဘာလို႔လဲဆို အဲ့အေရးအသားေၾကာင့္ေသသြားတဲ့အတြက္ အဲ့အေရးအသားကိုေရးသူ ဆရာဝန္က သူ႔အေရးအသားအတြက္သူတာဝန္ယူရတဲ့သေဘာပဲ။ ဒါဆို ဆရာဝန္ကက် သူ႔အေရးအသားကို တာဝန္ယူရၿပီး ကဗ်ာဆရာက သူ႔အေရးအသားကို သူတာဝန္မယူဘူးလို႔ဘာေၾကာင့္ေျပာရသလဲ။ အႏုပညာသမားက ဘာေၾကာင့္ သူ႔အႏုပညာကို တာဝန္မယူစရာမလိုတာလဲ?
တာဝန္ယူမႈဟာ အေပၚမွာေျပာခဲ့သလိုပဲ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အက်ိဳးအတြက္အေရးႀကီးလွတာမွန္ေပမဲ့ တာဝန္ယူမႈဟာ universal truth မဟုတ္ဘူး၊ ခုခ်ိန္ထိလည္း လူ႔အတၱနဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ေနရတုန္းပဲ (ဥပမာ-ကိုယ္ခ်စ္လို႔ႀကိဳက္လို ႔ရည္စားအျဖစ္တြဲခဲ့တဲ့ ႏွစ္ဦးသေဘာတူ ကာမလည္းရယူခဲ့တဲ့ မိန္းကေလးကို လက္ထပ္ၿပီးတာဝန္ယူရမယ္ဆိုတဲ့ တာဝန္ယူမႈလိုမ်ိဳးေပါ့)။
အႏုပညာသမား ဝါ ကဗ်ာဆရာဟာ (က်ေနာ္က ကဗ်ာသမားျဖစ္တဲ့အတြက္ ကဗ်ာဆရာဆိုတဲ့အထိုင္ကပဲေျပာသြားပါ့မယ္။) လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အက်ိဳး ကိုျဖည့္ဆည္းေပးမည့္သူလို႔ ခင္ဗ်ားတို႔ယူဆေနသလား။ ကဗ်ာဆရာဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေကာင္းက်ိဳးအတြက္ တီထြင္ထားတဲ့ ကိုယ့္က်င့္တရား ၊ က်င့္ဝတ္ ေတြကို ထပ္မံျဖည့္ဆည္း ကူညီလည္ပတ္ေပးမယ့္သူလို႔ ခင္ဗ်ားတို႔ ယူဆေနပါသလား။ ကဗ်ာဆရာဟာ အဲ့စက္႐ုပ္ဆန္တဲ့ အျပဳအမူေတြကိုအားေပးဖို႔ခ်ည္း ကဗ်ာေရးရသလား။ အင္း . . . ဟုတ္တယ္ အဲ့တာေတြအတြက္ပဲ ကဗ်ာေရးရတာလို္႔ ယူဆရင္ေတာ့ စာကိုဆက္မဖတ္ဖို႔ပဲ က်ေနာ္ တိုက္တြန္းပါရေစ။
ကဗ်ာဆရာဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေကာင္းစားဖို႔အတြက္ ေကာင္းျခင္းေတြကိုပဲခ်ျပတဲ့ လူသားကိုစက္႐ုပ္ဆန္ဆန္ လည္ပတ္ေစတာေတြကိုပဲေရးတဲ့ သူမဟုတ္ဘူး။ ကဗ်ာဆရာဟာ လူသားရဲ႕ တိရစၧာန္ စိတ္ေရာ၊ စက္႐ုပ္ဆန္ဆန္ေတြေရာ သူေရးခ်င္တာေရးမွာပဲ။ ကဗ်ာဆရာဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ ကဗ်ာေရးရတာပါလို႔ အာမဘေႏၵခံထားတာမဟုတ္ဘူး။ အႏုပညာသည္ျပည္သူ႔အတြက္မဟုတ္ဘူးဆိုတာလည္း ဟိုေ႐ွးေ႐ွးမွာ ၿပီးခဲ့ၿပီ။
အိုေက ... ဒါဆိုရင္ အေပၚမွာ ဥပမာျပခဲ့တဲ့ ဆရာဝန္ရဲ႕အေရးအသားတာဝန္ယူမႈနဲ႔ အခုေျပာေနတဲ့ကဗ်ာဆိုသူရဲ႕အေရးအသားတာဝန္ယူမႈ တို႔ကို ယွဥ္ၿပီးစဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။ သူ႔အေရးသားေၾကာင့္ ေသဆံုးသြားရတဲ့အတြက္ ဆရာဝန္ဟာ တာဝန္ယူရတယ္။ ေထာင္နန္းစံရတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကဗ်ာဆရာနဲ႔ ဆရာဝန္ရဲ႕ မတူတဲ့အခ်က္က သူတို႔ရဲ႕အခန္းက႑ပဲ။ ကဗ်ာဆရာဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အက်ိဳးအတြက္ ျဖည့္ဆည္းေပးရတဲ့ က႑ကို တရားဝင္ယူထားတာမဟုတ္ဘူး။ ဆရာဝင္ကေတာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အက်ိဳးကိုျဖည့္ဆည္းေပးရတဲ့ က႑ကို သူကိုယ္တိုင္ကတရားဝင္ရယူထားတာျဖစ္တယ္။ သူ႔ရဲ႕အလုပ္က လူေတြေရာဂါဘယေပ်ာက္ကင္းဖို႔ျဖစ္တယ္။ သူ႔ရဲ႕က႑သူ႔ရဲ႕အလုပ္နဲ႔ ဆန္႔က်င္စြာ လူေသေစမိတဲ့အတြက္ သူ႔မွာတာဝန္႐ွိသြားရတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ကဗ်ာဆရာကေတာ့ ဆရာဝန္လို တရားဝင္ရယူထားတဲ့က႑မ႐ွိပါဘူး။ အစကတည္းက သူေရးခ်င္တာေရးမွာလို႔ ႀကိဳမေျပာေပမဲ့ႀကိဳေျပာထားသလိုပဲ၊ ကဗ်ာဆရာက သူေရးခ်င္တာေရးမွာပါ။ ဖတ္တဲ့သူကိုလည္း ဖတ္ပါ ဖတ္ပါလို႔ အတင္းအဓမၼတိုက္တြန္းေနတာမဟုတ္ဘူး။ ဒီေနရာမွာ ကဗ်ာဆရာ ယူထားတဲ့ပါဝါဟာလည္း ဆရာဝန္နဲ႔မတူပါဘူး။ ေဆးပညာ/က်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လူနာနဲ႔ဆရာဝန္ၾကားမွာ ဆရာဝန္က Auto ပါဝါအျပည့္နီးပါး ကိုင္ထားၿပီးသားျဖစ္ေနတာ (လူနာကအပ္ႏွင္းၿပီးသားျဖစ္ေနတာ) ။ က်န္းမာေရး/ေဆးပညာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပါဝါအျပည့္နီးပါး႐ွိထားသူတစ္ေယာက္ရဲ႕ေဆးစာ (အလြဲ)ေၾကာင့္ သူ႔ပါဝါသူ႔က႑နဲ႔အခ်ိဳးညီစြာ တာဝန္ယူရသလိုျဖစ္သြားတာ။ ကဗ်ာဖတ္သူနဲ႔ကဗ်ာဆရာၾကားမွာေတာ့ ကဗ်ာဆရာက ထူးၿပီးပါဝါႀကီးမေနပါဘူး။
ဒါေတြကို စာဖတ္သူတံု႔ျပန္မႈသီအိုရီေတြ၊ ဘာသာစကားအနက္ျပန္ပံုေတြ၊ စာေရးဆရာေသဆံုးခ်င္းလို အယူအဆေတြကေန အေတာ္အတန္႐ွင္းျပၿပီးပါၿပီ။ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္ က ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသသြားတယ္ဆိုရင္ေတာင္ ထိုကဗ်ာဆရာမွာ တာဝန္႐ွိမေနေတာ့ဘူး။ ေနာက္ၿပီး တာဝန္ယူမႈဆိုတာ တစ္သီးပုဂၢလ အဇၨ်တၱနဲ႔ ရန္ျဖစ္ၿပီးမွထြက္လာရတယ္လို႔ ယူတဲ့အတြက္ ကဗ်ာဆရာရဲ႕အဇၨ်တၱကိုထုတ္ေဖာ္ေရးသားမႈေတြဟာ တာဝန္ယူမႈနဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ေနတယ္။ ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္ကို ခင္ဗ်ားအေရးအသားေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခင္ဗ်ားတာဝန္ယူရဲသလားလို႔ ေမးတာဟာ လူ႔ရဲ႕အဇၨ်တၱ(တိရစၧာန္ စိတ္လိုမ်ိဳးလည္းျဖစ္ႏိုင္) ေတြ ႏိႈက္ထုတ္ေရးသားေနသူကို လူ႔အဇၨ်တၱရဲ႕ရန္ဖက္ျဖစ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းအက်ိဳး ေ႐ွး႐ွဳမႈထဲျပန္သြင္းလိုက္သလိုပါပဲ။ ခင္ဗ်ားဘာသာ အဇၨ်တၱပဲေရးေရး ဘာပဲေရးေရး လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အက်ိဳးစီးပြားကိုဆန္႔က်င္ေနရင္ တာဝန္ယူ/တာဝန္ခံရမွာပဲ လို႔ေျပာလာတာဟာ ခင္ဗ်ား လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အက်ိဳးစီးပြားကိုဆန္႔က်င္ေနတဲ့ အဇၥ်တၱတြင္းက တိရစၧာန္ စိတ္ေတြ မေရးရဘူးလို႔ ကန္႔သတ္လိုက္တာနဲ႔အတူတူျဖစ္သြားတယ္။
- ေအာင္ရင္ၿငိမ္း
