Deep Image (4)

ဂ်ိမ္း(စ္)တိတ္ (James Tate) (1943-      )
         
မေန႔က ငါ့ရဲ့ ႏွင္းဆီေတြ အခုိးခံရတယ္။
ဘယ္သူကမ်ား လေရာင္ရဲ့တန္ခုိးေတာ္ကုိ ရွင္သန္ထေျမာက္ခြင့္ ေပးခဲ့ပါသလဲ။ 

         ဂ်ိမ္းတိတ္ (James Tate) ကုိ ကင္းဘတ္ျမိဳ႔ေတာ္မွာေမြးဖြါးခဲ့တယ္။ ေမြးေန႔အတိအက်က ၁၉၄၃ ဒီဇင္ဘာလ ရွစ္ရက္ေန႔ပါ။ သူ႔အေဖက တုိက္ေလယာဥ္မွဴးတစ္ဦးျဖစ္ျပီး သူငါးလသားအရြယ္မွာ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ထဲ ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ့ ပထမဆံုးကဗ်ာစာအုပ္ရဲ့အမည္က ေပ်ာက္ဆံုးစစ္သည္ (The lost Pilot-1967) ျဖစ္တယ္။ အုိင္ဂုိပါတကၠသိုလ္ရဲ့ကဗ်ာအလုပ္ရံုေတြမွာ အသက္အငယ္ဆံုး ကဗ်ာဆရာဆုကုိ ရတယ္။ ဂ်ိမ္းတိတ္ရဲ့ ေပ်ာက္ဆံုးစစ္သည္ကဗ်ာစာအုပ္ဟာ ေျခာက္ဆယ္နဲ႔ခုႏွစ္ဆယ္ခုႏွစ္ ကဗ်ာဆရာမ်ားအေပၚ အေတာ္ေလးကုိ လႊမ္းမုိးခဲ့တယ္လို႔ ဆုိတယ္။ သူက တကယ့္ ဆာရီရယ္လစ္ဇင္ အစစ္။ နာမည္ၾကီးခ်ာလီဆီးမစ္ (Charles Simic) နဲ႔  ဒိုနယ္ဂ်ပ္စတစ္တုိ႔ၾကားထဲမွာ ဂ်ိမ္းတိတ္ရဲ့ အေရးသားဟာမတူညီတဲ့၊ တစ္မ်ိဳးကြဲျပားတဲ့ အဂၤလိပ္စာအေရးအသား ျဖစ္တယ္လို႔ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တုန္းက ေဝဖန္ေရးဆရာဒါနဂလိုရ (Dana Gloia) က ေရဒီယုိက ေျပာၾကားခဲ့တယ္။ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္အတြင္းမွာ ဂ်ိမ္းတိတ္ဟာ ကဗ်ာစာအုပ္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ထုတ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။  ၁၉၉၁ က ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့ ဂ်ိမ္းတိတ္ရဲ့လက္ေရြးစင္ကဗ်ာမ်ား Selected Poems ဟာ ပူလစ္ဇာဆုနဲ႔ ဝီလ်ံကားလို႕စ္ ၀ီလ်ံဆုကုိရ…။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ိမ္းတိတ္ဟာThe Best American Poetry အတြက္ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသးတယ္။ သူက အမ်ိဳးသားအႏုပညာနဲ႔စာေပတကၠသိုလ္က ေပးတဲ့ဆု (National Institute of Arts and Letters Award) ၊ေ၀ါ့ေလ့စတီဗင္ဆု (Wallace Stevens Award) ေနာက္ေတာ့ တန္းနီးပရုိက္ဇ္ (Tanning Priza-1995)၊ ဂူဂန္ဟင္းအဖြဲ႔ရဲ့ထူးခၽြန္ဆု (Guggen Foundation and the National Endowment for the Arts) နဲ႔ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့တိတ္ဟာ အေမရိကန္ကဗ်ာဆရာ အကယ္ဒမစ္အဖြဲ႔ (The Academy of American Poets) ရဲ့ အဓိပတိ အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ျခင္းခံရတယ္။ နယူးေယာက္တုိင္းသတင္းစာမွာေတာ့ ဂၽြန္အက္ရွ္ဘရီက တိတ္ ကုိ ဒီလုိေဝဖန္ခဲ့တယ္။ ”က်ဳပ္ဟာ ကဗ်ာဥာဏ္အလင္းကုိ ျပန္ရလုိတဲ့အခါမွာ ဒါမွမဟုတ္ျပန္ျပီး လန္းဆန္းလုိတဲ့အခါမွာ ဂ်ိမ္းတိတ္ရဲ့ ကဗ်ာေတြကုိ အျခားသူမ်ားရဲ့ကဗ်ာေတြထက္ပုိျပီး ဖတ္ျဖစ္တယ္။” - တဲ့။

သူက
ႏွစ္လုိဖြယ္ရွဴျမင္သူတစ္ဦး (Poet of possibilities)၊
၀ါက်တည္ေဆာက္မွု ေကာင္းမြန္သူ  (of morph)၊
အံဘနန္းဖြယ္ ခ်ိတ္ဆက္မွုမ်ားဖန္တီးသူ (of surprising consequences)၊
ခ်စ္စရာ စကားလံုးမ်ားႏွင့္ စနစ္တက် ဖ်က္ဆီးမွဳမ်ားရွိသူ (lovely and disastrous)၊
ေနာက္ျပီး သူတင္ျပတဲ့အေၾကာင္းအရာကေနရာတိုင္းမွာ ရိွနိဳင္ေတ႔ြနိဳင္တယ္။ (These phenomena exist everywhere) လို႔ခ်ီးမြမ္းခဲ့တယ္။

ဂ်ိမ္းတိတ္ဟာ သူ႔ကဗ်ာစာသားေတြကုိ သိပ္ခက္တဲ့စာလံုးေတြနဲ႔ ေရးေလ့မရွိသလုိ ရာဇဝင္ထဲကစကားလံုးေတြကုိလည္း သိပ္သံုးေလ့မရွိတာ ေတြ႔ရတယ္။ သူ႔ကဗ်ာစာအုပ္ေခါင္းစဥ္ ေတြကုိက ကဗ်ာေတြျဖစ္လုိျဖစ္နဲ႕။

ေမ့ေလ်ာျခင္းသကာလ (Theoblivion-1970)၊
ပ်က္ကြက္မွဳမ်ား (Absences-1972)၊
ခ်စ္မိသူမ်ားဆီမွ အကြာအေဝး (Distance from Love Ones-1990)၊
လင္းယုန္တစ္ေကာင္ရဲ့မွတ္စု (Memoir of theHawk-2001)
အျဖဴေရာင္ျမည္းမ်ား၏ျမိဳ႔ေတာ္ဆီသုိ႔အျပန္ (Return to the City of WhiteDonkeys-2004)၊
ဝိဥာဥ္ စစ္သည္ေတာ္မ်ား (The Ghost soliders-2008) တုိ႔ဟာ လွပတဲ့ေခါင္းစဥ္ေတြေပ့ါ။


A Knock On The Door

They ask me if I've ever thought about the end of
the world, and I say, "Come in, come in, let me
give you some lunch, for God's sake." After a few
bites it's the afterlife they want to talk about.
"Ouch,"I say, "did you see that grape leaf
skeletonizer?"Then they're talking about
redemption and the chosen few sitting right by
His side. "Doing what?" I ask. "Just sitting?" I
am surrounded by burned up zombies. "Let's
have some lemon chiffon pie I bought yesterday
at the 3 Dog Bakery." But they want to talk about
my soul. I'm getting drowsy and see butterflies
everywhere."Would you gentlemen like to take a
nap,I know I would." They stand and back away
from me, out the door, walking toward my
neighbors,a black cloud over their heads and
they see nothing without end.

-  James Tate

တံခါးေခါက္သံတစ္ခ်က္

သူတုိ႔ က်ဳပ္ကုိေမးရဲ့။ အကယ္၍မ်ား က်ဳပ္ဟာ ကမာၻပ်က္မဲ့ အေၾကာင္းကုိ စဥ္းစားခဲ့ဖူးရင္၊ ေနာက္ေတာ့က်ဳပ္က ေျပာတယ္။" ဝင္ခဲ့ပါ ၊လာခဲ့ပါ ၊ သင့္ကုိေန႔လယ္စာတစ္ခ်ိဳ႔ေပးပါရေစ"။ ဘုရားသခင္ရဲ့ ဆႏၵအတြက္ တခ်ိဳ႕ေသာ ကုိက္ခဲမွဳေတြအျပီးမွာေတာ့ သူတုိ႔ေျပာခ်င္တဲ့အေၾကာင္းအရာက အသက္ရွင္ျခင္းရဲ့ အျခားတစ္ဖက္ ဆုိတာပဲ။ “အုိ႔ခ်္” လို႔ က်ဳပ္ေျပာေတာ့ “အရြက္စားေလာက္လန္းေကာင္ကုိျမင္ခဲ့ပါသလား?” ေနာက္ေတာ့ သူတုိ႔ဟာ ကတိအတုိင္း ျပဳမူေဆာင္ရြက္ျခင္းဆုိတဲ့ အေၾကာင္းအရာကုိေျပာေနၾကျပီး တစ္ခ်ိဳ႔ဟာသူ႔ရဲ့ေဘးမွာ ထုိင္ခ်တယ္။ “လုပ္ေနတာဘာလဲ?” လုိ႔ က်ဳပ္ကေမးတယ္။ “ထုိင္ေနတာပဲလား?”။ ေလာင္ကၽြမ္းေနတဲ့အရူးေတြ က်ဳပ္ကုိ ဝိုင္းထားျခင္းခံရတယ္။” လီမြန္ေက်ာက္ေက်ာအစာသြပ္မုန္႔ေပးစားရေကာင္းလား။ မေန႔ကပဲက်ဳပ္ (၃) ေခြးမုန္႔တုိက္က ဝယ္လာခဲ့တာ”။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ဟာက်ဳပ္ရဲ့ ဝိဥာဥ္အေၾကာင္းကုိေျပာခ်င္ေနၾကတယ္။ က်ဳပ္က ေခါင္းမူးေနတယ္။ ျပီးေတာ့ လိပ္ျပာေတြကုိေနရာအႏွ႔ံမွာ ျမင္ေနရတယ္။ “လူၾကီးမင္းခဏ တစ္ျဖဳတ္အိပ္ခ်င္ ပါသလား။ က်ဳပ္က က်ဳပ္အိပ္ခ်င္မွန္းက်ဳပ္ကုိယ္က်ဳပ္ သိတယ္”။ သူတို႔ မတ္တပ္ထရပ္ျပီး ေနာက္ကုိဆုတ္ကာ က်ဳပ္နားကခြာ တံခါးအျပင္ကုိထြက္ၾက။ က်ဳပ္ရဲ့ အိမ္နီးနားခ်င္းေတြဆီ တန္းျပီးသြားေနၾက။ တိမ္အနက္တစ္စင္း သူတုိ႔ေခါင္းေပၚကျဖတ္ေတာ့ သူတုိ႔ဟာဘာကိုမွ မျမင္ေတာ့တာ အဆံုးမရွိႏိုင္ေအာင္ပါပဲ။

- ဂ်ိမ္း(စ္)တိတ္

ထင္ရွားေသာဦးထုပ္မ်ားစာရင္း ( The list of Famous Hats )

နပိုလီယံရဲ႕ဦးထုပ္ဟာ က်ဳပ္စိတ္ကူးျပီးေရးထားတဲ႔ ထင္ရွားေသာ ဦးထုပ္မ်ားစာရင္းအတြက္ေတာ့ ေရြးစရာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ သို႔ေပမယ့္ စိတ္ထဲေတာ့ သိပ္ဘဝင္က်လွတယ္မဟုတ္ဘူး။ ဒီဦးထုပ္ကိုပဲ ေျပာစရာ ရွိေနတယ္။ က်ဳပ္စဥ္းစားေနတာလည္း ဒီနပုိလီယံရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စြပ္ဦးထုပ္ကိုပဲ။ ေရခ်ိဳးေဆာင္း ဦးထုပ္မ်ိဳးေလ။ ဒါကလည္း အဓိကသိပ္မက်တဲ့ ကြာျခားတဲ႔ထူးျခားမႈေလးနွစ္ခုကလြဲျပီၤး က်ဳပ္အေနနဲ႔ အ႐ိုးသားဆံုးေျပာရရင္ ငတံုးတစ္ေကာင္ လမ္းေထာင့္ကေစ်းဆိုင္မွာ ခပ္လြယ္လြယ္ ဝယ္လို႕ရတဲ႔ ဦးထုပ္နဲ႕ သိပ္မကြာဘူး။ ပထမတစ္ခ်က္က ရီစရာေကာင္းတာထက္ပိုတဲ႔ ဒီဦးထုပ္ဟာ အျဖဴေရာင္ရာဘာေရခ်ိဳးေဆာင္းဦးထုပ္ ျဖစ္ေနတယ္။ နပိုလီယံဟာ သူ႔ရဲ႕သမာ႐ိုးက်မဆန္တဲ႔ခပ္ရွဳပ္ရွဳပ္ဘဝကို သူငယ္စဥ္ကတည္းကစခဲ႔တာ အရြယ္ေရာက္ျပီးတဲ႔ အထိပါပဲ။ သူ႔အေဖ အသက္ျပန္ရွင္လာရင္ ဒီလိုဦးထုပ္မ်ိဳးကို ျပန္ဝယ္ႏိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွိသလို သူ႔ရဲ႔ခႏၶာကိုယ္ဟာလည္း ေမြးကတည္းကစၿပီးသိပ္မႀကီးထြားခဲ႔ေပမယ့္ သူ႔ရဲ႕ဦးေခါင္းကေတာ့ ၾကီးလာခဲ႔မယ္ဗ်။ သူဟာ ဒီလို ခပ္ေသးေသးဦးထုပ္နဲ႔ေမြးဖြားလာသလုိ ေမြးကတည္းက သူ႔ဦးေခါင္းဟာ အလြန္ေသးတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ဒီဦးထုပ္ကပဲ သူ႕ကိုနာက်င္မႈေတြနဲ႔ေခါင္းစားစရာေတြ တစ္သီတစ္သန္းၾကီး ေပးခဲ႔တယ္လို႔ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ သူဟာ အဲဒီဦးထုပ္ကို ေဆာင္းဖို႔အတြက္ အဆင္ေျပေအာင္ သူ႔ေခါင္းကို အရူးတစ္ေယာက္လို ဆီေတြလိမ္းဖို႔လိုခဲ႔တာေပါ့။ ေနာက္ဆံုးထူးျခားခ်က္တစ္ခုကေတာ့ အဲဒီဦးထုပ္ဟာအနားသံုးဖက္ကိုခ်ိဳးၿပီးေဆာင္းလို႔ရတဲ႔ဦးထုပ္ျဖစ္ေနတာပဲ။ ေလ့လာသူ ေက်ာင္းသားေတြ အတြက္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ၿပီး အလုပ္လုပ္လုိျဖစ္လြယ္ကူေစတဲ႔ပံုပဲ။ ႐ိုးစင္းလြန္းတဲ့ ငါ့ရဲ႕အေတြးတစ္ခုကေတာ့ သူ႔ရဲ႕အမ်ားပိုင္တဲ့ ေခါင္းေအာက္ထဲမွာ အျခားေသာ ေခါင္းတစ္လံုးရွိေနခဲ့တယ္ ဆိုတာရယ္ ေနာက္ျပီး အဲဒီအရာဟာ ပိရမစ္ ဒါမွမဟုတ္တစ္စံုတစ္ရာျဖစ္ခဲ႔မယ္ ဆိုတာပါပဲ။      
                                                                                               
- ဂ်ိမ္း(စ္) တိတ္ (Jame Tate)                                          

ကဲ …. ဒီတစ္ညမွာေတာ့ျဖင့္ ႏုိ႔ရည္ဆမ္းထားတဲ့ လေရာင္နဲ႔ ေနာက္ဆံုးညစာပန္းခ်ီကားကုိ ယုဒအတြက္ျဖစ္ျဖစ္၊ ပန္းခ်ီဆရာ ဒါဗင္ခ်ီအတြက္ျဖစ္ျဖစ္စားျဖစ္ေအာင္ စားလုိက္စမ္းပါ။ ဘုရားသခင္ မနက္ပုိင္းက လုပ္ထားတဲ့ တိမ္ေတြလည္းခရီးထြက္သြားႏွင့္ျပီ…….. မိုးလင္းသြားေတာ့ တိမ္တစ္ဆုပ္ဟာ နင့္ေခါင္းေပၚမွာ ရွိေနဦးမယ္။

Ref: James Tate's Collective Poems

- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More

Deep Image (3)

အလင္း၏ လ်ိွဳ႔၀ွက္ခ်က္ (The Secret of Light)

          က်ဳပ္ဟာ ေက်နပ္မွဳျဖစ္ျခင္းႏွင့္ အထီးက်န္စြာ ဗီရိုနာျမိဳ႔ထဲရွိ ပလာဇိုဆကာလီဂီရီအနီးမွာရွိတဲ့ ပန္းျခံကေလးထဲ ထုိင္ေနမိတယ္။ အေစာပုိင္းေဆာင္းဦးကာလျမဴခုိးမ်ားက လ်င္ျမန္စြာ သူတုိ႔ေရြ႔လ်ားသကဲ့သုိ႔ ဆူးခက္မ်က္ႏွာျပင္ရွိတဲ့ အပင္မ်ားၾကားတုိးလ်ေပ်ာက္ကြယ္ျပီးအာဒီဂ်ီျမစ္ျပင္ထက္ရွိ ဆင္ေျခေလ်ာေပၚမွာေတာ့ ဗီရိုနာျမိဳ႔ျပ စစ္ပြဲဆန္မွဳမ်ားရွိေနၾကရဲ့။

            မနက္ခင္းမုိးစက္မ်ားမွ ျမစ္သည္ ျပန္လည္သက္၀င္လာျပီျဖစ္သည္။ ခုမ်ားေတာ့ျမစ္ဟာ သူ႔ရဲ့မူလ အခ်ိဳးအဆက္၊ သူ႔ရဲ့ မူလလွ်ိဳ႔၀ွက္အလင္းေရာင္၊ နည္းနည္းျပစ္ခဲေနတဲ့အစိမ္းႏွင့္ ပုလဲေရာင္လို အေရာင္တစ္မ်ိဳးကုိ ျပန္သိမ္းဆည္းမိထားနိဳင္ျပီျဖစ္သည္။

က်ဳပ္ရဲ့ ခံုတန္းရွည္တည့္တည့္၊ က်ဳပ္နဲ႔ ဂုိက္သံုးဆယ္ေလာက္ အကြာမွာေတ့ာျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ရွိေနရဲ့။ သူမရဲ့ဆံပင္ေတြဟာ စိန္ေတြဆီကေန လွ်ိဳ႔၀ွက္တဲ့အလင္းျဖာထြက္လာသလုိ နက္ေမွာင္ေနပံုမ်ားက၊ ဒါကေရာ စြန္႔စားမွဳေတြရွိတဲ့ အနက္ေရာင္တစ္ခုလုိ အဲဒီလွ်ိဳ႔၀ွက္တဲ့အလင္းဟာလည္း တက္ၾကြျပီးစည္းစနစ္က်လွတဲ့ ပန္းပုသမားတစ္ေယာက္က ထူးဆန္းလွတဲ့ေက်ာက္တံုးေတြကုိထုဆစ္ပစ္ဖုိ႔ သတၲိ ႏွင့္ကၽြမ္းက်င္မွဳၾကားကဟန္ခ်က္ရနိဳင္ေအာင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေလ့လာထားမွရရွိခဲ့တဲ့ လွ်ိဳ႔၀ွက္အလင္းရဲ့ အလားသ႑ာန္လုိမ်ိဳးေနာက္ က်ဳပ္အဲဒီ ဆံပင္ေတြကုိေငးၾကည့္ျခင္းဟာလည္း ပန္းပုသမားတစ္ေယာက္က သူအျမဲယူေဆာင္သြားဖို႔ဆႏၵရွိတဲ့ အဲဒီအလင္းရဲ့လွ်ိဳ႔၀ွက္ခ်က္ကုိလည္းယူေဆာင္ဖုိ႔ အခြင့္အေရးရသလုိရွိရဲ့။

က်ဳပ္ဟာ ဒီလုိ၀ါက် တစ္ခုတည္ေဆာက္ဖုိ႔ၾကိဳးစားေနစဥ္မွာပဲ ဒီအမ်ိဳးသမီးဟာ သူမရဲ့ ခံုတန္းရွည္ဆီက ထျပီးလမ္းေလွ်ာက္သြားတယ္။ က်ဳပ္စုိးရိမ္မိတာကေတာ့ က်ဳပ္ဘ၀ရဲ့အလင္းေရာင္ထဲကုိ သူမရဲ့လွိ်ဳ႔၀ွက္ခ်က္ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္မေရာက္လာနိဳင္မွာကုိပဲ။ ဒါေပမယ့္ က်ဳပ္ဘ၀ရဲ့အခ်ိန္ကေတာ့ တစ္ခုတည္းမဟုတ္ေပဘူး။ သူမကုိဘယ္ေတာ့မွ ျပန္လည္ေတြ႔ခြင့္ရမွာလည္းမဟုတ္ဘူး။ က်ဳပ္ယံုၾကည္မိတာကေတာ့ သူမဟာအျခားတစ္ပါးေသာလွ်ိဳ႔၀ွက္မ်က္ႏွာကို အလင္းဆီသယ္ေဆာင္တယ္ဆုိတာပါပဲ။ က်ဳပ္ရဲ့မ်က္နွာကိုတစ္စံုတစ္ေယာက္ကယူသြားခဲ့သလုိ ခုအခ်ိန္မွာသူမရဲ့ဆံပင္မ်ားဆီက က်ဳပ္ရဲ့ဆိတ္ျငိမ္မွဳ လြင့္ပါးေစဖုိ႔ဆုေတာင္းစရာကလြဲျပီး တစ္ျခားဘာမွလုပ္ရန္မရွိပါ။ သူမဟာ လက္ရွိဘ၀ဆီသုိ႔ျပန္ေရာက္သြားျပီလုိ႔ က်ဳပ္ယံုတယ္။ သူမရဲ့ ဆံေကသာထဲမွာ သူမစိန္ပြင့္လုိေတာက္ပမွဳရွိေနတုန္းပဲလုိ႔ က်ဳပ္ယံုတယ္။ သူမအေၾကာင္းစိတ္ကူးယဥ္မိတဲ့
က်ဳပ္ရဲ့မ်က္လံုးေတြကုိလည္း ပိတ္ပစ္ခ်င္ပါရဲ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီဆိတ္ျငိမ္ျခင္းအေပါင္းအပါေတြရဲ့ မ်က္ခြံထဲမွာ ရွိျပီး အေပၚစီးကေနၾကည့္ေနၾကတာ သူတုိ႔ကုိမ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္ ဆံုေတြ႔ဖုိ႔အတြက္ေတာ့ သိပ္ကုိတန္ဖုိးရွိေနဦးမွာျဖစ္တယ္။

            က်ဳပ္ေရွ႔က ဟင္းလင္းျပင္ျဖစ္ေနတဲ့ ပန္းျခံခံုတန္းရွည္ဟာ က်ဳပ္ကုိဘယ္ေလာက္မ်ား ေပ်ာ္ရႊင္ေစခဲ့သလဲ။ ဒီလုိျဖစ္တဲ့အခ်ိန္အခုိက္တန္႔ေတြ ဗီရိုနာမွာ က်န္ေသးသလား၊ အဲဒီအမ်ိဳးသမီး ထုိင္ေနခုိက္၊ လမ္းေလွ်ာက္ေနခိုက္ ဒါမွမဟုတ္မတ္တပ္ရပ္ေနခုိက္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အခုလုိအျဖစ္မ်ိဳး။ ဗီရိုနာမွာ ရွိေနဦးမွာပါ။

            ေသခ်ာတာတစ္ခုကေတာ့ က်ဳပ္မဟုတ္တဲ့လူတစ္ေယာက္ရဲ့အရမ္းကုိ ဂရုစိုက္တတ္တဲ့၊ အသံုး၀င္တဲ့ လက္တစ္စံုဟာ၊ သူမရဲ့ဆံေကသာေတြထဲက ျမင္နိဳင္စြမ္းမဲ့တဲ့စိတ္ကူးနဲ႔ လွ်ိဳ႔၀ွက္ခ်က္ေတြကုိ ဂရုစိုက္တုိင္းထြာေပးလိမ့္မယ္ဆုိတာပဲ။ အဲဒီလက္ေတြဟာ သူမဆံေကသာထဲက သူတုိ႔ သိနိဳင္သေလာက္အတုိင္းအတာရသည္အထိ စိတ္ရွည္လက္ရွည္ထိေတြ႔ခြင့္ရမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ သူမရဲ့ဆံပင္ေတြကုိအႏူးည့ံဆံုးအမူအရာနဲ႔ေတ႔ြထိၾကမွာပဲ။ အာဒီဂ်ီျမစ္ရဲ့ေလေျပတစ္စင္းဟာလည္း သူမရွိရာကုိ ေတာင္ပံေတြခတ္ျပီးပံ်သန္းၾကပါလိမ့္မယ္။ သူမဟာ ေခါင္းကုိငဲ့ျပီး လွဳိက္လွဲစြာျပံဳးကာ မေရြ႔လ်ားနိဳင္တဲ့ျငိမ္းခ်မ္းျခင္းမ်ားႏွင့္အတူ အဲဒီလူရဲ့လက္တစ္စံုထဲအီတလီရဲ့လင္းအာရံုကုိ သြတ္သြင္းပံုေဖာ္ေပးလိမ့္မယ္။

            အဲဒီလက္ပိုင္ရွင္ရဲ့ မ်က္ႏွာဟာ ဘယ္သူနဲ႔တူေလမလဲဆုိတာကုိေတာ့ က်ဳပ္မသိပါဘူး။ အဲဒီလူရဲ့ခႏၵာကုိယ္ထဲက ကြယ္၀ွက္ေနတဲ့အလင္းဟာလည္း က်ဳပ္ကိစၥမဟုတ္ေပဘူး။ က်ဳပ္ဟာ ဒီပန္းျခံကေလးထဲမွာ ယခုအထီးက်န္စြာထုိင္ေနရတာကုိပဲေပ်ာ္ရႊင္ေနမိတယ္။ က်ဳပ္ဟာ အာဒီဂ်ီျမစ္ဘက္ကုိ မ်က္နွာမူလိုက္တယ္။ ေရစက္ေတြအနည္းငယ္ပါတဲ့ေလဟာ က်ဳပ္ကုိျဖတ္သန္းျပီးပြတ္တုိက္ကာ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ျပန္လာျပန္တယ္။

            က်ဳပ္ဘ၀ဟာ အထီးက်န္ျဖစ္ေနတာကုိသိရတာကပဲ က်ဳပ္နဲ႔အတူရွိတဲ့အမွန္တရားပါပဲ။ အာဒီဂ်ီျမစ္ရဲ့ အလင္းလိုပဲ က်ဳပ္ခံစားရတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အလင္းေရာင္နဲ႔က်ဳပ္တို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုးဟာ ပြင့္လင္းတဲ့ လွိ်ဳ႔၀ွက္ခ်က္ကုိယ္စီနဲ႔။

- ဂ်ိမ္းစ္ရုိက္ (James Wright)

ေနရာရဲ႕ကဗ်ာ (The Poetry of Place)

            ဝင္ဒယ္ဘယ္လီ (Wendell Berry) ေျပာခဲ႕တဲ႕စကားတစ္ခြန္းရွိပါတယ္။ တစ္ကယ္လို႕မ်ား သင္ဟာ ဘယ္ေနရာကိုေရာက္ေနလဲဆိုတာကို မသိခဲ႕လွ်င္ သင္႕ကိုယ္သင္လည္း ဘယ္သူဘယ္ဝါ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သင္သိမွာ မဟုတ္ပါဘူးတဲ႕။ ဒီစကားဟာ တစ္ဝက္ထက္ကို ပိုမွန္တယ္ဆိုတာ သံသယရွိစရာမလိုပါဘူး။ သင္သိတာကိုသာ ခ်ေရးစမ္းပါလို႕ေမာ္ဒန္ဆရာႀကီးတစ္ေယာက္က ေျပာခဲ႕တယ္။ ကဲ...သိတာကိုခ်ေရးတာဟာ မသိတာကို ေရးတာထက္စာရင္ ပ်င္းစရာေကာင္းပံုျခင္း တူခ်င္တူမယ္။ ပိုပ်င္းစရာ ေကာင္းတာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ သိတာပဲေရးေရး …. မသိတာခ်ည္းပဲေရးေရး အဓိကေတာ့ စာဖတ္သူဟာ ပ်င္းတာေရာ၊ ရႈပ္ေထြးတာေရာ၊ မေသခ်ာတာေတြေရာ စသည္ျဖင္႕ အရာအားလံုးနဲ႕ကဗ်ာကို ခ်ဥ္းကပ္ပါလိမ္႕မယ္။ ဒီေနရာမွာ ကဗ်ာဆရာ “ဂြ်န္ကိ’’ ရဲ႕ အလိုအရ လူေတြဟာ အမွန္တရားကိုေက်ာ္ၿပီး မေသခ်ာမႈေတြ လွ်ိဳ႕ဝွက္မႈ ေတြနဲ႕ သံသယေတြၾကားမွာ ေနႏိုင္တဲ႕ ဒါမွမဟုတ္ အဲဒါေတြကိုလက္ခံႏိုင္တဲ႕သူျဖစ္တယ္။ ဆိုလိုတာက သိတာကိုပဲေရးေရး မသိတာကိုပဲေရးေရး ဖတ္တဲ႕သူကမေသခ်ာျခင္း၊ လွ်ိဳဝွက္ျခင္းနဲ႕ သံသယေတြကို ရမယ္။ ေနာက္ေတာ႕….. သူလက္ခံလာမယ္။ ဒါဆိုကဗ်ာဆရာဟာ ဘာေၾကာင္႕သိတဲ႕ေနရာ ဒါမွမဟုတ္ မသိတဲ႕ေနရာကို လူေတြ နားလည္ရခက္ခဲေအာင္ ေရးရတာလဲ။ ကဗ်ာဆရာ အဲလီးေယာ့ (T.S.Eliot) ကေျပာခဲ႕ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာဟာ ဒီလိုေနရာေတြကို ေရးေနရတာ သူအဲဒီေနရာက လြတ္ေျမာက္ခ်င္လို႕ပါတဲ႕။ သူရဲ႕အထီးက်န္မႈက လြတ္ရာလြတ္ေၾကာင္းကို ကဗ်ာဆရာေတြ ကဗ်ာကို ေရးပါတယ္တဲ႕။ ဒါေၾကာင္႕ကဗ်ာမွာေနရာကို ထည္႕လိုက္ျခင္းဟာ အဲဒီေနရာမွာ ကဗ်ာဆရာေပ်ာက္ဆံုးသြားတာပါပဲ။ အဲဒီေနရာဟာ ကဗ်ာရဲ႕အေရြ႕ (Displacement) ပဲျဖစ္တယ္ ။ ကဗ်ာဆရာဟာ သူကိုယ္တိုင္ကို အဲဒီေနရာမွာရွိတဲ႕ ျပႆနာ (ဒါမွမဟုတ္) အခက္အခဲမ်ားနဲ႕ အစားထိုး (Replace) လုပ္တယ္။ ေနာက္ေတာ႕သူကိုယ္တိုင္ ျပန္လွည္႕ၿပီး သူကိုသူ ျပန္ရွာတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ပဲ မိမိကိုယ္ကိုသိျခင္း (Knowing who you are) ကေန မေသခ်ာျခင္းစက္ဝန္း (The circumference of uncertainty) ကို ပိုၿပီးျပည္႕စံုေစေတာ႕တာပဲ။ အဲဒီအခါမွာ ကဗ်ာထဲက ေနရာဟာ အျပင္မွာတိတိက်က်ရွိေစဦးေတာ႕ ကဗ်ာထဲက အရာအားလံုးဟာ အဲဒီေနရာရဲ႕ အျပင္ဘက္ကို အလိုလို ေရာက္ေတာ႕တာပဲ။ ကဗ်ာဆရာလည္း အျပင္ကိုထြက္ေပးလိုက္ရတယ္။ ကဗ်ာဆရာကသူရဲ႕အထီးက်န္မႈကို ေဖၚထုတ္ခြင့္စၿပီးရေတာ့တယ္ဆိုပဲ။

            ဂ်ိမ္း(စ)႐ိုက္္ရဲ႕ ကဗ်ာေတြထဲမွာ အျခားကဗ်ာဆရာေတြေရးတဲ႕ကဗ်ာေတြလိုပဲ ေနရာေဒသေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ပါဝင္တယ္။ ဂ်ိမ္း႐ိုက္ဟာ မၾကာခဏဆိုသလို မိမိကုိယ္ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း နဲ႕ အထီးက်န္မႈကို ရင္ဆိုင္ေနရသူျဖစ္တယ္။ ဒါအျပင္ မိမိကိုယ္ကို သနားျခင္း (self-pity) လည္းပါဝင္တယ္။ ဂ်ိမ္း႐ိုက္ဟာ အလြမ္းအေဆြးေတြကိုထုတ္ေပးႏိုင္တဲ႕ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးဆိုတာကိုသံသယ ရွိစရာမလိုပါဘူး။ ဂ်ိမ္း႐ိုက္ဟာ သူဘဝရဲ႕အေကာင္းဆံုးအခ်ိန္ေတြကို အိုဟိုယို (Ohio) မွာပဲ ျဖဳန္းတီးခဲ႕ၿပီး ထြက္ေပါက္မဲ့ခဲ့ရတယ္။  သူဘဝရဲ႕ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္မ်ားမွာေတာ႕ သူဟာ “အိမ္”ဆိုတဲ႕ေဝါဟာရ ရဲ႕အဓိပၸါယ္ကို ေတြ႕ရွိခဲ႕တယ္။ အဲဒါက သူဟာ အီတလီဖြား မဟုတ္ေလေတာ႕ အဲဒီအရပ္ေဒသဟာ ဘယ္ေလာက္ ေကာင္းပါေစ သူ႕အတြက္ဘယ္ေရာက္ေနမွန္း မသိတဲ႕ ဒီဂရီတခ်ိဳ႕ ရွိေနဆဲပဲလို႕ ပညာရွင္ေတြကေကာက္ခ်က္ခ်တယ္။

            “အလင္းရဲ႕လ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္” မွာ က်ဳပ္တို႕အေတာ္မ်ားမ်ားရင္းႏွီးေနတဲ႕အသံုးျဖစ္တဲ႕ တစ္ဦးတည္း ရွိေနျခင္းနဲ႕ စဖြင္႕တယ္။ ဒါဟာ အထီးက်န္မႈ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ သူခံုတန္းေပၚမွာ တစ္ေယာက္တည္းထိုင္ ေနပါတယ္ လို႕ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုပဲ သူ႕ရဲ႕ “ပုခက္ နဲ႕ ဝီလီယံဒါဖီရဲ႕လယ္ကြင္း” (Hammock and William Duffy’s farm) ကဗ်ာထဲမွာ အထီးက်န္မႈကိုျပၿပီး သူျမင္တာေတြကို သူေရးသားခြင့္ရခဲ့ တယ္။ မႏွစ္က ေျမစိုင္ေျမခဲမ်ား ၿပိဳလဲျခင္းမ်ားကေရႊတံုးမ်ားအျဖစ္ေလာင္းကၽြမ္းဆိုတဲ့ ျဖစ္ႏိုင္စြမ္းမဲ့တဲ့ အလြန္အကၽြံအသံုးမ်ဳိးနဲ႕ကဗ်ာကို ဖန္းတီးပစ္ဖို႕ ဂ်ိမ္း႐ိုက္ဟာ အလင္းရဲ႕လ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္မွာ စိတ္မကူးခဲ႕ဘူး။ သူဟာအလင္းရဲ႕လ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ကို ရုိးသားစြာ မေသခ်ာေသာေဖၚျပမႈ (Honestly uncertain description) နဲ႕လွလွပပ ေရးသားခဲ႕တယ္။ ဥပမာ သူရဲ႕အထီးက်န္မႈနဲ႕ကဗ်ာကိုစဖြင္႕အၿပီးမွာ အာဒီဂ်ီျမစ္ျပင္ကို (အေစာပိုင္း ေဆာင္းဦးကာလျမဴခိုးမ်ားက လ်င္ျမန္စြာ သူတို႕ေရြ႕လ်ား…..) ဖြဲ႕သလိုမ်ိဳး…..ဒီကဗ်ာမွာ မ်ဥ္းၿပိဳင္သံုးေၾကာင္းရွိပါတယ္။ ပထမမ်ဥ္းကေတာ႕အာဒီဂ်ီျမစ္ပါ။ ျမစ္ကို ကဗ်ာဆရာက လူတစ္ေယာက္လိုဖြဲ႕ႏြဲ႕ခဲ႕တယ္။ (ခုမ်ားေတာ႕ျမစ္ဟာ သူမရဲ႕ မူလအခ်ဳိးအဆက္) ကဲ့သို႕စကားလံုးမ်ဳိးကိုအမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးမပါဝင္လာခင္ အခ်ိန္အထိ ကဗ်ာဆရာက ျမစ္ကိုတင္စားတယ္။ ၿပီးေတာ႕မွ ဘယ္ကမွန္းမသိတဲ႕အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး အေၾကာင္းကို ေဖၚျပတယ္။ ဒါကဒုတိယမ်ဥ္းၿပိဳင္ျဖစ္ၿပီး ေက်ာက္သမားတစ္ဦးက စိန္ခြဲသလိုကၽြမ္းက်င္မႈနဲ႕ အဲဒီအမ်ဳိးသမီးရဲ႕ ဆံေကသာကို ခိုင္းႏႈိင္းထားတယ္။ ဒါဟာေက်ာက္သမားတစ္ဦးရဲ႕ လက္ဆကိုျပသလို ကဗ်ာဆရာအတြက္ တတိယ မ်ဥ္းၿပိဳင္လည္း ျဖစ္တယ္။ သူမဟာခံုးတန္းေပၚက ထြက္ခြာသြားတယ္။ ကဗ်ာဆရာဟာ သူမကို မျမင္ႏိုင္တဲ႕ ဗီဂိုနာမွာ ရွာေဖြတယ္။ ကိစ္ (Keats) ဟာ သူရဲ႕ႏိုက္တင္ေဂးငွက္ ကိုရွာသလိုမ်ဳိး စိတ္ကူးထဲမွာရွာတယ္။ အဲဒါပါပဲ။ ဒီကဗ်ာဟာ အထီးက်န္မႈနဲ႕စၿပီး အထီးက်န္မႈနဲ႕ အဆံုးသတ္ထားတဲ႕ ကဗ်ာျဖစ္တယ္။ အထူးသျဖင္႕ေရျခားေျမျခားမွာ လူတိုင္းခံစားရတဲ႕ အထီးက်န္မႈကို ဂ်ိမ္း႐ိုက္ဟာ ကဗ်ာလုပ္ပစ္ခဲ႕တယ္။သူ႕ရဲ႕ဟန္ဟာ တီအက္(စ)အဲလီေရာ႕ (T.S Eliot) ရဲ႕ လြမ္းမိုးမႈပါေနတာကလြဲလို႕ “ အလင္းရဲ႕လ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္” ဟာ သိပ္မဆိုးလွတဲ့ ကဗ်ာရွည္တစ္ပုဒ္ျဖစ္တယ္။  
                                 
အထက္မွာေရးခဲ႕တဲ႕ကဗ်ာေဝဖန္ေရးေဆာင္းပါးဟာ အေမရိကန္ကဗ်ာဆရာမ်ား အကယ္ဒမီ (The Academy of American Poets) ရဲ႕ ႏွစ္ဝက္ မဂၢဇင္း (Biannual journal) မွာ ကဗ်ာဆရာ ဂ်ိမ္းဂယ္လ္ဗင္ (James Galvin) ေရးခဲ႕တဲ႕ေဆာင္းပါး ျဖစ္တယ္။

ဂ်ိမ္းစ္ အယ္လင္တန္ ရုိက္ (James Arlington Wright) (1927-1980)

            ဂ်ိမ္းစ္ရုိက္ရဲ့အမည္ရင္းကေတာ့ ဂ်ိမ္းစ္အယ္လင္တန္ရုိက္ (James Arlington Wright) ပါ။ သူ႔ကုိ မာတင္ဖယ္ရီ (Martins Ferry) အုိဟုိင္းအုိ (Ohio) မွာေမြးတယ္။ ေမြးေန႔အတိအက်ကေတာ့ ဒီဇင္ဘာ (၁၃) ရက္ ၁၉၂၇ ပါ။ သူ႔အေဖက အႏွစ္ငါးဆယ္လံုးလံုးမွန္စက္ရံုမွာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ သူ႔အေမဟာ အသက္တစ္ဆယ့္ေလးႏွစ္မွာ ေက်ာင္းထြက္ခဲ့ျပီး ခဝါရံုမွာ အလုပ္ဝင္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ မိဘႏွစ္ပါးလံုး အတန္းပညာရွစ္တန္းထက္ မပုိခဲ့ဘူး။ ၁၉၄၃ မွာ "ရုိက္"အထက္တန္းေရာက္တုန္း အာရံုေၾကာ ခၽြတ္ယြင္းတဲ့ေရာဂါေၾကာင့္ ေက်ာင္းကေနခဏထြက္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၄၆ မွာ ဘြဲ႔ရၿပီး စစ္တပ္ထဲကုိ ဝင္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ အေမရိကန္တပ္ေတြဂ်ပန္မွာတပ္စြဲေတာ့ သူဟာ ဂ်ပန္ကုိပါသြားခဲ့တယ္။

ဒါနဲ႔ ဂ်ီအုိင္တပ္ေတြတက္လုိ႔ရတဲ့ ကင္ရြန္ေကာလိပ္ (Kenyon College) မွာ ဆက္တက္ခဲ့တယ္။ ဒါနဲ႔ Phi Beta Kappa ကုိ ၁၉၅၂ မွာရတယ္။ သူ႔လုိပဲ မာတင္ဖယ္ရီ နယ္သူ ေလဘာတီကာဒူးလက္စ္ (Liberty Kardules) နဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ျပီး ႏွစ္ဦးသားၾသစႀတီးယား (Austria) ကုိ ထြက္သြားခဲ့ျပီး ဗီယာနာယူနီဗာစီတီ (University of Vienna) မွာ သီအုိဒုိစတုမ္း (Theodore Storm) နဲ႔ ေဂ်ာ့ထရယ္ (Georg Trakl) တုိ႔ရဲ့ အႏုပညာကုိ အေသးစိတ္ေလ့လာခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ သူ အေမရိကကုိ ျပန္လာျပီး သီအုိဒို ေရာ့ကီး (Theodore Roethke)၊ စတန္ေလကူးနစ္ (Stanley Kunitz) တုိ႔နဲ႔အတူ ဝါရွင္တန္တကၠသိုလ္ (University of Washington) မွာ မာစတာနဲ႔ေဒါက္တာဘြဲ႔ကုိ ယူခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ သူဟာ မင္နီဆိုတာ တကၠသိုလ္၊ မာကာလက္စတာတကၠသိုလ္၊ နယူးေယာက္မုဆုိးတကၠသိုလ္ေတြမွာ ဆရာဝင္လုပ္ခဲ့တယ္။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈနဲ႔ လူသားခံစားခ်က္မ်ားဟာ "႐ိုက္" ငယ္စဥ္ကတည္းက အသားက်လာတဲ့အတြက္ ဒါေတြကပဲ သူ႔ကဗ်ာေတြရဲ့  အေျခခံအုတ္ျမစ္ေတြျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ သူက သူ႔ကဗ်ာေတြထဲမွာ သူယံုၾကည္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရးေတြကုိ ေဆြးေႏြးဖုိ႔ အေၾကာင္းအရာခံစားခ်က္ေတြကုိေရးသားခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕စံျပေတြျဖစ္တဲ့ ေသာမက္စ္ဟာဒီ (Thomas Hardy) နဲ႔ ေရာဘတ္ဖေရာ့ (Robert Frost) လုိပဲ လူသားဆန္တဲ့အေၾကာင္းအရာမ်ားနဲ႔ စိတ္ခံစားမွဳမ်ားကုိ ေပါင္းစည္းေပးခဲ့တယ္။ ဂ်ိမ္းစ္ရုိက္ရဲ့ အေစာပုိင္းလက္ရာမ်ားျဖစ္တဲ့ အစိမ္းေရာင္တံတုိင္း (Green wall) နဲ႔ သူေတာ္ယုဒ (Saint Judus) မွာေတာ့ ဆင္းရဲမြဲေတမွဳနဲ႔ လိင္ျပသနာမ်ားရွိတဲ့ အမ်ိဳးသားႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးႏွစ္ဦးဟာ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာကုိ ဆံုး႐ွဳံးသြားျပီးေနာက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ အံမဝင္ေတာ့တဲ့ အေၾကာင္းကုိ အေျခခံျပီး စာဖတ္သူေတြကုိ သူတုိ႔ရဲ႕အထီးက်န္နာက်င္မွဳေတြကုိ နားလည္ေစခဲ့တယ္။ Green wall (1957) ဟာ ေယးတကၠသုိလ္ရဲ့  အသက္အငယ္ဆံုးကဗ်ာဆရာဆုကုိရခဲ့ျပီး သူေတာ္ယုဒ (SaintJudus) က ၁၉၅၉ မွာ ထုတ္ေဝခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၆၃ ခုနွစ္မွာ ထြက္ခဲ့တဲ့ က်ိဳးပဲ့မွာမဟုတ္တဲ့သစ္ကုိင္း (TheBranch will not break) မွာေတာ့ ဂ်ိမ္းစ္ရုိက္ရဲ့ အေရးအသားဟာ ပုိျပီး ပြင့္လင္းလာတယ္လုိ႔ ပညာရွင္မ်ားကဆုိတယ္။ ၁၉၆၉ မွာ ျမစ္ျပင္ထဲမွာ ဆံုၾကစုိ႔လား (Shall we gather at theriver) ၊ အီတလီေႏြ၏ အခုိက္အတန္႔မ်ား (Moments of the Italian Summer) ကို ၁၉၇၆ မွာ ထုတ္ေဝခဲ့ျပီး သူ႔ရဲ့ ေနာက္ဆံုးကဗ်ာစာအုပ္ကေတာ့ ျမစ္ျပင္ထက္ဝယ္ (Above the River) ၁၉၉၂ တုိ႔ျဖစ္တယ္။


- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More

Deep Image (2)

အေမရိကန္ကဗ်ာသစ္ (New American poetry) နဲ႕ကပ္လ်က္႐ွိခဲ့တဲ့ေရးဟန္ပါ။ အဲဒီအခ်ိန္က ပင္မေရစီးထဲက တစ္ခုေပါ့။ ဂ်႐ိုမီ႐ိုသမ္ဘတ္ နဲ႕ ေရာဘတ္ကယ္လီ (Robert Kelly) တို႕ စခဲ့တဲ့ဇတ္လမ္းပါ။ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ထ႐ိုဘား (Trobar) ရဲ႕ ဒုတိယစာေစာင္မွာပါ။ ဒီ "Deep Image" ဆိုတဲ့ စာလံုးကိုသူတို႕ႏွစ္ေယာက္နဲ႕အတူ ဒိုင္ယာနီဝါကိုဆကီ (Diane Wakoski) နဲ႕ ကေလတန္အ႐ွလီမန္ (Clayton Eshleman) တို႕ ေရးတဲ့ ကဗ်ာေတြကိုပါ ေခါင္းစဥ္တပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ႐ိုသမ္ဘတ္ (Jerome Rothenberg) ဟာ ဒီေရးဟန္ကို ဂါစီလိုကာ (Federico Garcia Lorca) ဆိုတဲ့ စပိန္ကဗ်ာဆရာႀကီးဆီက ရတာပါ။ စပိန္ေတြရဲ႕အေခၚ ဆန္တီဂၽြန္ဒို (deep song) ေရးဟန္ လႊမ္းမိုးမႈအျပင္ သေကၤတဝါဒသီအိုရီေတြနဲ႕ ေပါင္းစပ္တဲ့ ေရးဟန္ပါပဲ။ ခုႏွစ္ေတြအေနနဲ႕ကေတာ့ ၁၉၆၀ နဲ႕ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာထင္႐ွားလာပါတယ္။ ဝီကီအဘိဓါန္နဲ႕ ေရာဘတ္ကယ္လီ (Robert Kelly) ရဲ႕ အင္တာဗ်ဴးအရ ကယ္လီဟာ Deep Image မွာ အေရးပါတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ျဖစ္တယ္။ "DI" ကို အဓိပၸါယ္ဖြင့္တဲ့အထဲမွာေတာ့ ေရာဘတ္ကယ္လီ နာမည္ထည့္ရေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း ကယ္လီဟာ စမ္းသပ္ကဗ်ာေတြ အမ်ားႀကီးေရးခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ခရစ္(စ)တိုဖာဘိခ်္ (Christopher Beach) ရဲ႕ ႏွစ္ဆယ္ရာစု အေမရိကန္ကဗ်ာ မိတ္ဆက္မွာေတာ့ေရာဘတ္ဘလိုင္း (Robert Bly) နဲ႕ ဂ်ိမ္း႐ိုက္ (James Wright)ကိုပဲ အဓိက ေဖာ္ျပတယ္။

ခရစ္(စ)တိုဖာရဲ႕အဓိပၸါယ္ဖြင့္ခ်က္အရ သူက ေရာဘတ္ဘလိုင္းက တည္ၿပီး စိတ္ခံစားမႈအေ႐ြ႕ (Psychic Leaps) မ်ားျဖစ္ၿပီး သိစိတ္နဲ႕ မသိစိတ္ၾကားမွာကစားတဲ့ဟန္ (between the conscious and the unconscious) လို႕ ေရးတယ္။ ဘလိုင္းက သိစိတ္နဲ႕ေရးတဲ့ပံုရိပ္ေတြကိုပဲ သီးသန္႕ဖမ္းယူတင္ျပတာမ်ိဳးမလုပ္သင့္ဘူး၊ မသိစိတ္နဲ႕ ကဗ်ာထဲဝင္ၿပီးအလံုးစံုနားမလည္ႏိုင္တဲ့ ပံုရိပ္ေတြနဲ႕ပါ ကဗ်ာကို တည္ေဆာက္သင့္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ တိက်တဲ့ပမာဏ႐ွိတဲ့ ကဗ်ာဆိုင္ရာအခ်က္အလက္ (element) ေတြနဲ႕ ဆာရီယယ္လစ္ဇင္ (Surrealism) ကို တည္ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ သိစိတ္အေျခခံၿပီး ပံုရိပ္ေတြကို နက္နက္နဲနဲ (Deep) ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးတယ္။

သူတို႕ဟာလူမႈျပႆနာ "Social" နဲ႕ အႏုပညာေျမာက္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းဘက္ကို ျပန္လွည့္မွာမဟုတ္သလိုကဗ်ာဘာသာေဗဒ (Poetic Language) နဲ႕ သဒၵါမွန္ဖြဲ႕ထံုး "syntax" ေကာင္းမြန္ေအာင္ႀကိဳးစားၿပီး စိန္ေခၚတဲ့ အလုပ္ကို မလုပ္ဘူးလို႕ ဆိုတယ္။ "DI" ထဲမွာ ကဗ်ာဖတ္သူေတြ႕ႏိုင္တာက အိပ္မက္ကဲ့သို႕ (ဝါ) ေဆာင္းအိပ္မက္ကဲ့သို႕ (dreamlike or nightmarish) ျမင္ကြင္းမ်ားပဲျဖစ္တယ္။ လက္လြတ္စပယ္အေရးအသား၊ ထူးျခားၿပီးပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ အမ်ိဳးအစား (kind of bizarre) နဲ႕ ထိတ္လန္႕တုန္လႈပ္ဖြယ္ အျပမ်ိဳး (shocking images) မ်ားဟာ ဆာရီရယ္လစ္ဇင္မွာပါဝင္ေပမယ့္ "DI" မွာ မပါဘူး။

ဒီေတာ့ "DI" အုပ္စုကို ႏွစ္ပိုင္းျပန္ခြဲပါတယ္။ တစ္အုပ္စုကေတာ့ ဆာရီရယ္လစ္ဇင္ ခံစားခ်က္အျပည့္နဲ႕ေရးၿပီး ဆာရီယယ္လစ္ဇင္ ရဲ႕ အေျခခံအခ်က္ (element) ေတြကို သံုးတဲ့ အုပ္စုျဖစ္ၿပီး မာဝင္း (W.S Merwin)၊ မာ့ခ္စထရန္း (Mark Strand)၊ ဂ်ိမ္းတိတ္ (James Tates) နဲ႕ ခ်ားလ္ဆီမစ္ (Charles Simic) တို႕ အုပ္စုပဲျဖစ္တယ္။ ေနာက္တစ္အုပ္စု ကေတာ့ ဆာရီရယ္လစ္ဇင္ကို အေျခခံတယ္၊ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕အပိုင္းေတြကို မယူဘဲ"DI" စစ္စစ္ကို ေရးတဲ့ အုပ္စုျဖစ္ၿပီး ဘလိုင္း (Bly)၊ ဂ်ိမ္း႐ိုက္(James Wright)၊ ေဂၚေဝးကင္နယ္ (Galway Kinnel)၊ ဂယ္ရီဆန္းဒါး (Gary Snyder) နဲ႕ ဝီလီယံစတပ္ဖို႕ဒ္ (William Stafford) တို႕ ပါဝင္တယ္။ စာအုပ္ေရးသူ ခရစ္(စ)တိုဖာကေတာ့ ဒုတိယအုပ္စုကိုပဲသူခ်ဥ္းကပ္ဖို႕ စိတ္ဝင္စားတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ ႐ွင္းျပရတာလြယ္ၿပီး ျမင္ကြင္းအေသးစိပ္အားျပဳေရးဟန္ "meditative" ဘက္ကို ပိုေရာက္လို႕ပါလို႕ ဆိုတယ္။ ဒီေတာ့ အခု"DI" အခန္းမွာေတာ့ ခရစ္(စ)တိုဖာဟာ ဘလိုင္း (Bly) နဲ႕ ႐ိုက္(James Wright) ကိုတစ္တြဲ၊ရွႏိုင္ဒါး (Gary Snyder) နဲ႕ ကင္နယ္ (Galway Kinnel) ကို တစ္တြဲခြဲၿပီး ႐ွင္းထားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ ခရစ္(စ)တိုဖာရဲ႕ စာအုပ္ဟာ "ေက်ာင္းသံုးရန္" ဟူတဲ့ စာတန္းတစ္ခုပါတာကိုထူးျခားစြာ ေတြ႕ရတယ္။ သာမာန္လူၿပိန္းတစ္ဦးက ဒီစာအုပ္တစ္အုပ္ထဲနဲ႕တင္ အေမရိကန္ကဗ်ာကိုလံုေလာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။

ေရာဘတ္ဘလိုင္း ရဲ႕ နာမည္ႀကီးကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကိုၾကည့္ရေအာင္း။ (ခရစ္(စ)တိုဖာေ႐ြးထားတာပါ) လက္ေကြးပါလီျမစ္ဆီသို႕ဦးတည္ေမာင္းႏွင္ျခင္း(Driving Toward Lae Qui Parle River)ပါပဲ။

Driving Toward Lae Qui Parle River

I.
I am driving; it is dusk; Minnesota.
The stubble field catches the last growth of sun.
The soybeans are breathing on all sides.
Old men are sitting before their houses on car seats
In the small towns. I am happy,
The moon rising above the turkey sheds.

II.
The small world of the car
Plunges through the deep fields of the night,
On the road from Willmar to Milan.
This solitude covered with iron
Moves through the fields of night
Penetrated by the noise of crickets.

III.
Nearly to Milan, suddenly a small bridge,
And water kneeling in the moonlight.
In small towns the houses are built right on the ground;
The lamplight falls on all fours on the grass.
When I reach the river, the fullmoon covers it.
A few people are talking, low, in a boat.

လက္ေကြးပါလီျမစ္ဆီသို႔ ဦးတည္ေမာင္းႏွင္ျခင္း

ငါကားေမာင္းေနေပါ့။ ေမွာင္စပ်ိဳးခ်ိန္ပါပဲ။ မင္နီဆိုးတား
ေနမင္းရဲ႕ ေနာက္ဆံုးေသာေတာက္ပမႈကို ဒီ ရိတ္သိမ္းၿပီးစ လယ္ကြင္းကဖမ္းယူ
အားလံုးေသာေနရာမ်ားထဲ ဒီပဲပင္မ်ား အသက္႐ွဴေနၾက
သက္ႀကီး႐ြယ္အိုေတြက သူတို႕အိမ္ေ႐ွ႕က ကားထုိင္ခံုေတြေပၚမွာ ထုိင္လို႕
ဒီၿမိဳ႕ငယ္ထဲမယ္…ငါေပ်ာ္ပါတယ္။
ေ႐ႊလဟာ ၾကက္ေမြးတဲ့တဲေပၚက ထိုးတက္လာလို႕ေနရဲ႕
ဒီကားေလးရဲ႕ ကမၻာက်ဥ္းက်ဥ္းက
ဒီညရဲ႕ လယ္ကြင္းနက္နက္ေတြထဲ ထိုးသိပ္ထည့္
ဝဲလ္မာကေန မီလန္ကို သြားတဲ့ ဒီလမ္းေပၚ
သံမဏိနဲ႕ဖံုးအုပ္ခဲ့တဲ့ ဒီအထီးက်န္ျဖစ္တည္မႈက
ညရဲ႕လယ္ကြင္းမ်ားထဲ ေ႐ြ႕လ်ားျဖတ္သန္း
ပုရစ္ေအာ္သံမ်ားရဲ႕ထိုးေဖာ္ဝင္ေရာက္ျခင္းကို ခံရျပန္တယ္။
မီလန္ကိုနီးကပ္ရင္ပဲ၊ ႐ုတ္ခ်ည္းေသးငယ္ေသာ တံတားတစ္စင္း
လေရာင္ထဲက ေရကဒူးေထာက္ခစားျခင္းနဲ႕အတူ
ေသးငယ္တဲ့ၿမိဳ႕ေတြထဲမွာ႐ွိတဲ့ အိမ္ေတြဟာ ေျမႀကီးေပၚမွာ ဝပ္လို႕ေဆာက္ျခင္းခံရတယ္
ဒီမီးအိမ္ရဲ႕ အလင္းဟာ အျခားေသာအရာမ်ားနဲ႕ ဆင္တူပဲ ျမက္ပင္ထဲကိုၿပိဳလဲစီးဆင္း
ငါ ျမစ္ဆီကုိ ေရာက္သြားတဲ့အခါ၊ လျပည့္ဟာ ျမစ္ကိုလႊမ္းၿခံဳလို႕
ေလွတစ္စင္းထဲမေတာ့ လူတခ်ိဳ႕ဟာ ခပ္တိုးတိုးစကားေျပာေနၾကရဲ႕။

- ေရာဘတ္ဘလိုင္း

ဒီကဗ်ာဟာ ေျခာက္ေၾကာင္းတစ္ပိုဒ္နဲ႕ သံုးပုဒ္အဖြဲ႕ကဗ်ာျဖစ္တယ္။ ဒီကဗ်ာဟာ ေနရာ ျမင္ကြင္းျပတဲ့ ကဗ်ာပါပဲ။ မင္နီဆိုးတားရဲ႕ လယ္ကြင္းမ်ားေမွာင္စပ်ိဳးခ်ိန္တစ္ခုပါ။ ပထမ ပိုဒ္ခြဲငယ္ႏွစ္ခုကေတာ့ ၾကည္ႏူးစရာခံစားမႈလို႕ေတာင္ ဆိုရမယ္။ ကိုယ္ပိုင္အျမင္(private)၊ နက္႐ႈိင္းစြာေတြးေတာျခင္း (pensive) နဲ႕ ေပ်ာ္႐ႊင္ၾကည္ႏူးဖြယ္ (Joyful) ျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာဆရာဟာ အရာဝတၳဳနဲ႕ျမင္ကြင္းေတြကို သမာ႐ုိးက် အေသးစိတ္ေရးဖြဲ႕မႈမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္အေပၚထိုးေဖာက္ဝင္ေရာက္တဲ့ဟန္ (ဝါ) ႐ႈခင္းမ်ားကို ေဖာ္ျပတဲ့ဟန္ကတစ္မ်ိဳးတစ္ဘာသာျဖစ္ေနၿပီး ေဖာ္ျပခ်က္ေတြဟာ ဇတ္ေၾကာင္းေျပာကဗ်ာဆရာရဲ႕စိတ္ခံစားမႈနဲ႕ေရာႃပြမ္းေနတယ္ဆိုတာ"ဒီပဲပင္မ်ား အသက္႐ႈေနၾက" (The soybeans are breathing) ကားရဲ႕ကမၻာက်ဥ္းက်ဥ္း (In the small world of the car) တို႕က သက္ေသပဲ။ "The speaker emotional state" လို႕ေရးတယ္။ တခ်ိဳ႕အဖြဲ႕အႏြဲ႕မ်ားဟာ႐ိုးရာေနထိုင္မႈကို ေဖာ္ျပျပန္တယ္။ "သက္ႀကီး႐ြယ္အိုမ်ားက သူတို႕အိမ္ေ႐ွ႕က ကားထုိင္ခံုေတြေပၚမွာထိုင္လို႕" နဲ႕"ေ႐ႊလဟာၾကက္ေမြးတဲ့တဲေပၚက တိုးတက္လာေလရဲ႕" ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။ ပုဂၢလခံစားမႈအေၾကာင္းအရာပိုင္းနဲ႕ဖတ္သူကို ကဗ်ာထဲဝင္ေအာင္ ဖိတ္ေခၚပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ အေၾကာင္းအရာပိုင္းဟာပိုၿပီးခ်ဲ႕ထြင္လာတယ္။ ကဗ်ာဆရာက ေဖာ္ျပခ်က္ (description) ကေန ဖြင့္ဟခ်က္ (declaration) ဆီကို ခုန္ကူးပါတယ္။ I am happy (ကၽြန္ေတာ္ေပ်ာ္တယ္) စာေၾကာင္းကို ျဖတ္သြင္းပစ္တယ္။ (A degree that description lapses into declaration: "I am happy" လို႕ ေဖာ္ျပတယ္။ ပံုရိပ္ေတြဟာ ျမင္ကြင္းျပအခ်က္အလက္ေတြဆီကေန အားေကာင္းတဲ့ စိတ္ခံစားမႈအေလးသာတဲ့ ဘက္ကိုပိုကဲလာပါတယ္။

ကဗ်ာဆရာဟာ အဖြင့္လိုင္းတစ္ေၾကာင္းကို ျဖတ္ထည့္ပစ္ထားတဲ့အတိုင္း "ကၽြန္ေတာ္ကားေမာင္းေနသည္။ေမွာင္စပ်ိဳးခ်ိန္ျဖစ္သည္" ဆိုတဲ့ လိုင္းအရ ပထမႏွစ္ပိုဒ္ ၿပီးတဲ့အခ်ိန္ထိ ကဗ်ာဖတ္သူဟာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ကားနဲ႕အတူ ေ႐ြ႕ေနဆဲပဲျဖစ္တယ္။ တတိယအပိုဒ္မွာေတာ့ ဇတ္ေၾကာင္းေျပာတဲ့ speaker ရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ အျမင္စာလံုးတစ္လံုး ျဖတ္ဝင္လာၿပီး စတင္ေဖာ္ထုတ္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့႐ုတ္ခ်ည္း "Suddenly" ဆိုတာပါပဲ။ အဲဒီကစလို႕ ကဗ်ာဟာ ပကတိ႐ွိေနတဲ့ အ႐ွိတရား (objectivity) နဲ႕ ခံစားမႈပါဝင္တဲ့ပုဂၢလိကအျမင္ကရ႐ွိတဲ့အ႐ွိတရား (Subjectivity) ၾကားကတံတိုင္းကို စၿဖိဳေတာ့တာပဲ။ ျမင္ကြင္းေတြ၊ေနရာေတြ အားလံုးဟာ ကဗ်ာထဲမွာ ပါသာပါရတယ္ တကယ္ေတာ့ဖတ္သူအတြက္ အဆန္းတၾကယ္ေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ေန႕တဓူဝျမင္ကြင္းမ်ိဳးပဲ။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာဆရာဟာ အထီးက်န္ျဖစ္တည္မႈ (the speaker's solitude) က သူ႕ကိုဆန္းျပားတဲ့ ျမင္ကြင္းမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္တယ္။ ေဝဖန္သူက (become defamilirized) လို႕ ဆိုတယ္။ ဒီကဗ်ာမွာ ကမၻာေျမ (ဝါ) ေျမျပင္ဆီကိုဦးတည္ေနတဲ့ စာသားမ်ိဳးပါဝင္ပါတယ္။ ဒါက ကမၻာေျမနဲ႕ ကဗ်ာဆရာ တသားတည္းက်ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပေနတယ္။ ဥပမာ- ေျမႀကီးေပၚ ေဆာက္ထားတဲ့ အိမ္မ်ား (The house are built on the ground) တို႕၊ လေရာင္ကေရျပင္ေပၚကို ဖ်ာက် (The moonlight is shining down upon the water) တို႕ဟာ သက္ေသပဲ။ ျမစ္ရဲ႕နာမည္ လက္ေကြးပါလီ (Lac Qui Parle) ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကိုက စကားေျပာတဲ့ေရအိုင္ (lake which speaks) ျဖစ္ေနၿပီး အင္မတန္ထိမိတဲ့ နမိတ္သေကၤတ "Symbol" ျဖစ္ေနတယ္။ ျမစ္ဟာ ကဗ်ာဆရာနဲ႕စကားေျပာေနတယ္လို႕ ဆိုတယ္။ သိပ္ကိုထိမိတဲ့ မီတာေဖါ (metaphor) ႏွစ္ခု႐ွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ လေရာင္ထဲက ေရကဒူးေထာက္ခစားျခင္းႏွင့္အတူ (kneel(s) in the moonlight) နဲ႕ ဒီမီးအိမ္ရဲ႕အလင္းဟာ အျခားအရာမ်ားနဲ႕ဆင္တူျမက္ပင္မ်ားထဲၿပိဳလဲစီးဆင္း (lamplight falls on all four in one grass) ပါပဲ။ သဒၵါအထားအသို (syntax) ဟာ ေကာင္းတယ္၊ မ႐ႈပ္ေထြးဘူး။ ဒါက ပံုရိပ္ (Image) နဲ႕ တင္စားခ်က္ (metaphor) ေတြကို ဖိတ္သူက တိုက္႐ိုက္ထိထိမိမိရသြားတယ္။

အတက္အက်ခပ္ဆင္ဆင္ျဖစ္ေနတဲ့ "Nearly to Milan, suddenly a small bridge" ကုိေတာ့ ေနာက္ကြယ္အနက္ဆက္စပ္ဖို႕ခက္တဲ့တည္ေဆာက္မႈ (Elliptical Structure) ရယ္လို႕ ခ်ီးက်ဴးထားတယ္။ တတိယပိုဒ္ရဲ႕အ႐ွည္ဆံုးလိုင္းျဖစ္တဲ့ တတိယလိုင္းကို ၾကည့္ပါ။ (In small towns the houses are built right on the ground) ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ ေရးသူဟာ စာတစ္လံုးတစ္သံ (monosyllable) ေတြကို ထပ္ဆင့္သံုးခဲ့ၿပီး အထားအသို သဒၵါစည္းကမ္းကို လိုက္နာခဲ့တယ္။ ဝါက်ကို ႐ွည္ထားတယ္။ တၿပိဳင္ထဲ ဖတ္သူရဲ႕ ျမင္ကြင္းဟာ က်ယ္ျပန္႕လာတယ္။ ခေလးေတြ ႐ွာေဖြေတြ႕႐ွိသလိုမ်ိဳးေျမႀကီးထဲဝပ္ၿပီး ေဆာက္ထားတဲ့ အိမ္မ်ားဆိုတာ ၿမိဳ႕ျပရဲ႕မိုးေမွ်ာ္တိုက္ေတြနဲ႕ ကြဲျပားေစတယ္။ "right on the ground" လို႕ ေရးပါတယ္။ ဒီလို အေသးစိတ္ေရးဟန္ဟာ"DI" ရဲ႕ အားသာခ်က္တစ္ခုပါပဲ။ ကဗ်ာရဲ႕အေၾကာင္းတရားဟာဘာလဲ။ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ခံစားခ်က္ (Mood of Poet) ပဲျဖစ္တယ္။ ပထမအပိုဒ္ဟာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္၊ ႐ႈခင္းအေပၚျမင္တဲ့ကိုယ္ပုိင္အျမင္၊ ဖြင့္ဟထုတ္ေျပာလိုက္တဲ့ ေပ်ာ္႐ႊင္မႈ ဒီေလာက္ပါပဲ။ ဒုတိယအပိုဒ္ကေတာ့ကဗ်ာဆရာ (speaker) ရဲ႕ အေမွာင္ထု (darkness) နဲ႕ သီးသန္႕ဖယ္႐ွားခံရျခင္း (isolation) အေပၚခ်ဥ္းကပ္ (focus) လုပ္တယ္။ တဒဂၤၾကာျမင့္တဲ့ ေမွာင္စပ်ိဳးအခ်ိန္ (dusk) ျဖစ္ၿပီး ပိုၾကာ႐ွည္မယ့္"night" (ည)ကို ကူးသြားတယ္။ ေနာက္ဆံုးပိုဒ္မွာေတာ့ ထင္႐ွားတဲ့ စာလံုးဟာ"nearly" ပါပဲ။ ကဗ်ာဆရာဟာ သူ႕ရဲ႕မူလပန္းတိုင္ "Town of Milan" ကိုေရာက္လုနီးပါၿပီ။ ဆုေတာင္းျခင္းကို ျပလိုတဲ့အတြက္ဒူးေထာက္အ႐ိုအေသေပးျခင္းကို ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ kneeling ကိုသံုးတယ္။ လေရာင္ဟာမိခင္ကခေလးငယ္ကို ေစာင္တစ္ထည္ၿခံဳေပးသလိုမ်ိဳး ျမစ္ကိုသူ႕ေရာင္ဝါေတြနဲ႕လႊမ္းၿခံဳေပးတယ္လို႕ ဆိုခ်င္တယ္။ အဆံုးမေတာ့ ကဗ်ာဆရာဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ တီးတိုးစကားသံကိုၾကားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႕ဘာကိုေျပာသလဲ သိမသြားခဲ့ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဝန္းက်င္မွာ လူေတြတီးတိုးေျပာေနၾကပါတယ္။ ဒါက အၿမဲတမ္းျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥပါ။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ ခပ္သဲ့သဲ့ၾကားေကာင္းၾကားမိမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႕ေျပာတဲ့စကားကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ မၾကားပါဘူး။ အသံကသိပ္ကို တိုးညက္လြန္းေနတာကိုး။

- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Ref:The Cambridge introduction to Twentieth-Century American Poetry by Christopher Beach
Robert Bly, “Driving toward the LacQui Parle River” from Silence in the Snowy Fields (Middletown, Conn.:Wesleyan University Press, 1962). Copyright © 1962 by Robert Bly.
Source: Selected Poems (1986)

Read More

Deep Image (1)

အျပင္းစားပံုရိပ္ေရးဟန္ရဲ႕ဖခင္ေရာဘတ္ကယ္လီ ေျပာတဲ့ကဗ်ာဆိုတာ

            ေရာဘတ္ကယ္လီ (Robert Kelly) ရဲ႕ အင္တာဗ်ဴးကို ခင္ဗ်ားတို႔ဖတ္ၾကည့္ရင္ သူဟာ ကဗ်ာေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ ႏွစ္ျမဳပ္ထားသလဲ၊ လူငယ္ေသြးသစ္ေတြအေပၚမွာဘယ္ေလာက္ေစတနာထားသလဲဆိုတာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ သူဟာပံုရိပ္ အျပင္းစားေတြရဲ႕ ”ေခါင္းကိုင္အဖ” ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္သူဟာ DI (Deep Image) အတြက္ ေၾကာ္ျငာမထိုးခဲ့ပါဘူး။ ကဗ်ာကိုျပင္းျပင္းျပျပယံုၾကည္သူတစ္ဦးရဲ႕ေနာက္မိ်ဳးဆက္အတြက္ စကားတစ္ခ်ိဳ႕ဟာ မိ်ဳးဆက္သစ္နဲ႕ ကြန္တမ္ပိုရာရီေတြအတြက္ သူ႔မွာ ေျပာစရာေတြအေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနပံုပါပဲ။ ကယ္လီရဲ႕ လိုင္းေပၚက အင္တာဗ်ဴးမွာေတာ့ ကဗ်ာဆရာငယ္ေတြအတြက္ ဘာမ်ားေျပာစရာရိွသလဲ (Could you give any advice to young poets?) အၾကံေပးစရာရိွေသးလားဆိုေတာ့ ကယ္လီက ဒီလိုေျပာခဲ့တယ္။

“က်ဳပ္ကိုက်ဳပ္ေျပာမိတဲ့ စကားေလးကိုပဲ သူတို႔ကို ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ေန႔တိုင္းေရးပါ။ စိတ္ကူးထဲကို ေရာက္လာတဲ့ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲဒါနဲ႔ စၿပီးေရးပါ။ ကိုယ့္မွာ ေျပာစရာမရရိွတဲ့ပံုျပင္ေတြကို စြတ္ၿပီးေျပာမေနပါနဲ႔။ ခင္ဗ်ားရဲ႕လက္ေအာက္က အလိုအေလ်ာက္က်လာတဲ့ စကားလံုးေတြ၊ ပံုရိပ္ေတြက သူတို႔အေၾကာင္းကို သူတို႔ဘာသာေျပာတဲ့ဇာတ္လမ္းေတြကိုသာ ေရးဖို႔ၾကိဳးစားပါ။ ျပီးေတာ့ ဘာသာစကား (Language) ကိုေလ့လာပါ၊ အဆင့္အတန္းျမင့္ျပီး ေရွးဆန္တဲ့ ဘာသာစကားေလ့လာမႈကို ရည္ရြယ္တာ မဟုတ္ဘူး။ ဥပမာအားျဖင့္ငါဟာ ”Aeschylus” လို စာၾကီးေပၾကီးေတြ ဖတ္ႏိုင္ပါလားဆိုတဲ့ အေျခခံစိတ္ကို ေမြးခိုင္းတာမဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ရဲ႕စိတ္ထဲမွာရိွတဲ့ ကိုယ္ပိုင္ဘာသာစကားကို လႈပ္ရမ္းပစ္ေစတဲ့ စာေပမ်ိဳးကိုေလ့လာပါ။ ခင္ဗ်ား စကားေတြ ေျပာတိုင္းေျပာတိုင္းမွာ ခင္ဗ်ားနဲ႔ခင္ဗ်ားရဲ႕ ဘာသာစကားၾကားထဲမွာရိွတဲ့ေနရာနဲ႔ စကားလံုး သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား (space and terms) ကို ျပန္ျပီး ညိုႏႈိင္းခိ်န္ဆပစ္ပါ။ မရွင္းလင္းတဲ့၊ ကြဲျပားမူမရိွတဲ့ စကားလံုးေတြရဲ႕ ခင္မ်ားကို လာလႈပ္ခတ္တဲ့ အဲဒီ စိတ္လူပ္ရွားမႈ (ဝါ) အဲဒီ မေသခ်ာမူေတြ အတြက္ ဘာသာစကားကို ေလ့လာပါ။ ျပီးေတာ့ အျခားေသာဂီတ အမိ်ဳးအစားေတြအတြက္ပါေရာျပီး ဘာသာေဗဒ ကိုေလ့လာပါ။ အဲဒီလိုေလ့လာရာမွာ ၾကီးမားတဲ့ အႏၱရယ္ကေတာ့ ဘာသာစကား ေခ်ာေမြ႕ေျပျပစ္မူပဲ။ ဒါကို “danger of fluency” လို႔ေခၚတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ပံုမွန္ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ အျဖတ္အေတာက္ (ဝါ) အရပ္အနားနဲ႔ ထပ္ေက်ာ့ေျပာဆိုမႈ (pauses and repetitions ) ကိုသံုးပါ။ အဲဒါကို “stammer” လို႔ေခၚတယ္။

ကဗ်ာဆရာ ေရဘတ္ခရီေလ (Robert Creeley) ဟာ ဒီနည္းနဲ႔ အေမရိကန္လားရစ္ (American Lyric) ေတြကို ျပန္ျပီးေလ့လာခဲ့တယ္။

သဒၵါအထားအသို မွန္ပါေစ။ စာလံုးကိုယ္ကဝါက်ထဲမွာ သြားထားတာမိ်ဳးမဟုတ္ပဲ သူအလိုအေလ်ာက္ စလံုးကေနရာယူသြားတာမိ်ဳးျဖစ္ပါေစ။ သဒၵါမွန္တယ္ဆိုတာ အဓိပၸါယ္ရွိတာကိုဆိုလိုတာပဲ။ အဓိပၸါယ္ရိွတဲ့ ေနရာတိုင္း (ဝါ) အေရးအသားတည္ေဆာက္မူမိ်ဳးတိုင္းမွာ မွန္ကန္တဲ့သဒၵါရွိေနတတ္တယ္။ ဂရိေတြရဲ႕ ဒဏၰာရီလာ အခ်စ္ကဗ်ာ (Erato) ဆိုတာ လားရစ္ ကဗ်ာတစ္မ်ိဳးပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ အခ်စ္ကဗ်ာအမ်ိဳးအစား (Love poetry) ဆိုတာ  သင္နဲ႔ငါ ဒါမွမဟုတ္ သူနဲ႔သူမ အေၾကာင္း သီးသန္႔ေရးတဲ့ခ်စ္ေၾကာင္းႀကိဳက္ေၾကာင္း ကဗ်ာကို ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ အခ်စ္ကဗ်ာ (Love Poetry) ဆိုတာလိုခ်င္တပ္မက္မႈ (wanting) ဒါမွမဟုတ္ သတိရတမ္းတမႈ (remembering) ခ်ည္းသီးသန္႔မဟုတ္ပါဘူး။ သာယာခ်မ္းေျမ႕မႈကို ျဖစ္ေပၚေစတာ (being in pleasure) ရဲ႕ အေၾကာင္းကိုေရးဖြဲ႕တာဟာ အခ်စ္ (Love poetry) ပါပဲ။ ကဗ်ာရဲ႕ဂုဏ္ရည္၊ ခ်စ္ခင္ဖြယ္စရိုက္ဆိုတာက ဘာကိုဆိုလိုသလဲဆိုေတာ့ ခင္ဗ်ားရဲ႕ ဆႏၵကို ထင္သာျမင္သာရိွေအာင္ တည္ေဆာက္ျပ ျခင္း (Embodiment of desire) ပါပဲ။ ဘယ္လိုေနရာမွာ ရိွသလဲဆိုေတာ့ လက္ရိွေက်နပ္မႈ ေပးစြမ္းတဲ့စာသားမ်ိဳး (Text as present pleasure) ဒါမွမဟုတ္ ၾကည္ႏူးမႈကို ျဖစ္ေအာင္ေဖာ္ျပတာမ်ိဳး (Presence of pleasure) ျဖစ္တယ္။ က်ဳပ္ဘယ္လိုစာမ်ိဳးကို ဖတ္သလဲဆိုေတာ့ အစံုပါပဲဗ်ာ။ စာအုပ္အားလံုးကို စံုေအာင္ဖတ္တဲ့အက်ိဳးကဘာလဲ။ ဒါေတြအားလံုးကို ျပန္ေရးခ်ဖို႔ မဟုတ္ဘူး။ က်ဳပ္က “ဂရမၼာ” ကိုခ်စ္တယ္။ ထို႔နည္းတူစြာပဲ ရာဇဝင္ေတြ၊ သမိုင္းမွတ္တမ္းေတြ (ဝါ) ႏွစ္ခ်ဳပ္မွတ္တမ္းေတြ (Annals) ။ဘာသာေဗဒရဲ႕ မူလအေရးအသားနဲ႔ စကားလံုးေျပာင္းလဲလာပံု အဆင့္ဆင့္ကို ေလ့လာတဲ့ “etymologies” ေတြ၊ အျဖစ္အပ်က္ေနာက္ေၾကာင္းလိုက္ “case histories” သမိုင္းျဖစ္စဥ္ေတြ၊ ဆင္ေျခအေၾကာင္းျပဳတည္ေဆာက္ထားတဲ့ မွန္မွန္ကန္ကန္မဟုတ္တဲ့ သီအိုရီေတြကို ေလ့လာတဲ့ “Theological speculations” ေတြ၊ ပါးစပ္ေျပာ အိပ္ယာဝင္ ရာဇဝင္ (Folklore) ေတြ၊ အဘိဓါန္ေတြအားလံုးကို က်ဳပ္ကခ်စ္တယ္။ ဖတ္တယ္။ ေလ့လာတယ္။ ဒီလိုဖတ္တဲ့အတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးကဘာလဲ။ က်ဳပ္က စကားလံုးတစ္လံုး (ဝါ) စားလံုးေလး တစ္လံုးကို က်ဳပ္ေခါင္းထဲက ဆြဲထုတ္လိုက္တာနဲ႔တၿပိဳင္နက္ သူနဲ႔ သက္ဆိုင္တာေတြအားလံုး အစီအရီ ေခါင္းထဲက ထြက္လာေတာ့တာပဲဗ်ိဳ႕။ ဒါကက်ဳပ္ဖတ္တဲ့ အရာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ခံယူခ်က္ပါ။ ကဗ်ာဆရာဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်ဳပ္ကိုအဓိပၸါယ္ဖြင့္ေစခ်င္တာလား။

ေသြးသစ္ေတြအတြက္ က်ဳပ္ရဲ႕ ကဗ်ာဆရာ အေပၚအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုဖို႔ရာ က်ဳပ္က ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားေသာ အရာေတြ “ကဗ်ာဆရာ”ဆိုတဲ့ နာမ္မွာ ကိန္းဝပ္ေနတယ္လို႔ယူဆတယ္။ တစ္မ်ိဳးက ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းမဲ့ေပးဆပ္မႈ (Generosity) ပါ။  ခင္ဗ်ားမွာရိွတဲ့ ဘာမဆိုေပးလႉဖို႔ အသင့္ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးဆိုရမယ္။ အဆက္မျပတ္ ေျပာတယ္။ ေထြးအန္ပစ္တယ္ဗ်ာ။ ကမၻာႀကီးကိုျပန္ေပးဆပ္တာ။ ဘာမွရလိုမႈမ်ိဳးမပါပဲနဲ႔ကို ကဗ်ာေတြကို လုပ္ေနတာ။ လႉဒါန္းမႈတစ္မ်ိဳးလိုေပါ့။ ခ်ားလ္အိုဆင္က ျမင္းေတြကိုသၾကားခဲေကၽြးျခင္းျဖင့္ ကဗ်ာဆရာ ဘဝကို စတင္ပါလို႔ဆိုတယ္မဟုတ္လား။ ေနာက္တစ္ခုက ေက်းဇူးသိတတ္မႈ (ဝါ) အသိအမွတ္ျပဳမႈ (Reverence) ပါ။ အရာအားလံုးနဲ႔ ကြဲျပားမႈေတြရဲ႕အားကို အသိအမွတ္ျပဳရမယ္။ ေသးငယ္တဲ့အရာကို ေက်းဇူးသိမွာျဖစ္သလို ႀကီးမားတဲ့ အရာကိုလည္း အျခားအရာေတြကို ဖံုးမသြားေအာင္မွ်မွ်တတ ျဖစ္ေစရမယ္။ “fair” ျဖစ္ေစရမယ္။ နာက်ည္းမႈ ဒါမွမဟုတ္ ခါးသီးမႈကို ေရြးခ်ယ္စရာမလိုဘူး။ ေရွာင္ရွားရမယ္ေလ။ လ်စ္လ်ဴ႐ႈခံရျခင္း (Neglect) နဲ႔ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ (Poverty) ႏွစ္ခုေပါင္းထားတာထက္ကိုနာက်င္ခါးသက္မႈ (Bitterness) က ကဗ်ာဆရာကို ေသေစႏိုင္တယ္ မဟုတ္လား။ အဲဒီအရာႀကီးကို မေရြးခ်ယ္မိေစဖို႔ေတာ့ လူငယ္ေတြကိုေျပာခ်င္တယ္။ အေမရိကက လူငယ္ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ လက္ရာေကာင္းေတြအတြက္ က်ဳပ္အမ်ားႀကီးပီတိျဖစ္ရပါတယ္။

ကဗ်ာဆရာငယ္ေတြ (ဝါ) ကဗ်ာဆရာအသစ္ေတြ (Young Poets) လို႔က်ဳပ္က အမည္ေပးတဲ့ ကဗ်ာဆရာအသစ္ေတြဆိုတာ အသက္ႏွစ္ဆယ္၊ သံုးဆယ္ဆိုတဲ့ အသက္ငယ္ငယ္ ကဗ်ာဆရာေတြကို ဆိုလိုတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဘာသာေဗဒနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးအသစ္ရိွတဲ့လူေတြအားလံုး၊ လတ္ဆတ္တဲ့ Image ရိွသူေတြအားလံုး၊ တီထြင္ဖန္တီးမႈျဖစ္စဥ္နဲ႔ သမား႐ိုးက်ထဲက ခြဲထြက္သူေတြအားလံုးကို ႀကီးႀကီးငယ္ငယ္ က်ဳပ္က ကဗ်ာဆရာအသစ္ေတြလို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ဂ်က္ဆင္မက္ကလိုး ( Jackson Mac Low ) ဟာ အသက္ရွစ္ဆယ္ အရြယ္မွာ Young Poet ျဖစ္ေနတုန္းပဲ။ ထို႔နည္းတူစြာပဲ ေသာမတ္စ္မီယာ (Thomas Meyer) ဗ်ာ။ ေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္မွာ “Young Poet” ျဖစ္တုန္း။ က်ဳပ္ကို စိတ္လႈပ္ရွားေစသူ (ဝါ) က်ဳပ္ကို သင္ျပေပးသူ (ဝါ) က်ဳပ္ကို ေလ႔လာေစသူဟာ က်ဳပ္အဖို႔ေတာ့ “Young Poet” ပါပဲ။ နာမည္ေတြေတာ့ မေျပာေတာ့ပါဘူး။ က်ဳပ္ကံေကာင္းတာက က်ဳပ္အနားမွာအဲဒီလိုလူေတြရိွေနၿပီး သူတို႔က က်ဳပ္က ဆက္လုပ္ဖို႔ထိန္းထားႏိုင္ၾကတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကဗ်ာဆရာေတြဟာ က်ဳပ္ေလးစားေလ့လာေနေပမယ့္ Young Poets ေတြနဲ႔မတူပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေပၚမွာ အမ်ားႀကီးလႊမ္းမိုးႏိုင္တဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြလည္း ရိွပါေသးတယ္။ သူတို႔ဟာ တည္ေဆာက္မႈအသစ္ေတြကို ရွာေဖြေတြ႕ရိွခဲ့ၾကတဲ့သူေတြေပါ့ဗ်ာ။ ဥပမာ မာလာေမ (Mallarme)၊ ေပါင္း (Pound)၊ စတိန္း (Stein)၊ အိုဆင္ (Olson)၊ ဒန္ကန္း (Duncan) နဲ႔ ဖရန္႔အိုဟားရာ (O’ Hara) တို႔လိုေတြနဲ႔ က်ဳပ္နေဘးက ဆရာကေလးေတြေပါ့ဗ်ာ။ ကဗ်ာေပၚမွာ ေနထိုင္ပစ္ဖို႔ က်ဳပ္တို႔ အခြင့္အေရးရိွတယ္ (We have a chance to live in Poetry) ဗ်ာ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီလူေတြရိွေနခဲ့လို႔ပဲ။

ေရာဘတ္ကယ္လီေျပာတဲ့ "Deep Image"

            က်ဳပ္တို႕အဲဒီမွာ႐ွိခဲ့တယ္။ အဲဒီအခါသမယဟာျဖင့္ထူးျခားတဲ့ ကာလအပိုင္းအျခားတစ္ခုေပါ့ဗ်ာ။ နယူးေယာ့ ဆိုတာ အဲဒီတုန္းက ေလထုထဲမွာ စြမ္းအင္ေတြအမ်ားႀကီး႐ွိေနခဲ့သလိုပါပဲ။ အဲဒီတုန္းက ဂိုဏ္းႏွစ္ဂိုဏ္း႐ွိတယ္။ အဲဒီတုန္းက ကဗ်ာကိုေလ့လာတဲ့သူေတြဆိုရင္ သိလိမ့္မယ္။ တစ္အုပ္စုကေတာ့ တရားဝင္ကဗ်ာဂိုဏ္း (official poetry of that time) လို႕ ေခါင္းစဥ္တပ္ႏိုင္တဲ့အုပ္စုပါ။ ေရာဘတ္ဖေရာ့စ္ (Robert Frost) နဲ႕ သူ႕ကို ကိုးကြယ္တဲ့ လူေတြရဲ႕အစု။ သူတို႕ဟာအဲဒီေခတ္က အေမရိကန္အစိုးရက ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ငံျခားေတြဘာေတြ လႊတ္ခဲ့တဲ့ကဗ်ာဆရာအစု ေပါ့ဗ်ာ။ သူတို႕ကို က်ဳပ္တို႕ကေတာ့ အကယ္ဒမစ္ (Academics) ေတြရယ္လို႕ ေခၚတယ္။ သူတို႕ထဲက အမ်ားစုဟာ ေက်ာင္းေကာင္းေကာင္းမွာ ပညာေကာင္းေကာင္းသင္ခဲ့ဖူးၾကတယ္။ အဲဒီထဲက တခ်ိဳ႕ကို က်ဳပ္ႏွစ္သက္ပါတယ္။ ဥပမာ ေရာဘတ္လိုးဝဲလ္ ရဲ႕ အေစာပိုင္းကဗ်ာေတြနဲ႕ အီးဗားဟတ္(ထ) (Eberhart) ရဲ႕ အလယ္ပိုင္းႏွစ္ေတြကေရးတဲ့ ကဗ်ာေတြကို ႀကိဳက္မိတယ္။ စာသားေတြထဲမွာ ပါပါေတြက်န္ေနေသးတယ္ဆိုတာရဲ႕အေကာင္းဆံုး သက္ေသေတြပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႕လုပ္ေနတာေတြအကုန္လံုးကို က်ဳပ္မႀကိဳက္ခဲ့ဘူး။ ဖေရာ့စ္ေနာက္လိုက္အုပ္စုေတြက အဲလီးယတ္ (Iliad) ထဲက စာသားေတြကို ေနရာေျပာင္းတည္ေဆာက္ဖို႕ႀကိဳးစားၾကတယ္။ အဲဒီကဗ်ာဆရာေတြက အဂၤလိပ္႐ိုးရာကဗ်ာေတြနဲ႕ ဆက္စပ္မႈ႐ွိခဲ့တဲ့အတိုင္း ေလာင္းရိပ္မိေနခဲ့တယ္။

က်ဳပ္က မီလတန္ (Milton) တို႕၊ ဂၽြန္ဒုန္ (Done) နဲ႕ ဘလိတ္ (Blake) တို႕ရဲ႕ အရိပ္က လႈပ္မရေအာင္အဖမ္းခံထားရတဲ့ က်ဳပ္ကဗ်ာကို ေဖာ္ျပဖို႕ (ဝါ) ခ်ျပဖို႕ သိပ္ကိုခက္ခဲလြန္းခဲ့တယ္။ အဲဒီလို နာက်င္မိတဲ့အေျခအေနမ်ိဳးလည္း ႐ွိခဲ့ပါရဲ႕။ (၁၉၅၀ မတိုင္ခင္အေျခအေနက အေမရိကားမွာ ကဗ်ာအတြက္ တကၠသိုလ္ေတြ ၊ေကာလိပ္ေတြ သိပ္မ႐ွိပါဘူး။ ၁၉၅၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကဗ်ာနဲ႕အႏုပညာအတြက္ ေကာလိပ္နဲ႕တကၠသိုလ္ေတြလႈိင္လႈိင္ေပၚခဲ့တယ္။ ခုေတာ့လည္း ပံုမွန္ထဲကထြက္ဖို႕ႀကိဳးစားတဲ့ (Eccentric) ကဗ်ာသမားေတြ၊ ပံုမွန္ေရးေနက် ကြန္ဗင္း႐ွင္းနယ္ (Conventional) သမားေတြေရာ၊ အဆန္းအသစ္ (Experimental) ေတြ၊ ႐ိုးရာ (Traditional) ေတြေရာ ေက်ာင္းေတြ "School" ေတြမွာေပါင္မုန္႕ေတြ ရကုန္ၾကၿပီဗ်။ အလယ္ေခတ္ကို ျပန္ေရာက္သြားသလိုမ်ိဳးဗ်။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း/ဘုရားေက်ာင္းကိုသြားၿပီး စာေတြေရး၊ ဖတ္၊ ေတြးေတာၾကသလိုမ်ိဳး။) စကားကို ျပန္ဆက္ရရင္ အဲဒီဖေရာ့စ္နဲ႕ ေနာက္ပါေတြကႏိုင္ငံေတာ္ကဗ်ာဆရာေတြလို အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕၊ ေနာက္တစ္ဖြဲ႕က ဘဝအေၾကာင္းေတာ့ေရးပါရဲ႕။ ဒါေပမယ့္အလွဓါတ္နည္းတယ္။ ဝီလ်ံ (Charles Williams) တို႕၊ ဒီလန္ေသာမတ္(စ) (Dylan Thomas) တို႕အုပ္စုေပါ့။ အဲဒီအခါမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ တစ္စံုတစ္ခုကို ႐ွာေဖြခဲ့ပါတယ္။ က်ဳပ္အနီးအနားမွာ႐ွိေနတဲ့ ကမၻာႀကီးကို က်ဳပ္အနားမွာ႐ွိေနတဲ့ ကမၻာႀကီးအျဖစ္နဲ႕ပဲ ထားခ်င္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အစြန္းထြက္သိသာထင္႐ွားမႈ (Intensity) နဲ႕ ထူးျခားဆန္းသစ္မႈ (Strangeness) ကို ေပါင္းထည့္မယ္ဗ်ာ။ အဲဒီမွာ က်ဳပ္ဟာ မိတ္ေဆြတခ်ိဳ႕ကို ေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ အဲဒီမွာ ဂါစီယာလိုကာ (Lorca) ရဲ႕"duende" ကို ေရးထားတဲ့ အက္ေဆးကို သြားေတြ႕တယ္။ ခုခ်ိန္ထိ က်ဳပ္တို႕ဖန္တီးခဲ့တဲ့လက္ရာေတြကိုရင္ခုန္ေနတုန္းပဲ။ ဒါကိုက်ဳပ္က "Deep Image" လို႕ ေခၚခဲ့တယ္။ စိတၱဇျမင့္မားမႈ (ဝါ) ဆိုက္ကိုေလာ္ဂ်ီ Deep ျဖစ္ဖို႕ ေတာင္းဆိုတာမဟုတ္ဘူး။ ဘာသာေဗဒတည္ေဆာက္မႈ "Deep" ျဖစ္တာ။"Deep structure of Linguistics" ကို ဆိုလိုတယ္။ ႐ုပ္ပံုဖန္တီးမႈလည္း "Deep" ျဖစ္မယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီ႐ုပ္ပံုဟာ အရာဝတၳဳ (thing) လို႕သာအေခၚခံရၿပီး အျမင္နဲ႕ၾကည့္လို႕မရတဲ့ အတြက္ပါ။
                     
အေတြ႕အႀကံဳတစ္ခုစီဟာ
ကမၻာႀကီး တစ္ခုစီျဖစ္ရဲ႕
မင္းေပးတဲ့တစ္ခုေလ။

နံနက္ခင္းတစ္ခုစီဟာ
ေနရာမ်ားစြာကိုထားခဲ့
အစျပဳရန္အတြက္
အဲဒီအရာက
ပံုသ႑ာန္၊
ေလထု
ဟာ အဲဒီအရာကို ဆြဲထုတ္ယူတယ္
ငါတို႕ရဲ႕ အေမွာင္ထု
အတြင္းဆီက အိပ္စက္မႈ၊
ငါတို႕ရဲ႕အစားအစာ
ဒီလမ္း
ဖြင့္ထားရဲ႕
ဒီေနရာအျပင္ဘက္ဆီက

ဒီစာလံုးေတြဆီကေပးတဲ့အသံထြက္ေတြ
ပံုမွန္အားျဖင့္ႀကီးထြား
လူတစ္ဦးရဲ႕ ႏွလံုးသားကိုေပၚေပါက္ေအာင္လုပ္ရန္
ဒီအဝါေရာင္ထဲ၌
အဲဒီအကၽြမ္းတဝင္႐ွိေသာႏွင္းဆီ၏

ဒီသေဘၤာက ႐ြက္လႊင့္ & ဒီေလကတိုက္ခတ္
& ဒီဝင္႐ိုးအလင္းတန္းက ငါတို႕ကိုစူးစမ္းရဲ႕
ပမာအားျဖင့္ ငါတို႕ဘယ္ဆီဘယ္ဝယ္သြားေနသလဲ?
သူမရဲ႕ႏွစ္လိုဖြယ္ပါရာဒိုင္းဆီသို႕
ေျခလွမ္းငယ္မ်ားစြာႏွင့္ အတူေလွ်ာက္ခဲ့
တခ်ိန္ထဲမွာပဲ လက္ႏွစ္ဖက္နဲ႕ဆုပ္ယူေပြ႕ဖက္
(ခေလးငယ္၏ေျခေထာက္မ်ားျဖင့္ထိခတ္)သူမ၏ အရာဝတၳဳ

တိုေတာင္းေသာဂ႐ုစိုက္မႈ
သူမ၏လံုေလာက္မႈကို ဥပမာအားျဖင့္ ေဖာ္ျပပါ
၏ေလာ ? မဟုတ္ပါ၊
ဒါေပမယ့္ သေဘၤာစာေရးရဲ႕ အလုပ္ခန္းက အဝါရင့္ေရာင္သစ္သား
အဲဒီပ်ဥ္ျပားေတြရဲ႕ပါးလ်လြန္းတဲ့ေခတ္မီျခင္း
(ေမပယ္ပင္ရဲ႕သစ္သားနဲ႕ငါဟာ အတူတကြႀကီးျပင္း)
ဟာ ငါ့ကိုအထီးက်န္မႈသီးသန္႕သာလုပ္ေပးခဲ့။ ငါ သူမကို ၾကည့္ပစ္ခဲ့တယ္။
သံလိုက္တုံးလို ဒါေပမယ့္ အပူ-႐ွာေဖြျခင္း
သူမ ႐ွာေဖြျခင္း၊ ခ်ိတ္တြယ္ခဲ့၊ လွည့္ပတ္ေနခဲ့
ႀကိယာ မဟုတ္၊ ေလွကေလးကဆီကို ေလာင္ၿမိဳက္
အိမ္ရဲ႕ေျမာက္ဖ်ားက အသိဥာဏ္ျမင့္မားတဲ့ေရမ်ားအသြင္သို႕

- ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္။ ေရာဘတ္ကယ္လီ၏ "The Gruise of the Pnyx-1970"

ေရာဘတ္ကယ္လီဟာ သူ႕ရဲ႕ကဗ်ာစာအုပ္အဖြင့္စာမ်က္ႏွာမွာပဲ ကဗ်ာတည္ေဆာက္ပံု Form "ပံုသ႑ာန္" နဲ႕ပတ္သက္ၿပီး အက်ယ္တဝင့္ေဆြးေႏြးထားခဲ့တယ္။ ကဗ်ာနဲ႕စကားေျပၾကားထဲက ေရးဟန္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ေလာ္ဂါအိုးဒစ္စကားေျပသံစဥ္ (Logaoedic Prose-song) ကို သူ႕ရဲ႕ကဗ်ာစာအုပ္ (The Cruise Of) မွာ သံုးထားတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ အဲဒါကို ခြဲျခားျပဖို႕အတြက္ ညာဘက္မာဂ်င္မ်ဥ္းကို တေျပးညီစာလံုးစီၿပီး ဘယ္ဘက္ကမာဂ်င္မွာေတာ့မညီမညာျဖစ္ေနပါမယ္။ "Irregular at the left" လို႕ ေရာဘတ္က ဆိုပါတယ္။ စကားေျပေရးဟန္ကိုသံုးတဲ့အပိုဒ္ေတြကိုေတာ့ ေလးေထာင့္အတိပံုစံ (Squared-off Prose) စကားေျပပံုစံ လုပ္ထားပါတယ္။ ကဗ်ာစစ္ဟန္ကိုေတာ့ ဘယ္ဘက္မာဂ်င္က တညီတည္းစၿပီး ထြက္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ေလာ္ဂါအိုးဒစ္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႕အေနနဲ႕ အနည္းငယ္သိဖို႕လိုပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ကဗ်ာနဲ႕စကားေျပ (Poetryand Prose) ၾကားမွာ ေလာ္ဂါအိုးဒစ္ေရးဟန္တစ္ခု ႐ွိေနတယ္ဆိုတာပါပဲ။ မာရီအမ္ဝက္(ဘ)စတာ အဘိဓါန္ကေတာ့ မီတာမ်ားေရာေႏွာထားတဲ့ အေရးအသား (marked by the mixture of several meters) လို႕ ေရးပါတယ္။ သူ႕မွာ႐ွိတဲ့ ရစ္သမ္ဟာ ဒက္တယ္လ္ (dactyls) နဲ႕ ထ႐ိုခီ (trochees) အေရာျဖစ္ျဖစ္၊ အနာပက္စ္(တ) (anapests) နဲ႕ အမ္းဘစ္ (Iambs) ျဖစ္ျဖစ္ ေရာၿပီးေရးတဲ့ဟန္ပဲ ျဖစ္တယ္။ ေရာဘတ္ကေတာ့ ကဗ်ာနဲ႕စကားေျပႏွစ္ခုၾကားထဲကဘုရင္မ (Queen of Between) လို႕ ေရးပါတယ္။ ကဗ်ာလိုပဲ လိုင္းေတြအျဖစ္ ျဖစ္ေပၚတည္႐ွိတယ္။ စာသား (context) မွာေတာ့ ယူနစ္အျဖစ္ ႐ွိၿပီး ေဖာ္ေဆာင္သ႐ုပ္ျပခ်က္ (Performance) ကိုလည္းကဗ်ာနည္းတူ ျပဳမူတယ္လို႕ ဆိုတယ္။ စကားေျပလိုပဲ အသံထြက္ ဖတ္တဲ့အခါ ႀကိဳက္တဲ့ေနရာမွာအသက္႐ွဴရပ္နားလို႕ရၿပီး အမူအယာေဖာ္ျပခ်က္ေတြေပၚကို အလ်င္အျမန္လိုက္တဲ့ အမႈကို ျပဳတယ္။ ရစ္သမ္ပံုစံ အတိအက်႐ွိဖို႕မလိုဘူး။ တစ္မ်ိဳးတည္းေသာ အခ်က္မွန္စနစ္ မီတာကေန ေသြဖယ္ျပန္တယ္။

            ဂ်ာရတ္မန္ေလဟုပ္ကင္း (Gerard ManleyHopkins) ေရးတဲ့ သူ႕ရဲ႕ကဗ်ာမ်ား (Poems of Gerard Manley Hopkins) ရဲ႕ စာမ်က္ႏွာ႐ွစ္မွာေတာ့ ဂ်ာရတ္ဟာ ေလာ္ဂါအိုးဒစ္ကို သူအသံုးျပဳေလ့႐ွိတဲ့ "Sprung Rhythm" နဲ႕ ခိုင္းႏႈိင္းမႈေတြလည္း လုပ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ "In Sprung Rhythm, as in logaoedic rhythm generally, the feet are assumed to be equally long or strong and their seeming in equaily is made up by pause on stressing" လို႕ ဂ်ာရတ္ကေရးထားပါတယ္။ ကဗ်ာစာအုပ္ေတြရဲ႕ ကဗ်ာေရးသူအမွာစာမွာ ဂ်ာရတ္ရဲ႕ ဒီရစ္သမ္ကို ဖြင့္ဆို႐ွင္းလင္းတဲ့အမွာစာဟာ ကဗ်ာစာအုပ္ေတြထဲမွာေတာ့ နည္းစနစ္ကို အက်အန႐ွင္းတဲ့ အမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ာရတ္ဟာ ၁၈၈၉ မွာ ကြယ္လြန္သြားတယ္လို႕သိရၿပီး ေလာ္ဂါအိုးဒစ္အေရးအသား စပယ္႐ွယ္လစ္ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဘတ္ကယ္လီကေတာ့ ( ၆၀ ) ခုႏွစ္မ်ားမွ ဒီေလာ္ဂါအိုးဒစ္ဟန္ကို တလွည့္ျပန္သံုးတာျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာ၊ စကားေျပ၊ ေလာ္ဂါအိုးဒစ္ အားလံုးကို ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ထဲမွာ ေရာသံုးသြားတဲ့ ေရာဘတ္ကယ္လီရဲ႕ ''The Cruise of the Pnyx'' ဟာ ကြန္တန္ပိုရာရီအုပ္စုထဲ ထည့္သြင္းတာကို ခံရပါတယ္။

Ref:  Gerard Manley Hopkins ''Poems of Gerard Manley Hopkins"
RoberKelly   "The Cruise of the Pnyx"

- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More

စကားေျပကဗ်ာ - Prose Poetry (4)

အန္းကာစန္ (Anne Carson)

            အန္းကို ကေနဒါႏိုင္ငံ၊ တိုရြန္တို ျမိဳ႕မွာေမြးတယ္။ ၁၉၅၀ ဇြန္လ ၂၁ ရက္ေန႔ဟာ သူမကိုေမြးတဲ့ေန႔ျဖစ္တယ္။ အထက္တန္းေက်ာင္းက လက္တင္စာျပဆရာေၾကာင့္ သူမဟာ လက္တင္ဘာသာကို စိတ္၀င္စားလာျပီး ဂႏၱ၀င္စာေပအေပၚမွာပါ ေလ့လာသင္ယူဖို႔ စိတ္အားထက္သန္လာခဲ့တယ္။ တိုရြန္တိုယူနီဗာစီတီ လက္ေအာက္ခံ စိန္႔မိုက္ကယ္ေကာလိပ္ (St. Michael’s college ) က ဘီေအဘြဲ႔ကိုရတယ္။ ၁၉၇၅ မွာေတာ့ အမ္ေအဘြဲ႔ကို ရျပီး ၁၉၈၁ မွာ Ph.D ကိုရခဲ့တယ္။ စေကာ့တလန္္က စိန္႔အင္ဒရွူးေကာလိပ္မွာေတာ့ ဂရိဘာသာကို တစ္ႏွစ္ေလာက္ ေလ့လာခဲ့တယ္။ ၁၉၈၇ မွာေတာ့ သူမရဲ႕ကဗ်ာရွည္ “ေရအမ်ိဳးအစားမ်ား” (Kinds of Water) နဲ႔ ကမၻာ႔ကဗ်ာေလာကထဲ ၀င္ေရာက္လာခဲ့ျပီးေနာက္ စာအုပ္မ်ားစြာထုတ္ေ၀ခဲ့တယ္။ ေ၀ဖန္သူေတြက ေတာ့ သူမရဲ႕ကဗ်ာေတြထဲမွာ ဆန္းျပားသစ္လြင္မႈ (Incentive) ျပင္လြယ္မႈ (visionary) ႏွင့္ အထက္တန္းက်မႈ (Highly unique) တို႔ကို တစ္ျပိဳင္နက္ေတြ႔ရတယ္လို႕ဆိုတယ္။ သူမရဲ႔ အကယ္ဒမစ္ သမိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ေရာဘတ္ေဂဘတ္ဆိုသူက “အန္းဟာ အျခားေသာ တကၠသိုလ္ အဆင့္ကဗ်ာ ဆရာေတြနဲ႔ ကြဲျပားျပီး သူမ အေရးအသားမ်ားဟာ လြမ္းေဆြးစရာေတြရွိတဲ့ တူရိယာ တစ္ခုလို႔ပဲဆိုတယ္။ ျပီးေတာ့ သူမဟာ လင္နင္စာေပဆု (Lannan Literary Award) တို႔ ဂရစ္ဆင္ ကဗ်ာဆု (Griffin Poetry Prize) တို႕ ပြတ္ရွ္ကတ္ဆု (Pushcart Prize) တို႔ အပါအ၀င္ ဆုအေျမာက္အမ်ား ရရွိထားသူလည္းျဖစ္တယ္။ သူမဟာ ယခုမင္ခ်ီဂန္တကၠသိုလ္ (University of Michigan) မွာ ဂႏၱ၀င္ ႏွင့္ေခတ္ျပိဳင္စာေပ ပါေမာကၡ အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ေနတယ္။ အန္းရဲ႕ကဗ်ာေတြဟာ ကြ်န္ေတာ့္အတြက္ ခပ္ဆန္းဆန္းပါပဲ။ မွန္စကားေျပ (Glass Essay) ဆိုရင္ ေအဖိုးစာရြက္္နဲ႔ စာမ်က္ႏွာငါးဆယ္ေလာက္ရွိပါတယ္။ ၀တၳဳလတ္ တစ္ပုဒ္စာပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္ဟာ ဘယ္လိုမွမယုံႏိုင္ေလာက္ေအာင္ျဖစ္ခဲ့ရျပီး အဲဒီ့ “မွန္စကားေျပ” ကိုဖတ္ခဲ့ရတယ္။ အန္းဟာ သူ႔ကိုယ္သူ စကားေျပာတယ္။ သူ႔အေမကို စကားေျပာတယ္။ ေနာက္စာေရး ဆရာမ အင္မလီဘရြန္တီ ကို စကားေျပာကိုဘာသာျပန္ခ်င္ပါတယ္။ မွန္စကားေျပရဲ႕ စာမ်က္ႏွာမ်ာက အခုထိကြ်န္ေတာ့္ အိပ္ယာေအာက္မွာရွိေနတုန္းပါပဲ။ သူမရဲ႕ေရးဟန္ကိုသရုပ္ခြဲျပသူေတြက ေမာ္ဒန္နဲ႔ ဂႏၱ၀င္ အေရာလို႔ေရးပါတယ္။ ေရးဟန္ကေတာ့ ေမာ္ဒန္ပါ။ ဒါေပမယ့္ အေၾကာင္းအရာ၊ နာမည္နဲ႔ စကားလုံးေတြကေတာ့ လင္တင္ဘာသာထဲက အရာေတြ ျဖစ္တယ္။ ခင္ဗ်ားရဲ႕ကဗ်ာကို ဂရစ္ဖင္အဖြဲ႔ကေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ ဆုေပး ဆန္ကာတင္စာရင္း ထဲမွာပါ၀င္သြားခဲ့ရင္ေတာ့ ဆရာမဟာအန္းဟာ ကဗ်ာကို အေသးစိတ္ဖတ္ပါလိမ့္မယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူမဟာ ဂရစ္ဖင္ကဗ်ာဆု (Griffin Poetry Prize) ေရြးခ်ယ္တဲ့ ဒိုင္လူၾကီး အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ေနလို႔ ပါပဲ။


စိုးရိမ္ျခင္းကင္းစြာက်န္ရွိကုန္ေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္နွင့္အတူ (And Reason Remains Undaunted)

            ျမင့္မားေသာ အသိဥာဏ္မ်ားအားရွာေဖြရန္ ငါဟာ ေလတိုက္တဲ႔ ရြ႔ံညြန္မ်ားတဲ့ ကုန္းျမင္႔ေတြဆီ လမ္းေလွ်ာက္ ထြက္ခဲ႔။ ျမိဳ႕ကေလးရဲ႕ေနာက္ဘက္မွာေတာ့ျဖင့္ သစ္ပင္မ်ား အေနွာက္အယွက္ကင္းစြာ သူတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္ဥပေဒသမ်ားအတိုင္း တည္ရွိတယ္။ သစ္တစ္ပင္ဟာ မ်ားျပားလွတဲ႔ နည္းစဥ္မ်ားနွင့္ အစိမ္းေရာင္ေရြ႔လ်ားမႈကိုရွာေဖြေတြ႕ရွိနိုင္တယ္။ ေအာက္မွာ အေပၚမွာ၊ အနီးအနားမွာ၊ ျဖတ္လွ်က္ တည္ရွိရာ ေနရာမွာ၊ ေနာက္ဘက္စြန္းစြန္းမွာ၊ ပို၍ ျမင့္မားေသာ၊ ေအးရန္ျပဳလုပ္ျခင္း၊ သိပ္သည္းျခင္း၊ ပစ္ခတ္ခဲ႔၊ မ်က္ဝန္းမ်ားထဲက အလႊာ၊ အကယ္၍ အထက္ေအာက္ ေ႐ြ႕ေနေသာ ဆဲလဲတစ္ခုလို၊ တန္ဖိုးၾကီးအရာမ်ားစြန္႔ပစ္မႈ တစ္ခုလို၊ ေသးငယ္စြာ စုပ္ယူခဲ႔ေပါ့။ တစ္ၾကိမ္မွာ သစ္ရြက္တစ္ရြက္စီ၊ ပင္လယ္-ေဒါသၾကီးေသာ၊ အပင္ငယ္အမ်ားႏွင့္ မတူေသာ ၊ ၾကိဳးကဲ႔သို႔ အလ်ားလိုက္ တြဲလိုက္က်လိုက္၊ မရိတ္ျဖတ္ထားေသာ၊ ေရအိုင္ငယ္မ်ား၏ အသားလႊာကို ထုတ္ယူ၊ တစ္ေယာက္တစ္ေပါက္ ဆူညံသံကဲ႔သို႔ ရွင္းလင္းေသာ၊ ေမွ်ာ္စင္တစ္ခု ကဲ့သို႔၊ နွလံုးသားတစ္ေလွ်ာက္ ပံ်႕ႀကဲခဲ့ၾက၊ မုန္တိုင္းဆန္တဲ႔ခံစားမႈက အစိမ္းေရာင္၊ အလင္းမဲ့ေသာ ထိတ္လန္႔မႈ ပန္ဆင္စြာ၊ ကိုယ္ပိုင္ျမင့္မားျခင္း၏ လ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္မ်ားကို သယ္ပိုးရင္း၊ ထုိေတာင္းဆိုမႈ တစ္ခုထက္ပိုေသာ ခဏတာ၊ မယ္လတန္ ထက္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ သို႔မဟုတ္ သူ႔ဘုရင္၏ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကိုေတာင္မွ၊သူ႔အေမွာင္ဘက္အပိုင္းမ်ားထဲက စံျပ၊ စာလံုးတစ္လံုးက ''မုန္တိုင္း” ဆုိတဲ႔ အဓိပၸါယ္ကိုဖန္ဆင္းေပးတယ္။ (အခ်စ္၏) ဒါမွမဟုတ္ ”မ်ဥ္းမ်ားလြန္႔လူးျခင္း” (ဗိသုကာပညာႏွင့္ဆိုင္ေသာ)၊ ပယ္ခ်ခဲ႕ေသာ၊ သန္႔စင္ေသာ၊ သစ္ပင္ေပၚက ႏွာေခါင္းေပါက္မ်ား အမွတ္အသားႏွင့္ အတူ၊ ကြ်န္တစ္ေယာက္မဟုတ္၊ လွ်င္ျမန္မႈဟုတ္။ လွ်င္ျမန္မႈ။

- အန္းကာဆန္ (Anne Carson)

- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More

စကားေျပကဗ်ာ - Prose Poetry (3)

ဒါရာဝါး (Dara Wier) 

            ဒါရာဝါးကုိ ၁၉၄၉ မွာေမြးတယ္။ လူစီယားနား ျပည္နယ္၊ ေမြးဖြားရာအရပ္။ ဘုိးလင္းဂရင္းတကၠသုိလ္ (Bowling Green University) မွ ၁၉၇၄ တြင္ MFA ကုိရ။ ဒီလုိပဲ သူမရဲ့ ကုိယ္ေရးအက်ဥ္းမွာေရးရမယ္။ ကဗ်ာအမ်ိဳးမ်ိဳးကုိ ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေရးတဲ့ေနရာမွာေတာ့ ပထမတန္းစားပါပဲ။ ဂၽြန္အက္ဘရီက ဒါရာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး သူမရဲ့ကဗ်ာေတြကုိ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ဖူးတယ္။ ဒါရာရဲ့ ကဗ်ာေတြက အတုအေယာင္ေတြလုိ တမင္တကာ တီထြင္ထားတဲ့ အရာေတြမဟုတ္ဘူး။ သိပ္ကုိနက္နဲ႔လွတဲ့ အေတြးအၾကံဳေတြမဟုတ္လား။ (ဒီေနရာမွာေတာ့ ဂၽြန္ဟာသူ႔ရဲ့ ကုိယ္ပိုင္စကားလံုးျဖစ္တဲ့ experience ကုိ နာမဝိေသသန Intense နဲ႔တြဲသံုးထားပါတယ္။ နက္ရွိဳင္းေသာ စိတ္လွဳပ္ရွားဖြယ္အေတြ႔အၾကံဳမ်ားလို႔ ဆုိလုိပါတယ္) သင္ဟာ ဒါရာရဲ့ ကဗ်ာနဲ႔အတူရွိေနမယ္ဆုိရင္ သင့္ကုိယ္သင္ ရွာေဖြေတြ႔မယ့္အရာကုိ ဥပမာတစ္ခုေလာက္ေပးခ်င္ပါတယ္။ အဂၤါျဂိဳလ္ေပၚလႊတ္တင္ထားတဲ့ပံုရိပ္ဖမ္းအားေကာင္းတဲ့ ကင္မရာေတြကရတဲ့ ဓါတ္ပံုေတြလုိ တစ္ၾကိမ္နဲ႔ တစ္ၾကိမ္တူညီမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီလုိကမၻာတစ္ခုကုိ သင္မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိေတြ႔ခ်င္ရင္ေတာ့ျဖင့္ ဒါရာရဲ့ကဗ်ာနဲ႔ ေနၾကည့္စမ္းပါလုိ႔ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့ဖူးတယ္။

စာေပနယ္မွာ ၾသဇာၾကီးတဲ့ ဟားဗတ္(စ္)ရီဗ်ဴးကေတာ့ ဒါရာရဲ့ ကဗ်ာေတြဟာ ေဝါေလ့စတီဗင္ (Wallace Stevens) နဲ႔ ဝစ္လာဝါ (Wislawa Szymborska) တုိ႔ရဲ့ ဒသန ေရးဟန္ကုိျပန္ျပီးသတိရေစတယ္။ ဒါ့အျပင္ဝါက်ေတြဟာ စာဖတ္သူကုိ လက္ရွိဘဝကေန ဆြဲထုတ္သြားႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ဆြဲငင္အားႀကီးမားတယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ကဗ်ာဟာနတ္ျပည္သြားတဲ့ တံတားပါ။ ဒါရာဟာ Guggenheim Foundation ကေပးတဲ့ဆု၊ National Endowment for the Art ဆု။ မန္ဆက္ခ်ဴးဆက္ယဥ္ေက်းမွဳေကာင္စီ ကေပးတဲ့ဆု၊ အေမရိကန္ ကဗ်ာရီဗ်ဴး (American Poetry Review) ဆုေတြရခဲ့သူတစ္ေယာက္၊ ဒီထက္ပုိေျပာရရင္ေတာ့ သူမဟာ ေနာက္ဆံုးထုတ္ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာေတြအတြက္ အေကာင္းဆံုးအေမရိကန္ကဗ်ာဆရာဆု (Best American Poetry) ကုိ ရထားသူတစ္ေယာက္လည္းျဖစ္တယ္။

အခုလက္ရွိသူမဟာ မန္ခ်ဴးဆက္တကၠသုိလ္ျဖစ္တဲ့ (University of Massachusetts Amherst) မွာကဗ်ာဆရာေတြကုိ ဝပ္ေရွာ့ေတြ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျပဳလုပ္ရင္း သီအုိရီေတြကုိသင္ၾကားေပးေနပါသတဲ့။ သူမဟာ သူမရဲ့ ခင္ပြန္းဂ်ိမ္းစ္တိတ္ (James Tate) နဲ႔အတူ ကဗ်ာေတြေရးေနဆဲပဲလုိ႔ သိရတယ္။ ဒါရာရဲ့ ကဗ်ာစာအုပ္ေတြ အမည္စာရင္း ကုိ အၾကမ္းဖ်ဥ္းၾကည့္ရင္ -

-       ေသြး၊ ခ်ိတ္ ႏွင့္မ်က္ဝန္း (Blood, Hook & Eye-1977)
-       အဌမအဆင့္စပ်စ္ႏြယ္ (The 8 Step Grapevine-1980)
-       သင္၌ရွိေသာ ဘံုဝိေသသနမ်ားအားလုံး (All You Have in Common- 1984)
-       ဥာဏ္ပညာ၏ စာအုပ္ (The Book of knowledge- 1988)
-       ထယ္အတြက္ ဝမ္းနည္းမွဳ (Blue for the Plough- 1992)
-       ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔ ၏အေကာင္းဆံုးအခင္းအက်င္း (Our Master Plan-1998)
-       အဂၤလိပ္စာ၌စုန္ေမ်ာျခင္း (Voyages inEnglish-2001)
-       ေရအုိင္ေပၚက ဦးထုပ္ (Hat On a Pond-2002)
-       ေျပာင္းျပန္ပီတိ (Reverse Rapture-2005)
-       ဟာနန္း၏ၾကြင္းက်န္ရစ္ကုန္ေသာ (Remnants ofHannah-2006)
-       လက္ေရြးစင္ကဗ်ာမ်ား (Selected Poems- WaveBooks-2009)

(Blue Oxen)
(it’s scaffolding) (it’s supposed to be temporary) (the domino effect) (had been forgotten about)(it was in storage) (nobody knew where)(that’s a logging road) (you can see its gutters)(they leave hand prints) (they shudder with dolor)(nobody could settle on any particular color)(they meant different things to different people)                                        
- Excerpt from Blue Oxen by (Dara Wier)

အျပာေရာင္ႏြားထီးမ်ား (Blue Oxen) 

(ဤအရာသည္ ျငမ္းမ်ားတည္ေဆာက္မႈျဖစ္၏) (ဤအရာသည္ ယာယီသာျဖစ္သင့္သည္) (ဒိုမီနဳိသက္ေရာက္မွဳ) (ထုိအေၾကာင္းအရာသည္ ေမ့ေလ်ာ့ျခင္းခံခဲ့ရသည္) (ထုိအရာသည္ ကုန္ေလွာင္ရံုထဲ၌ရွိခဲ့သည္)(ထုိေနရာကုိ မည္သူမွ်မသိပါ) (ထုိအရာသည္ ျပဳိလဲသစ္ပင္မ်ား စုပံုထားေသာလမ္းျဖစ္သည္) (၎၏ ေရေျမာင္းငယ္မ်ားအား သင္ျမင္ေတြ႔ နိဳင္ပါသည္) (သူတို႕ လက္ေဗြမ်ား ထားရစ္ခဲ့သည္) (သူတို႔ေဒၚလာေငြနဲ႔ အတူတုန္လွဳပ္ေနၾက) (ဘယ္သူမွ သီးျခားအေရာင္ေတြကုိ မေျဖရွင္း နိဳင္ၾကေလာက္ဘူး) (သူတို႔ဟာမတူတဲ့ အရာေတြကုိကြဲျပားတဲ့လူေတြဆီ ပုိ႔တယ္) (ကံတရားအတြက္) (သက္သာတဲ့ေစ်းႏွဳန္း) (ခ်က္ခ်င္းရပ္ပစ္)(ေရာင္းရန္ အသားမ်ား) (လတ္ဆတ္ပါတဲ့ အသီးအႏွံ) (အင္းဆက္ ကင္းေသာ) (ငါေမြးကန္) (လေရာင္ထိန္းခ်ဳပ္မွဳ) (ထုိအရာက အမည္သတ္မွတ္ျခင္းကင္းခဲ့) (ဘယ္သူမွ လွလွပပ အေသးစိတ္ ဘယ္ပံုဘယ္နည္းလုပ္ရမယ္မသိၾကဘူး) (အဲဒါဟာ ဒံုးအေျမွာက္ဆံလို ခံစားရသည္) (သၤခ်ိဳင္းဂူေတြလုိ ေလးလံၾကီးမားသည္) (လူတုိင္းရဲ့ ဥာဏ္ပညာကုိ ထိုအရာက စစ္ယူခဲ့ျပီး) (ငါတုိ႔မွာ သြားနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ျပႆနာရွိခဲ့တယ္) (ငါတုိ႔ အျမင့္ၾကီးအေပၚကုိ ပ်ံတက္ေနခဲ့တုန္း) (ငါတုိ႔ရဲ့အစြန္းထြက္မ်ားက ေကာက္ေကြ႔ေနခဲ့ၾက) (ငါတုိ႔ဟာ ဗြက္အုိင္ေတြလုိ ရွိခဲ့ၾက) (ဘာလီေဖ်ာ္ရည္ထဲကုိ သၾကားေတြ ေပ်ာ္ဝင္သလုိ ငါတုိ႔ခံစားရ) (ထုိအရာဟာ ကုိင္တြယ္ရန္ ေလးလံေနခဲ့) (ငါတုိ႔အမွတ္တံဆိပ္ရဲ့ ဖုန္းကြယ္ျခင္း ခံခဲ့ရ) (အဲဒါ အလွကုန္ ပစၥည္းတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့) (သလင္းၾကယ္သီးေတြလုိ) (ငါတုိ႔ဟာ ငါး။ ျပီးေတာ့) (ငါတုိ႔ေလွကားေတြကုိ ငါတုိ႔လုိခဲ့) (အေတာ္မ်ားမ်ား ပုပ္သုိးေဆြးေျမ့) (ငါတုိ႔ဟာ အခ်ိဳ႔ေသာသစ္ပင္ေတြကုိခုတ္လွဲပစ္နိဳင္ျပီး တစ္ခ်ိဳ႔ေသာ သစ္ပင္ေတြကုိ စုိက္ပ်ိဳးနိဳင္ျပန္တယ္) (အပူေငြ႔လႊတ္မွုကင္းေအာင္ငါတုိ႔လုပ္နိဳင္တယ္) (သင္ဟာ မုိးေလဝသ႒ာနက ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာပါ) (တိမ္တခ်ိဳ႕အား ဖမ္းယူခဲ့) (ေတာင္တန္းတစ္ခုေပၚမွာ ေရႊ႔ေျပာင္းဖုိ႔ ဘယ္လုိခံစားခဲ့ရသလဲဆုိတာကုိ အမွတ္ရစမ္းပါ) (ငါတုိ႔မွာ ေကာင္းမြန္တဲ့ တက္ၾကြမွဳေတြ ရွိခဲ့ရဲ့) (သစ္ျမစ္ေတြလုိ ေလွ်ာက္လမ္းမ်ားေပၚခုန္ေပါက္တက္ၾက) (ငါတုိ႔ သစ္ျမစ္ေတြလုိ အလုပ္လုပ္ခဲ့ၾက) (မည္သည့္ေနရာကုိမဆုိ ငါတုိ႔ေရရွာရန္ အလုိ႔ငွာ သြားခ်င္ခဲ့) (ငါတုိ႔ဟာ ေရဘာသာေဗဒ ကၽြမ္းက်င္သူ ေနာက္ေတာ့) (ငါတုိ႔မွာထမင္းေပါင္းအုိးေတြ ရွိခဲ့ဖူးတယ္) (ငါတုိ႔အလ်င္အျမန္က်ိဳးေပါက္) (ငါတုိ႔ဟာ စပေရးျဖန္းတဲ့ဗူးေတြျဖစ္ခဲ့) (ငါတုိ႔မွာေငြေၾကးရွိခဲ့) (ငါတုိ႔ဟာ စကဴၠေလယာဥ္ေတြျဖစ္ခဲ့) (ငါတုိ႔ရဲ့တုိးပြားမွဳေတြဟာေနရာမွန္မွန္ကန္ကန္ရွိခဲ့ၾက) (ငါတုိ႔ဟာ အၾကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပါးလႊာျခင္းခံခဲ့ရ) (အဲဒီလုိျဖစ္ခဲ့ရျခင္းကသူတုိ႔ျမင္တတ္တဲ့ စိတ္ေၾကာင့္ပါပဲ) (သူတုိ႔ဟာ ငါတုိ႔ကုိ မျမင္နိဳင္ခဲ့ဘူး) (ငါတုိ႔အရာရာကုိျမင္နိဳင္စြမ္းမရွိရဲ့ခဲ့ဘူး) (သူတို႔ အလုပ္မလုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ေလးအတြင္းမွာ ငါတုိ႔က တစ္ခုခုကုိမွတ္သားခ်င္ရံုေလး သက္သက္ပါပဲ) (ငါေတာ့ဟာအလင္းကာ ေရွာေစာင္ ျဖစ္ခဲ့) (သင္သည္ အလံမ်ားျဖင့္ဖံုးအုပ္ထားေသာ အမ်ားထဲကတစ္ေယာက္။ ေနာက္ေတာ့ အမိေလဘာတီ) (သူမဟာ အျမင္ရွိတဲ့ သူတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့) (ငါတုိ႔ဟာ ျမက္ေျခာက္ပင္ လိပ္မ်ားျဖစ္ဖူးရဲ့) (ငါတုိ႔ဟာ ျမက္ေျခာက္ပင္ရွည္ မ်ားလည္းျဖစ္ဖူးရဲ့) (ငါတုိ႔က စကဴၠအေလးခ်ိန္မ်ားလည္း အလုိရွိခဲ့ဖူးရဲ့) (ငါတုိ႔ဟာ အရုပ္ကေလးေတြအလုိရွိခဲ့ဖူးရဲ့) (ဒါဟာ သူတုိ႔လုပ္ခဲ့တဲ့ အေရးမပါတဲ့ အတုိးနွဳန္းတစ္ခုလုိ ေငြေၾကးခဝါခ်မွဳတစ္ခုျဖစ္ခဲ့တယ္) (တစ္ခုေသာ ခ်က္ျပဳတ္ေမႊးမီးဟာ ဖံုးအုပ္ထားတဲ့ အျမဳပ္ေတြကိုေမႊပစ္ခဲ့ရဲ့) (ေျခာက္ေသြ႔ျမိဳ႔ငယ္ထဲငါတုိ႔ လမ္းေလွ်ာက္ေနခဲ့ၾက) (ထုိေနရာသည္ေနထို္င္ရာ ကမာၻေျမျပင္) (မ်က္ဝန္းထက္ မၾကီးမားတဲ့အရာ) (ငါးပန္ကန္လံုး၏ ေအာက္ေျခ၌ရွိကုန္ခဲ့ေသာ) (အထဲမွာေတာ့ ငါးတစ္ေကာင္တစ္ျမီးမွ မရွိခဲ့) (ေရဟာ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့) (ျပီးေတာ့ ေရမ်ားေမ့ေလ်ာျခင္းကုိ ေရႊ႔လ်ားသြားသလုိမ်ိဳး) (သင့္မွာရွိေနဆဲလား) (အဲဒါက အနီးအနားတစ္ေနရာမွာ) (ဒါကုိပဲ ငါတုိ႔လံုျခံဳတဲ့ေနရာထဲ ထည့္သြင္းဖုိ႔ၾကိဳးပမ္းခဲ့) (တစ္ခုေသာ သစ္ပင္ရဲ့ အကုိင္းအခက္မ်ားထဲ) (သစ္ခုတ္သမားတစ္ဦးလုိ သရုပ္ေဆာင္) (သူတုိ႔အားသင္၏အျပာေရာင္ႏြားကုိ ျပစမ္းပါ) (သင္၏တိရိစာၧန္မိတ္ေဆြ) (မင္းေပါင္းစည္းထားတဲ့ အမွတ္အသားေတြဘယ္မွာထားခဲ့သလဲ ဆုိတာကုိ ျပလုိက္စမ္းပါ) (သူတို႔ကေျပာရဲ့ သူတုိ႔ဟာသံသယေတြနဲ႔ ဖုံးအုပ္ျခင္းခံခဲ့ရတယ္တဲ့) (သူတုိ႔မ်က္ရည္စက္ေလွကား တစ္ခ်ိဳ႕ အလုိရွိခဲ့ၾကတယ္) (သူတို႔ကုိေျခာက္ေသြ႔ေရခဲမ်ားနဲ႔ဖမ္းလုိ႔ရတယ္) (ငါတုိ႔ထားခဲ့တဲ့ အရည္အရင္းအႏွီးနဲ႔  ျပန္ေရာင္းလုိ႔ရနိဳင္ေသးရဲ့) (ငါတုိ႔အလုိမရွိေတာ့ပါ) (ငါတုိ႔ဟာ အသံျမည္ ငွက္ကေလးေတြလုိမ်ိဳး သရုပ္ေဆာင္နိဳင္ေသးရဲ့) (ငါတုိ႔ သူတုိ႔ေတြ ပ်ံတဲ့ပံုစံအတုိင္း ပ်ံသန္းနိဳင္ ေသးတယ္) (သင္၏စြပ္က်ယ္ အနီေရာင္ကုိသင္ဝတ္ဆင္နိဳင္ပါေသးသည္) (သင္၏ေကာင္းဘြိဳင္ ဦးထုပ္အနီ ကုိလည္း သင္ဝတ္ဆင္နိဳင္ပါေသးသည္) (ၾကည့္ရတာ က်က္သေရမဲ့လုိက္တာ) (တယ္လီေဗးရွင္း အတြက္ လုပ္ထားသလုိမ်ိဳး) (ညံ့ဖ်င္းတဲ့အမ်ိဳးအစား) (တစ္စံုတစ္ခုအတြက္ ငါတုိ႔ကုိသင္ၾကားဖုိ႔ ဇာတ္ညႊန္းေရးခဲ့တာ မွတ္မိေသးလား) (အရင္တုန္းကေျမၾကီးနဲ႔ကပ္ေနတဲ့ ေလထုဟာ အခုဘာအျပာေရာင္မွမရွိေတာ့ဘူး) (ငါတုိ႔ကုိထိေတြ႔လုိ႔ မရနိဳင္ခဲ့ဘူး) (ငါတုိ႔ဟာ သစ္သားမင္းတုန္းေတြျဖစ္ခဲ့) (ငါတုိ႔ဟာ သစ္ပင္ဆင္ေျခေလွ်ာမွာ ေနထုိင္ခဲ့) (လွ်ပ္စီးလပ္သြားခဲ့တဲ့အခါ) (ေလာင္ကၽြမ္းေတာ့ အလုိမရွိခဲ့) (ငါတုိ႔မေဆးေၾကာပစ္ခဲ့ဘူး) (ငါတုိ႔မဖယ္ရွား မသန္႔စင္ပစ္ခဲ့ဘူး) (ကိုယ္တြယ္လုိ႔မရတာကုိ ငါတုိ႔ခံစားခဲ့ရတယ္) (ငါတုိ႔ရဲ့သိပၸံမွာသံသယျဖစ္စရာ လကၡဏာတစ္ခ်ိဳ႔လုိ ျပန္ေတြ႔ရတယ္) (သင္ဟာငါ့ကုိ အျမဲတမ္း တိက်ခ်င္ခဲ့သည္) (မုန္တုိင္းတစ္ခုရဲ့ ေျမတုိက္ခန္းလုိမ်ိဳး) (သင္၏ ေလစီးေၾကာင္း အနီးအနီးမွာ ရွိဖုိ႔ငါအလုိရွိခဲ့) (သင္ငါ့ကုိ အေပါင္းအသင္းမက္တဲ့လူလုိ႔ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာခဲ့တဲ့အတြက္ ငါစိတ္ခ်မ္းသာတယ္) (မင္းနံရံေပၚမွာေရးထားတဲ့ မင္းရဲ့စာသားေတြလုိလည္း မင္းဘယ္ေတာ့မွ မေျပာခဲ့) (ငါ့တုိ႔ရဲ့ေပ်ာ္စရာအတိတ္ကုိလည္း မင္းဘယ္ေတာ့မွ မေျပာခဲ့ဘူး) (မင္းဟာ ျခံေစာင့္တစ္ေယာက္ မဟုတ္ခဲ့ဘူး) (မင္းဟာ ေျမတူးသမား တစ္ေယာက္လည္း မဟုတ္ခဲ့ျပန္ဘူး) (မင္းဟာ ေခါင္းတုိင္ထဲမွာလည္း မေနခဲ့ဘူး) (မင္းဟာ ၾကီးၾကပ္ေရးလုပ္ငန္းအတြက္ အလုပ္မလုပ္ခဲ့ဖူးဘူး) (ငါတုိ႔ဟာ ေဆာက္လုပ္ေရး ေအာက္မွာရွိေနဆဲ) (ငါတုိ႔အေပၚမွာ လုပ္ငန္းခြင္သတိေပး စာတန္းမ်ား အခုထိရွိေနဆဲပဲ) (အဲဒီတုန္လွဳပ္စရာပန္းနဳေရာင္လိေမၼာ္သီးထဲ) (ငါတုိ႔ကုိ ဆားရည္စိမ္ထားသလုိ) (ငါတုိ႔ဟာ ၾကက္သြန္မိတ္ပင္ေတြျဖစ္ခဲ့ရင္ဆုိသလုိမ်ိဳး ဒါမွမဟုတ္ တစ္ျခားအျမစ္ရွည္ အသီးအရြက္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ရင္ဆုိသလုိမ်ိဳး) (ငါတုိ႔ဟာ ေရာမသူရဲေကာင္းေတြမဟုတ္ခဲ့) (မင္းဟာ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္တြန္းအား မဟုတ္ခဲ့) (မင္းဟာဗိုင္းရပ္(စ္)တစ္ေကာင္လည္းမဟုတ္ခဲ့ျပန္ဘူး) (မီးနံရံဆုိတာကုိ မင္းမသိခဲ့ဘူး မဟုတ္လား) (တစ္ခါတစ္ရံမင္းဟာမီးကုိ ေမႊးခဲ့တယ္) (မီးအမွတ္အသားေတာ့ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး) (မနက္မိုးလင္းတဲ့အထိ ညကတည္းကေစာင့္ၾကည့္ခံရတဲ့မီးနဲ႔ ပုိတူတယ္) (ဟင္းလင္းျပင္ေပၚ၌ တိမ္ခင္းေသာ လမး္မ်ားရွိပါသည္) (ငါတုိ႔ဟာ ေရခဲတံုးေလးမ်ားျဖစ္ခဲ့သည္) (ဓါတ္ခြဲခန္းမွ အဆင့္သတ္မွတ္ခ်က္အတိုင္း)

- ဒါရာဝုိင္း (Dara Wier)

                                                                                                 
ၿမိဳ႕သြားလမ္းက မေတာ္တဆအျဖစ္အပ်က္ ( Incident on the Road to the Capital  )

            ဝံပုေလြတစ္ေကာင္ဟာ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ေနတဲ႔ သူ႔ရဲ႕ပင္ကုိယ္စ႐ိုက္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္ အစာရွာေဖြမႈ ၾကီးထြားလာတာနဲ႔အမွ် အဓိပၸါယ္တစ္ခုကိုရွာေဖြဖို႔အတြက္ သူ႔ကုိယ္သူ ေျပာင္းလဲဖို႕ ႀကိဳးစားတယ္။ ရက္စက္ျခင္းထက္ ပိုေသာ၊ ေသဆံုးျခင္းထက္ပိုေသာ အရာတစ္ခုဆီ။ သူဟာ တစ္ခ်ိန္က သိပ္ကိုေကာင္းမြန္တဲ့ မုဆိုးတစ္ေယာက္ျဖစ္ျပီး အေရာင္ေတြမလြင့္ေသးတဲ႔ သူ႕ပိုးသား အက်ီဟာလည္း အဲဒီတုန္းက ထူထဲလို႔။ အဲဒီတုန္းက အသက္ရွင္သန္ဖို႔ ဒါမွမဟုတ္လြတ္ေျမာက္ဖို႔ထက္ပိုျပီး ဘာမွလုပ္စရာမရွိတဲ႔ အလုပ္ကိုပဲ သူဟာ စိတ္အားထက္သန္စြာ လုပ္ခဲ႔ေလရဲ႕။ အဲဒီလို သတ္ျဖတ္စားေသာက္မႈကို ေက်ာခိုင္းပစ္လိုက္တဲ႔ အေၾကာင္းအရင္းက သူ႕အတြက္လိုအပ္လို႔ ဒါမွမဟုတ္ သူလုပ္ႏိုင္ခဲ႔လို႔ပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒါ႔အျပင္ သူစားေသာက္ သတ္ျဖတ္ခ်င္ခဲ႔တာလည္း အျခားအေၾကာင္းတရားမ်ား ရွိပါေသးတယ္။ သူ႔ရဲ႕ေအာင္ျမင္ျပည္႔စံုလွတဲ႔ သတ္ျဖတ္စားေသာက္မွု ၊ျပည္႔စံုတဲ႔ စြမ္းအားမွတ္တမ္းေတြအတြက္ေတာ့ သူဟာ ဘာဆိုဘာမွ် မခံစားခဲ႔မိဘူး။ ဆန္႔ထြက္လာခဲ႔တဲ႔နာက်င္မွုမ်ားရဲ႕ တမန္ေတာ္ကို အက်ိဳးေဆာင္ေပးဖို႔ သူ႔ခရီးစဥ္ရဲ႕ အျခားေသာေန႔ရက္မ်ားမွာ က်ဳပ္ဆီကို သူအေျပးလာျပီး ထီးတစ္ေခ်ာင္းလို အရိပ္ေပးတတ္တဲ႔၊ အကိုင္းအခက္ ဒါဇင္ဝက္ေလာက္ေရြ႕လ်ားေနတဲ႔သစ္ပင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ငွက္ေတြရဲ႕ အရသာမဲ႔ အေရာင္မ်ား႐ွိေသာ ငွက္ေမြးမ်ားရဲ႕ေအာက္က စားပြဲတစ္လံုးကို က်ဳပ္တို႔ မွ်ေဝသံုးစြဲျပီး ေတြ႕ျဖစ္ခဲ႔တယ္။ တခ်ိဳ႕ေသာ ငွက္အေမြးအေတာင္မ်ားဟာသူ႔ရဲ႕ နဖူးအဝန္းအဝိုက္ေပၚကို က်ခဲ႔ေပမယ့္လည္း သူဟာ သူ႔ဇာတ္ေၾကာင္းကိုပဲ ရင္ဖြင့္ဖို႔ၾကိဳးစားေနခဲ႔တယ္။ သူဟာ အေရးပါတဲ႔ ဝံပုေလြတစ္ေကာင္နဲ႔လည္း မတူေတာ့ဘူး။ က်ဳပ္ထင္တာကေတာ့သူဟာ တစ္ကယ့္အခြင့္ေကာင္းတစ္ခုနဲ႔ ေဝးခဲ႔ၿပီဆိုတာပါပဲ။

- ဒါရာဝါး (Dara Wier)          


- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More

စကားေျပကဗ်ာ - Prose Poetry (2)

အာရံုဦးသက္ဝင္မႈ (Auroral Activity)

အာရံုဦးသက္ဝင္မႈသည္ ကမၻာတစ္ဝွမ္း၌ အၿမဲတမ္း တစ္ေနရာတြင္ရွိသည္။ အာရံုဦးေရခဲ၊ လင္းအာရံုကာကြယ္မႈ။ ေနရာတိုင္းမွာ နံရံေပၚ ပန္းအပင္မွ်င္ေတြ ျဖန္းပက္ထားတဲ႔ အျဖဴအမဲေကာက္ေၾကာင္း ပန္းခ်ီေတြရွိရဲ႕။ ေသြး၏ ေရာင္နီဦး ေပါက္ေပါက္ေဖာက္သံဟာ စာအုပ္ထဲက အေသးစားအလွျပင္မႈရဲ႕ေက်ာ႐ိုးထဲတြင္ရွိ၏။ ဆိုလာ ေလျပင္းရဲ႕ စက္ဝန္းပတ္လမ္း၊ ေလေျမတစ္ခု၏ လီနင္ပိတ္ပါးစႏွင့္ အလင္း၏ဟိန္းေဟာက္သံ။ စိတ္ႏွင့္ကုိယ္ ေရာေထြးမႈဟာ ေမ႔ေလ်ာ့ျခင္းထဲ လွ်ိဳသြင္းထားသလို။ အာရံုဦးအလင္းဟာ အီလက္ထ႐ြန္မ်ားစြာ ေအာက္စီဂ်င္ႏွင့္ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ႏွင့္ ေမာ္လီက်ဳးမ်ား အေပၚပိုင္းေလထုအတြင္း ထိေတြ႕မႈကလာျပီး ထုိအေၾကာင္းအရာကဲ့သို႕ပင္ နီယြန္အလင္းဖန္ေခ်ာင္းအတြင္းေတာက္ပမႈကိုလည္း ျဖစ္ေပၚေစသည္႔အျပင္၊ ဒါမွမဟုတ္ အခမ္းအနားႏွင့္ ဆုိင္ေသာ မီးခတ္ေက်ာက္၏ ကင္းဘတ္စတစ္ခုေပၚ ရင္းနွီးျမဳပ္ႏွံထားေသာ အေရာင္၏ ႐ုတ္တရက္က်ေရာက္ေသာ ကပ္ေဘးလည္း ျဖစ္သည္။ ငယ္ထိပ္ေပၚ အမ်ားအျပား သြပ္သြင္းမႈသည္ ေသြးရည္ၾကည္၏ ဟာရီကိန္း ေပါက္ကြဲမႈအား ဟင္းလင္းျပင္ထဲသို႕ပို႕၍ အနက္ေရာင္ ပူျပင္းမႈႏွင့္ထုတ္လႊတ္တဲ႔အလင္းက မူလပိုးသား၏ ထူးျခားဂုဏ္သတိၱမ်ားႏွင့္အတူ ေမ့ေလ်ာ့ျခင္းတေစၦအား လုိက္ဖက္မႈျဖစ္၏။  ဒီဘဒၵကမာၻမွာ မိုးေပၚကို ေမာ့ၾကည့္ျခင္းႏွင့္အတူ သူ၏အစြန္းေရာက္ပါေသာ မိစာၦဆန္သည့္ လ်င္ျမန္သည့္ တင္သားမ်ားက ထိန္းကြပ္ဧရိယာႏွင့္ ေန႔လည္ခင္း၊ ကလဲနက္ေလမႈတ္တူရိယာႏွင့္ အသစ္ေတြ႔ရွိေသာ ကုန္းေျမစသည္တို႕ကို ယံုၾကည္ေန၏။ ပိုသားဟုက်ဳပ္ေျပာေသာအခါ တကယ္တမ္း ဆိုလို တာက ႏြားႏို႕။ ထို႔အတူ ႏြားနို႔ဟု က်ဳပ္ေျပာသည္႕အခါတစ္ကယ္တမ္းဆိုလိုတာက ခန္းစီး ပိတ္စ။ က်ဳပ္ဆိုလိုတာက နွင္းဖိနပ္မ်ားႏွင့္ ႀကီးစြာေသာေရာင္ရမ္းေနသည့္ ေရဒီယိုမွ ထုတ္လႊတ္ေနသည့္ မက္စီကိုအမဲဟင္းႏွင့္ ကေနဒါမွကြ်ဲတိရိစာၦန္။ ပံုျပင္ဟာ စိတ္ကူးယဥ္အလင္းတစ္ခုႏွင့္အတူ သူ႔ကိုယ္သူ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံေလရဲ႕။ အာတိတ္ရဲ႕ ေရခဲေနတဲ႔ ေျမကတံုးဝိဥာဥ္ေနရာမွာ အေမရိကန္ဒရယ္ေတြရဲ႕ ခြာအရာေတြဟာ အဆံုးမဲ႔ တိတ္ဆိတ္ျခင္းအသံေတြဆီ ေရြ႕လ်ားေနၾက။ က်က္သေရ႐ွိပါေသာေပ်ာ႔ေျပာင္း အ႐ိုးတစ္ရိုး၊ ေရြ႕လ်ားအရာဝတၳဳဟာ အာရံုစိုက္ျခင္းကို အၾကံျပဳျပီး ရပ္တန္႕ပါေသာစကားပံုထဲက အလၤကာကို ျဖည္းျဖည္း စီးဆင္းေစတယ္။ သမင္ဂ်ိဳ အကိုင္းအခက္ဟာ အစြမ္းျမင့္ေရႊ၏စက္ဝိုင္းပံု အမိုးအား ဆန္႕က်င္၍ ခဲျခစ္ ေကာက္ေၾကာင္းကို ျပဳလုပ္ခဲ့၏။

က်ဳပ္ဟာ မိုးေသာက္အာရံုဦးအား ေမ႔ေလ်ာ့ျခင္း ေႏြဦးမ်ားႏွင့္ ပင္လယ္ငွက္ ေခ်ာေျမၾသဇာျဖင့္ ျဖည့္တင္းခဲ့ေသး၏။ ဗ်ည္းအကၡရာမ်ားသည္ လင္းႏို႕မ်ားျဖစ္၍ သရအကၡရာခြက္ၾကီးထဲတြင္ ေနထိုင္၏။ နံနက္ခင္းတိုးတိတ္ကြယ္ေပ်ာက္မႈ၊ ထိတ္လန္႔မႈအင္အားသည္ ေကာင္းကင္ေပၚလွ်ံတက္၍ ေန႔မ်ားအား ၾကီးစြာေသာဖန္သားျပင္မ်ားအျဖစ္ ပံုေဖာ္ၾက။ လက္သန္းေအာက္က အရိုးေပ်ာ႔ဟာ ပိုင္ဆိုင္ျခင္း ၾကြက္သားမ်ားအားတန္ျပန္လႈပ္ရွားမႈကို ျဖစ္ေစသည္။ တိမ္တစ္စင္းစီဟာ ကမာၻ႕ဆြဲအားရဲ႕ ေျဖးညွင္းႏူးည့ံစြာတိုးေလ်ာ႔မႈ၊ ေလထုကဲ႔သို႔ အရာတစ္ခု အဲဒီမွာ ခုန္ပ်ံသြားတဲ႔ ေကာင္းကင္ဟာ အရည္အဓိပၸါယ္၏ မီးေရာင္ျဖာထြက္မႈအား ေမြးဖြားသန္႔စင္၏။ မွင္ျပာပံုၾကမ္းမ်ားႏွင့္ ဥေရာပဟာ သစ္ပင္ရဲ႕အလြန္အမင္း ကံမေကာင္းျခင္းေတာင္ကုန္းရဲ႕ ဖိညွပ္မႈကို ခံရတယ္။ က်ဳပ္က ေဘာ့(စ္)ကို အဲ႔ဒီညမွာမိုးေသာက္ယံ အာရံုဦးအတြက္ ငါ့ရဲ႕အခြင့္အေရးေတြဟာ ဘာလဲလို႔ ေမးခဲ႕တယ္။ လွပတဲ႔ဘက္မွာ ငါ့ရဲ႕ၾကာရွည္တည္မႈ အတြက္ေရာ၊ သူဟာ ခလုတ္တစ္စံုေလာက္ကို ႐ိုက္က္ႏွက္ခဲ႔၏။ “ဒီေနရာေလငါတို႕ေဆးေသာက္ျခင္း အေႏွးအျမန္ အမႈန္ေလးေတြကို ၾကည့္တဲ႔ေနရာ၊ ငါတို႔အေတြးေတြကို ဇာတ္အိမ္ဖြဲ႕ထားတဲ႔အရာကျဖစ္လုနီးျပီ၊ ငါတို႔၏ နမူနာက ေျပာရဲ႕။ ျပီးရင္ ငါတို႔ဟာ တိုးတက္မႈေတြ ရႏိုင္လိမ့္မယ္။ အဲဒီအာ႐ံုသက္ဝင္မႈထဲမွာ” တဲ႔ေလ။ ေဘာ႔ဟာ မွန္ခဲ့တယ္။ အက်ဥ္းေထာင္ဟာ သဘာဝရဲ႕ ထုတ္ကုန္တစ္ခုမဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒီျဖစ္တည္မႈမွာ မေျပာင္းလဲတဲ႔ ေျဖာင့္ခ်က္ေတြ ဒီအတိုင္း ရွိေနျခင္းပင္ျဖစ္၏။ အဲဒါက ျငိမ္ေနတာျဖစ္မလား၊ ရပ္ေနတာျဖစ္မလား၊ အဲဒီျဖစ္တည္မႈဟာ ေမ႔ေလ်ာ႔ျခင္းကိုေတာင္းပန္ျပီး ေနထုိင္မႈအင္အားကို ျမွင့္တင္သည္။

            ဤအရာသည္ အဘယ္ေၾကာင့္နည္း ဆိုေသာ္ ကမာၻၾကီးသည္ ဧကန္ၾကီးမား၏။ မွန္သည္၊ မမွ်တေအာင္ကို ၾကီးမား၏၊ သို႔ေသာ္ ၾကီးမားေသာလမ္းသည္ ဘာမွ်လုပ္စရာမလိုေသာအတိုင္းအတာကိုလည္း ပိုင္ဆိုင္ျပန္၏။ မိဘေမတၱာမရွိ။ စာလံုးေပါင္းသတ္ပံုမရွိ။ ဒါဟာ ဟင္းခတ္ညွစ္ေဆးရည္။ ဒါက အေပၚယံအေရျပားႏွင့္ ေနရာအားလံုး။ အဲဒါက မွန္ကန္လြတ္ေျမာက္ျခင္းႏွင့္ ေနရာမရွိ။

            အဲဒါရဲ႕ သန္႔စင္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းဟာ မဲနယ္ျပာကိုခံစားတယ္။ ဂုဏ္ရွိပါေသာ ေနာက္ ေတာင့္တင္းတဲ႔ ခႏၶာ၊ ဒါတင္မက ေတာက္ေလာင္မ်က္ဝန္းနက္မ်ားႏွင့္အတူလိပ္ရဲ႕အသားကို စြမ္းအင္ႏွင့္ လႈပ္ခါေစျပန္သည္။

- John Olson (ဂၽြန္အို(လ္)စင္)                                                                                                                    
ဥာဏ္စဥ္

            ေရဒီယိုကြ်မ္းက်င္သူတစ္ဦးသည္ ေရဒီယိုမ်ားအေၾကာင္း မည္သည္႔အရာမွ်မသိပဲ ေရဒီယိုအား ပိတ္ပစ္သည္။ ကြ်နု္ပ္၏ ေျခစြပ္အတြင္းမွ ေျခေထာက္နွင့္ ထုိေနရာတြင္ ရပ္ခဲ့၍ သီခ်င္းတစ္ေခါက္ ျပန္စရန္အတြက္ ေစာင့္ေနခဲ႔၏။ ေသးငယ္ေသာ ေမာ္တာမ်ားနွင့္အတူ ေကာင္းမြန္ရန္ ကြ်နု္ပ္သည္ မ်ိဳသိပ္နာက်င္စြာ ထုိျမက္ခင္းအား ကြ်န္ုပ္သည္ ကုတ္ေပၚမွက်ေရာက္ပါေသာ အျဖဴေရာင္ပုဝါတစ္ထည္ႏွင့္ ရိတ္ျဖတ္ျပီး ရိတ္ျဖတ္ခ်င္ေနေသာ ဆႏၵႏွင့္အတူ။ မ်က္မွန္ပညာရွင္၏ သတင္းပို႕ခ်က္ႏွင့္အတူ ကြ်ႏုပ္သည္ ႏႈိးဆြခံခဲ႔ရ၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ကလိုရိုဖီးေမာ္လီက်ဴး ဖြဲ႔စည္းမႈတြင္ ရွိကုန္ေသာ သီးျခားအလင္းျပန္ျခင္းႏွင့္ သီးသန္႕ျမင္ႏိုင္စြမ္းမဲ့ပမာဏ အလင္းျပန္မႈ အစိမ္းေရာင္သည္ ျမက္မ်ားကလာေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကဲ႔သို႔ပင္ လူသား၏မ်က္ဝန္းမ်ားေၾကာင့္ အလင္း၏အလ်ားသည္ ထုိအစိမ္းေရာင္ကို နားလည္ခဲ႔၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမက္ပင္မ်ားသည္ အျခားေသာ အေရာင္မ်ားလည္း ျဖစ္ပါေသး၏။ ျဖစ္ႏိုင္စြမ္းမဲ့၊ ျဖစ္ႏိုင္စြမ္းမဲ႔ျခင္းသည္ ျပင္းထန္ေသာ အာေခါင္ေျခာက္ကပ္မႈအား ကြ်န္ုပ္၏ အေတြးအခန္းငယ္မ်ားက အလိုအေလ်ာက္ ခြင့္ျပဳျပန္သည္။ အနက္ေရာင္အား အျဖဴေရာင္ျဖင့္ ေဘာင္ခတ္ထားျခင္းသည္ စာဖတ္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ အကယ္၍ ထိုအရာမဟုတ္လွ်င္၊မည္သည္႔အရာနည္း။ အဝတ္အစားမဲ႔ကုန္ေသာ ပါးစပ္ပိတ္၍ ညည္းညဴသံသည္ အသိအမွတ္ျပဳေလာက္ေအာင္ပင္ေျခေထာက္မ်ား၏ ေအာက္မွ လွွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ေပၚထြန္းရန္ ထြက္လာျခင္းေလာ (သို႔တည္းမဟုတ္) အျခားေသာ ျမင္နိုင္စြမ္းမဲ႔ အရည္မ်ားေလာ? ျခင္းေတာင္းတစ္ခုအတြင္း စုပံုထားေသာ အခိ်န္မသတ္မွတ္ရေသးသည့္နာရီမ်ားေလာ? သစ္ေတာမ်ားသည္ က်ားျဖဴမ်ားျဖင့္ ျပည့္ကုန္၏။ မီးေတာက္သည္ ေဒဝ၏ မုတ္ဆိတ္မွျဖစ္ေပၚလာ၏။ ေနဝန္းသည္ လိမ့္ထြက္ခဲ့၍ စစ္ရထားတစ္စီး၏ ဘီးမွ မီးညြန္႔မ်ားသည္လည္း ဘီးအရစ္မွတိမ္မန္ဆီသို႔ ျဖတ္ေက်ာ္၏။

            ၾကယ္၏ အလင္းသန္႔စင္ကုန္ေသာ စာလံုးေပါင္းသတ္ပံုမ်ား သန္းေခါင္ယံ၏ ကာဗြန္စကၠဴေပၚတြင္ ရွိကုန္၏။ နယူးေယာက္ျမိဳ႕ၾကီး၏ ေျမေအာက္ေရေျမာင္းမ်ားသည္ ရာဘာလည္ရွည္ ဖိနပ္မ်ားစီးရန္ အယံုသြင္းမႈမ်ား မတိုင္မီကတည္းက ႏႈွုတ္ခြ်န္မိေခ်ာင္းမ်ားနွင့္အတူ တြားသြားခဲ႔ဖူး၏။ သူၾကီးနွင့္တူေသာ တစ္စံုတစ္ဦးသည္ အီဂ်စ္စီးကရက္အား ဖြာ႐ိႈက္ေနစဥ္မ်ားစြာေသာ စာရြက္မ်ားေပၚ၌ လက္မွတ္မ်ား မထိုးခဲ႔ျခင္းက ေရာဂါရွာေဖြမႈ ထရမ္းပက္တစ္ခု၏ ဘဝႏႈတ္ခမ္းတစ္ေလွ်ာက္ရွိ ေရႊေရာင္ကဲ႔သို႔ တစ္စံုတစ္ရာနွင့္ မတူညီကတည္းကျဖစ္၏။
                                                   
- သီအိုဒိုဝို႐ိုဇ္ဘိုက္ (Theodore Worozbyt)
- FromLetter of Transit (Copyright 2008 Massachusetts)

အမည္ေပးမထားေသာ (Untitled)     
                                             
            ကယ္တင္ႏိုင္သည့္ အရာတစ္ခု၊ စိမ္းလန္းေသာနက္ေမွာင္ျခင္း။ ကယ္တင္နိုင္သည္႔ အရာတစ္ခု ၊သင္ေျပာပါ။ ဒုကၡသည္ ကြ်နု္ပ္အား သူစိမ္းတစ္ေယာက္ျဖစ္ေစ၏။ ဒုကၡသည္ ကြ်နု္ပ္စားသံုး၏။ နာက်င္မႈမ်ား၏ လွပေသာ လည္ပတ္ေစမႈ ေနရာ၌ပြင့္လင္းၾကရာ၊ တစ္ခုတည္းေသာအရာသည္ ေသခ်ာမႈအတြက္ ကြ်ႏုပ္ကယ္တင္ႏိုင္အရာ ေဘစ္႔ေဘာ၊ ဂ်က္ဇ္ဂီတဆရာၾကီးေတတိုပူဝမ္တီ( Tito Puente ) ၏ ေတးသြားက ျဖတ္သြားတဲ႔ ကားတစ္စီးေပၚက တြဲခိုသြား၏။ ေကာင္းမြန္ေသာအသက္ရွုျခင္းဟာ ပိုင္ရွင္မဲ႔ ဘုရားေက်ာင္းအတြက္။ ညအခါမွာ ျမင့္မားတဲ႔ မီးေတာက္ေတြက အေမရိကန္သံမဏိကုမၸဏီမွာ၊ စက္တဲဖဲလ္ရဲ႕ ေမွ်ာ္စင္မီးေရာင္ေအာက္မွာ ဆယ္ေက်ာ္သက္မေလး ေတြကလႈပ္လီလႈပ္လဲ့ ကေနၾက။ ဆပ္ကပ္ေၾကာ္ျငာသူ တစ္ေယာက္ဟာ သူမရဲ႕ကမာၻလံုးေပၚကို ၾကည္႔တယ္။ ေရြးခ်ယ္မႈတိုင္းမွာ တစ္စံုတစ္ရာ ဆံုး႐ႈံးျခင္းေတြပါဝင္တယ္။ လမ္းမၾကီးရဲ႕ မ်က္ေစာင္းထုိးေလာက္မွာ ရုရွလူငယ္ဂိုဏ္းက လူငယ္ေတြက သူတို႕ရဲ႕ေဆးမွင္ရုပ္အသစ္ကို ဝင့္ၾကြားလို႔။ လူတစ္ေယာက္ဟာ ”သူေတာ္စင္ကဲ႔သို႕ ျမင့္ျမတ္သန္႔စင္ေေသာ”ဟူသည့္ စာလံုးကို တီးတိုးရြတ္ဆိုတယ္။ စည္ကားလွတဲ႔ လူသြားလမ္းေပၚေရာက္ေတာ့ က်ဳပ္ရဲ႕အေၾကြတစ္မတ္ဟာ ျပဳတ္က်ခဲ့ျပီး တံခါးလမ္းမေပၚမွာ ေရးထားတဲ႔ "SOVENIERS" ဆိုတဲ႔စကားလံုးကိုပဲ ရွာေတြ႕ခဲ႔၊ ေျခတုနွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ အရပ္ျမင့္ျမင့္လူဟာ ေလမႈတ္တူရိယာတစ္လက္တီးမွုတ္ေနခဲ႔၊ စိမ္းလန္းေသာ နက္ေမွာင္မႈ၊ ဂ်စ္ပဆီတစ္ဦးက အေပၚကို ေမာ့ၾကည္႔တယ္။ လမ္းေပၚကမိန္းမငယ္တစ္ဦးက ေနာက္ကိုလွည္႔ျပီး က်ဳပ္ဆီကို တန္းတန္းမတ္မတ္ ေလွ်ာက္လာခဲ႔တယ္။ က်ဳပ္သူ႔မ်က္နွာကိုျမင္ခဲ႔တယ္။ ေသခ်ာမွုအတြက္ ကယ္တင္ႏိုင္ေသာ အရာ။ ကမာၻရဲ႕ ဝင္ရိုးတန္းမ်ဥ္းေကြးမ်ား၏အဆံုး၌။                                                                                                      
- ဆင္းေသာမတ္(စ္)ဒတ္ဖာတီ (Sean Thomas Dougherty)  : DoubleRoom မွ

ေကာက္ရိုးမ်က္ႏွာနွင့္ လူ (The Man with the face of Straw)          
         
            ဗင္းဆင့္ဗန္းဂိုး၏ ပန္းခ်ီကားသည္ ေနရွိရာအရပ္ကိုမ်က္နွာမူ၍ ဖူးပြင့္ကုန္၏။ မီးေတာက္မ်ားထဲ ဒါမွမဟုတ္ သစ္ပင္ေျခာက္မ်ား၊ ျပည္႔နွက္ေနတဲ႔ အလင္းေရာင္အနည္းငယ္မ်ား၊ သူ႕ရဲ႕ပံုဆြဲကင္းဘတ္စ္စဟာ ေနၾကာပန္းေတြ ျဖစ္တယ္။ ေနရာတိုင္းမွာ၊ ဂ်ံဳခင္း ဒါမွမဟုတ္ ဘာလီစုိက္ခင္းမ်ား။ မိုးေပၚကိုတက္လိုက္ေတာ့ ေကာက္႐ိုးမ်ားနဲ႔လုပ္တဲ႔ ေနမင္းလာဇရုရဲ႕ အခန္းနံရံအေပၚတည့္တည့္ ဒါမွမဟုတ္ ဂိ်ဳးဆက္ရိုလင္းနဲ႔ သူ႔မိန္းမမ်က္ႏွာမ်ား။ မီးကို ဖမ္းယူဖို႔အတြက္ ေျခာက္ေသြ႔သစ္ပင္မ်ားရဲ႕ စိတ္လွုပ္ရွားမႈ။ ” ဂ်ံဳခင္းထဲမွကိုယ္တိုင္ေရးပံုတူဟာ ”ဗန္းဂိုး အမည္ေပးႏိုင္ခဲ႔တဲ႔ သူ႔ကိုကုိယ္စားျပဳတဲ႔ပန္းခ်ီ “မာေဆးအရပ္သားမ်ားရဲ႕ ဟင္းပြဲေတြလိုပဲကြဲျပားတဲ႔ အရသာမ်ားႏွင့္ သူဟာ ေနမင္းရဲ႕ကြဲျပားတဲ႔ ဖူးပြင့္ျခင္းကို ဆယ့္ႏွစ္ၾကိမ္ယူနစ္အားျဖင့္ ပန္းခ်ီဆြဲတယ္။ လွပတဲ႔ ခရမ္းအဝါေရာင္ထဲက စိန္းဖန္႕ဖန္႕ အေရာင္ေပၚမွာ ဒါမွမဟုတ္ ေတာ္ဝင္အျပာေရာင္ ေနာက္ခံေပၚမွာျဖစ္ေစ ဆြဲေလ့ရွိတယ္။ အဲဒီေပၚက တခိ်ဳ႕ဟာ ကမာၻေျမေပၚ ေၾကြက်ခဲ႕တယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ တစ္ဝက္တစ္ပ်က္ မွိန္ေဖ်ာ႔ခဲ့ၿပီး သစ္ရြက္ေတြ ေလာင္ကြ်မ္းေနဆဲ။ အေျခခံက်တဲ႔ မိုးကုတ္စက္ဝိုင္းက သူ႔ကို ဝတ္ဆင္ခဲ႔တယ္။ သီးႏွံစိုက္ခင္းတစ္ခု၊ ေတာင္ကုန္း တခ်ိဳ႕… ကမာၻရဲ႕ ဟိုတစ္ဘက္ျခမ္းဆီက၊ ဝမ္းေျမာက္စြာ၊ သူဟာ အေရာင္မ်ားရဲ႕ ေဆာင္းေငြ႔ပါတဲ႔ေလကို လုပ္တယ္။ ဘယ္လိုအျဖစ္မ်ိဳး မဆို လိႈင္းေတြရွိရမယ္။ ႀကီးမားတဲ႔ဝဲဂယက္ ရွိရမယ္။ ဆန္႔ထြက္မႈတစ္ခုလည္း ရွိရမယ္။ သူဟာ ကဗ်ာကို ဖန္းဆင္းသူတစ္ေယာက္ျဖစ္ခဲ႔တယ္။ သူ႔ရဲ႕လက္ေတြဟာ ေက်နပ္မႈတစ္စံုတစ္ရာကို ရွာေတြ႕ခဲ႔ရင္ေတာင္မွ အရမ္းကိုတိက်တဲ႔စုတ္တံတစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ ေလာကၾကီးကို သရုပ္ခြဲခဲ႔သူ ဘယ္နွစ္ေယာက္ ရွိနုိင္ေသးသလဲ။ အဲဒါနဲ႕တူတဲ့တြားသြားမႈနဲ႔ လိမ္က်စ္မႈေတြကိုေရာ ဘယ္သူေတြ႕ခဲ႕ေသးလဲ?  သူ႕ကို ေလာင္ကြ်မ္းေစတဲ့ အရာကိုသာ သူဟာ ဆြဲေလ႔ရွိတာပါ။ သူဟာ အင္းအားကို ရွာေဖြရမယ့္ အစားအရသာေကာင္းေတြကိုလဲ မရွာခဲ႔ျပန္ဘူး။ ”ရူးသြပ္မႈ” သင္ေျပာပါတယ္။ မဟုတ္ဘူး၊ ဒါဟာ အေရခံံြေအာက္က ေမ႔ေလ်ာ႔ျခင္းအတြင္းမွာရွိတဲ့ ျဖစ္နိုင္စြမ္းမဲ႔အရာတစ္ခု။ ဒါမွမဟုတ္ ဖိအား ေအာက္က ျမင့္တက္ေနတဲ႔ ေက်ာက္တံုးေအာက္ဆီက ပန္းခ်ီရဲ႕ မ်က္နွာျပင္ပါ။    
          
            ဒါထက္ပိုတာက အဖန္တလဲလဲျဖစ္ေစတဲ႔ ပန္းခ်ီဆရာရဲ႕နာက်င္မႈနဲ႔ အသိစိတ္လွည္႔ျဖားတဲ႔ စြန္႔စားမႈ၊ ဒါဟာ သူ႔ခံစားခ်က္နဲ႕ ဆက္စပ္ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ႔လူေတြရဲ႕ တာဝန္ျဖစ္ျပီး ေပ်ာ္ရႊင္ၾကည္နူးစရာ သူ႔ပန္းခ်ီကားေတြက ေလးကန္ေနာက္က်ိေအာင္သူ႔အေပၚ အားထုတ္ၾကသူေတြရဲ႕ တာဝန္လည္းျဖစ္တယ္။ အေရာင္တစ္ခုရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ဟာ အဲဒီအရာရဲ႕ဂတိတည္မႈကိုလည္း လုပ္ေပးဦးမွာပဲ။

     သူ႔ရဲ႕ရူးသြပ္မႈဟာ သူဘယ္လို ျပန္တည္ျငိမ္လာသလဲဆိုတာထက္ပိုျပီး အေရးမၾကီးပါဘူး။ သူေသျခင္းရွာေတြ႔ေတာ့ သူ႔ရဲ႕ညီဆီကို စာတစ္ေစာင္ေကာက္ေရးတယ္။ ”မင္းမွာရွိတဲ႔ ငါ့ပန္းခ်ီကားေတြထဲက ကစဥ္႔ကလ်ားျဖစ္မႈမ်ား တည္ျငိမ္သြားတဲ႔အခါ အဲဒီပန္းခ်ီကားဆီကအကိ်ဳးကို မင္းခံစားရလိမ့္မယ္တဲ႔”။

            ဒါဟာ သူ႔ရဲ႕အေကာင္းဆံုးနဲ႔ ေနာက္ဆံုးစကားလံုးပန္ခ်ီကားတစ္ခ်ပ္ပါပဲ။ သူ႔ဆႏၵဟာ အဲဒီမွာရွိတဲ႔ အရာဝတၳဳ ကို ပန္းခ်ီဆြဲရတာထက္ နည္းသလိုပဲ ငါတို႔ရဲ႕ မ်က္လံုးမ်ားေရွ႕ကအရာဟာ ငါတို႔ရဲ႕ အိပ္ေပ်ာ္ေနအၾကည္႔ရဲ႕ ႏိုးထမႈထက္ နည္းသလို။

- Jean.MichelMaulpoix                                                                                                   - Translated From the French by DawnComelo 

အရာရာသည္ အတုအပမ်ားပင္ျဖစ္၏ (Everything is a False)

            ကင္ရြန္ေတာင္တန္းမ်ား၏ အလြန္ မူဟုိလန္(ဒ္)ကားလမ္းေပၚက ေျမေခြးေကာင္လည္စည္းပုဝါ။ ဆာဂ်ီ ႏွင့္ ရုိစ္ေမရီပင္မ်ား၏ ေမြးရနံ႔မ်ား၊ ယခုသည္ ေဆာင္းကာလျဖစ္သည္။ ညကာလမွာေတာ့ ေတးဆိုငွက္ငယ္မ်ားက အိမ္နီးခ်င္း ေနရာေတြကလာၾကမယ့္ေၾကာင္ပါးေတြအတြက္ သူတို႔သတိ ေပးမႈကုိ စတင္ အခ်က္ျပၾကရဲ႕။ ကေခ်သည္တစ္ဦးရဲ႕ လက္ဖဝါးမွာရွိတဲ့ကာစတာနက္ဝါး တူရိယာေတြလို၊ ထန္းပင္မ်ား ထိခတ္သံ။ ေဟာလီးဝုဒ္ စာလုံးမွာရွိတဲ့ ျမဴႏွင္းရဲ႕ျဖဴဆြတ္ဆြတ္ အေရခြံတစ္ထည္ဟာ ရမၼက္ ဆႏၵခ်စ္ျခင္း ကင္ယြန္ေတာင္မ်ားရဲ႕ ေက်ာပိုးအိတ္ထဲမွာ၊ စိုစြတ္တဲ့ေနရာမွာ၊ ေရခဲရဲ႕ေခ်ာမြတ္ေနရာ၊ ေရမရွိတဲ့ေနရာ၊ ပိုေကြ.ဝိုက္ေနတဲ့ေနရာ၊ ျပတ္ေရြ႕သြားရာေနရာေတြမွာ ျဖတ္သန္းသြားတယ္။ သူတို႔ဟာ စိတ္မရွည္မႈကို ျပေစတယ္။ စြမ္းရည္ျမင့္ဆက္သြယ္မႈကို ႏွစ္လိုဖြယ္ေကာင္းျခင္းႏွင့္ အတူ ကေတာ့ ကမၻာေျမရဲ႕ မက်ိဳးပဲ့တဲ့ အကာအကြယ္ကိုျပန္ျပီး စြန္႔ၾကဲ ဖို႔ပဲ ျဖစ္တယ္။ သူမဟာ အညိဳေရာင္ ေတာလမ္းတစ္ဝိုက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ေလ့ရွိတယ္။

            တခါတရံမွာေတာ့ ကမ္းေျခနဲ႔ အက္ကာဆီယာ (Acacia) တို႔ရဲ႕ အကိုင္းအခက္ ေတြေအာက္က သြားတယ္။ မလွမပ ပန္းမ်ားက သူမ၏ မ်က္ဝန္းမ်ားကိုဖမ္းယူမယ္။ ပန္းေရာင္ႏွင့္ ဟန္နီဆပ္ကာ ငွက္ပိန္ကေလး၊ ဒါမွမဟုတ္ လိေမၼာ္ေရာင္ေတးငွက္၊ သူတို႔ေတြ သစ္ကိုင္းမ်ားကို ဖုံးအုပ္ေနပုံက ဒ႑ာရီ ကုန္စုံဆိုင္ ေနာက္ဘက္က ဇာထိုးပန္းထိုး၊ အခင္းအကြက္ေတြလို။ အျခားေသာ နယ္ႏွင္ဒဏ္ ခံထားရတဲ့ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီး ေတြကေတာ့ ဒီကင္ယြန္ေတာင္ေျခမ်ားမွာေနၾကရဲ႕၊ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမိဳ႕ နဲ႔ေတာ့ သိပ္မေဝးလွ၊ သူမရဲ႕ပါးစပ္ကေတာ့ မၾကာခဏေျခာက္ကပ္၊ ရင္ဘတ္က လည္းျပားခ်ပ္၊ ဒါေပမယ့္ ပိုမ်ားတဲ့ ရုပ္ထုကိုးကြယ္မႈနဲ႔ သူမဟာ ျဖည့္သြင္းျခင္းခံရတာ သူမပိုင္တဲ့ နယ္စပ္စည္းအထိ။ ပါးခ်ပ္ခ်ပ္ ၾကြက္တစ္ေကာင္နဲ႔ တူခဲ့-
ေလာ့အိန္ဂ်လစ္ၾကီးတစ္ခုလုံးကို သူမရဲ႕ စက္ဝိုင္း ပုံသ႑ာန္လက္မနဲ႔ လက္ညႈိး ကိုထိစပ္ျပီး သူမကုိင္တြယ္မတင္ႏိုင္ခဲ့။ တာယာေတြက သူမရဲ႕ ေျခေထာက္မွာရွိတဲ့ ရႊံ႕ ေတြရဲ႕ စီးဆင္းမႈကို ရပ္တန္႔ဖို႕အတြက္ထိုးရပ္ျခင္းခံခဲ့ရ၊ ဒါေပမဲ့ သူမျမင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ လမ္းတေလွ်ာက္ ကမ္းေျခဥမင္လႈိဏ္ေခါင္းကိုျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့ျခင္း ေတြကေတာ့ သူမလက္ကို က်စ္က်စ္ပါေအာင္ ဆုပ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္။ ျပီးျပည့္စုံတဲ့ေနရာအတြက္ သူမရဲ႕ ေမးခြန္းထုတ္မႈဟာ ဒီေနရာမွာမရွိခဲ့တဲ့ သိပ္ျပီး အစြန္းမေရာက္တဲ့ အရာတစ္ခုျဖစ္ျပီးပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒါဟာ ေရာဂါလကၡဏာ တစ္ခုကလြဲျပီး တျခား မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။
                                                                                                         
-  ဖန္နီဟိုး FannyHowe (b: 1940)

ဝါေသာအေရာင္ (Yellow)

ဝါေသာအေရာင္တစ္ခု။ က်ဳပ္ဟာအေရာင္တစ္မ်ိဳးကို မခ်စ္ဘူး။ အဝါေရာင္ဟာ သူ႔ရဲ႕အသံနဲ႔ က်ဳပ္ကိုပ်င္းရိ ေအာင္လုပ္ျပီး

သန္႔စင္တဲ႔ သတၱဳရဲ႕ေအာ္သံနဲ႔အတူ အဆံုးမေတာ့ ေခါင္းေလာင္းထိုးသံ အဝါေရာင္က သင္၏ လကၡဏာကိုဆုပ္ကိုင္ထား ျခင္းဟာ

ကုဗတံုးေရခဲမ်ား ေပ်ာ္က်ျခင္းမွ။ ေအးစက္တဲ႔အရသာသည္ပင္ စကားလံုးတစ္လံုးအား လွည္႔ျဖားျခင္းအရာ။

ငါ့ကိုသူပိုင္တဲ႔ကမာၻကို ျပသတဲ႔အဝါေရာင္။ က်ဳပ္အထင္ေတာ့ေထာပတ္ခြက္မ်ားက

ခေလးငယ္တစ္ေယာက္ရဲ႕ ေမးေအာက္မွတဆင့္ ႏုပ်ိဳတဲ႔ လည္မ်ိဳတစ္ေလွ်ာက္ မိတ္ေဆြျဖစ္မႈနဲ႔အတူ ထိေတြ႔ျခင္းႏွင့္အတူ။

အို...သင္ဟာ ေထာပတ္ကို ႏွစ္သက္တာပဲဆို။ သင္တကယ္ျပဳလုပ္ခ်င္ေသာ အံ႔မခန္းအရာမ်ားအား ထားရစ္ျပီး

ပန္းရိုင္းမ်ားကေတာ့ သူတို႔အား နမူနာ႒ာန၌ျပီးျပည္႔စံုျခင္း ျဖစ္ကာ အရိပ္သည္ ပ်ားပိတံုး၏ေတာင္ပံထက္ပို၍

လွ်င္ျမန္ေရြ႕လ်ားျပီးေနာက္ ထိုေနရာတြင္ သူ႔တို႔သည္ သင္၏ ၾကာရွည္ခိုင္ျမဲမည္မဟုတ္ေသာ ငယ္ဘဝအား သင္ျပန္ခံစားရသလို

ရိတ္သိမ္းျခင္းေနာက္ကြယ္ အဝါေရာင္ဘက္၌ သင္ေရွာင္ရွားပါေသာ အျမစ္တြယ္မႈဟာ သူ႔ကိုယ္ပုိင္ေတးသြားကို

နာက်င္မႈတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ေစသည့္ ႏႈိးဆြျခင္းႏွင့္ က်ယ္ျပန္႔ပါေသာ အေရခြံမ်ားသည္ ထိုအရာက ကုလားခ်ဥ္ေပါင္ပင္၊ ထိုအရာက

မည္သို႔ပင္ျဖစ္ျဖစ္ အျမဲတမ္း အဝါေရာင္ဗ်ည္းအကၡရာက သစ္ရြက္မ်ားေပၚမွာ ထိုးတက္၍ အျခားေသာ အပင္မ်ား၏ အနီရင့္ေရာင္

တီးတိုးေျပာသံနွင့္ ေဆးဖက္ဝင္ပင္မ်ားသင္ဘယ္ေတာ့မွ သိခြင့္မရွိေသာ မေတာ္တဆလက္မ်ား၏ အမည္ဟာ

သင့္မွတ္ဥာဏ္တြင္း ပြင္႔ထြက္တဲ႔အဝါေရာင္သည္ ပန္းသီးတစ္လံုးအား ေနေရာင္မထိထားသကဲ႔သို႔

အဝါေရာင္သည္ ျမစ္တစ္စင္း၏ ႏွလံုးသားျဖစ္သလိုညေနခင္းျမက္မ်ားဆီက ေႏြဦးသစ္ေစ႔မ်ား

သစ္ပင္အဆီအႏွစ္ထဲသို႔ ေရာက္ရွိေျပးဝင္သည္႔ လယ္ကြင္းမ်ားလည္း ထုိနည္းလည္းေကာင္း ျဖစ္၍ သဘာဝဘိန္းပင္မ်ား

ပင္စည္၏ရွည္လ်ားခိုင္မာျခင္း၌ က်ဳပ္ဟာ အဝါေရာင္အားျပန္လည္ တည္ေဆာက္ ပါေသာ္လည္း ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ေၾကာက္ရြံ႕

အဝါေရာင္၏အားနည္းမႈသည္ ရွင္ျခင္းႏွင့္ေသျခင္းၾကား၌ ရွိပါေသာ တံတားတစ္ခု အေလ့က်ေပါက္ပင္သစ္ရြက္မ်ားက

ခ်ည္မွ်င္မ်ားကို ေရႊဒဂၤါးျပားမ်ားကဲ႔သို႔ထုတ္လုပ္ေနျခင္း ဒါမွမဟုတ္ ေနာက္ဘဝပိုတစ္ခုလို ဥတုရာသီ၏ ေပါင္းခံျခင္းက

သစ္သီးမ်ားအားခ်ိဳျမိန္ေစခဲ႔သည္ သို႔မဟုတ္ ၾကီးမားသည့္ အဝါေရာင္သည္ သၾကားမ်ား၍ ခ်ိဳျမေသာအရသာရွိသည့္

ပံုသ႑ာန္မိ်ဳးစံုနွင့္ သစ္ေစ႔မ်ားအား ကိုက္ခဲ၍ ထုိသစ္ေစ႔မ်ားက အနံ႕မေကာင္းတဲ႔ သင္႔လည္ေခ်ာင္းက

အသားလႊာကဲ႔သို႔ ေမွာင္မိုက္ျပီး သင့္လည္ေခ်ာင္း အဝါေရာင္ေရေျမာင္း ေရဆာမွုက သင္မႏွစ္သက္ေသာၾကက္ဥiပို၍

သူ၏စက္ဝန္းေကြးမ်ားကဲ႔သို႔ အဝါေရာင္ၾကက္ဥ ျပဳတ္ဆူခဲ႔ျပီး မရွိေတာ့တဲ႔ရန႔ံကိုေပးေသာ္လည္း

သင္ကမ်က္နွာကို ေပါင္းတင္ခ်င္တာ က ပူေသာအမွ်င္မ်ားထုတ္တဲ႔ ရီေဝေဝ သင့္မ်က္ဝန္း၏ၾကက္ဥအႏွစ္အဝါေရာင္သည္

ငလ်င္ဗဟိုခ်က္သကဲ႔သို႔ ေႏွာင့္ယွက္မႈ လက္ဆန္႔တန္းၾကိဳဆိုေသာရစ္သမ္တစ္ခုဟာ အဝါေရာင္မြန္းလြဲထဲမွာရွိျပီး

အဲဒီမြန္းလြဲသည္ပင္ စိတ္ကူးအလင္းထဲ ပစ္ခ်ခံရတဲ႔အမိ်ဳးအစားတစ္ခုဟာ သင္႔၏မွတ္ဥာဏ္ထဲမွာရွိျပီး ထုိအရာက

ခ်က္ခ်င္း ျဖစ္ေပၚမႈအေျခအေနကအတိတ္အျဖစ္အပ်က္မ်ား သင္ၾကားဖူးေသာ ပံုျပင္မ်ားအား ေရာေႏွာပစ္သည္ႏွင့္ အတူ

ပံုရိပ္မ်ားကအဝါေရာင္ထဲရွိ သင့္အားသရုပ္ေဆာင္ျပေန။ ေက်းငွက္မ်ားက အဝါေရာင္ေတးသြားကို သီဆိုသည့္ေနာက္ကြယ္၌

လိုက္ပါလာေသာ ေတးသြားသည္ ပယင္းေက်ာက္ ဂီတသေကၤတမ်ားက အနက္ေရာင္လက္ေရးလွ

အင္းဆက္မ်ားအားေထာင္ေခ်ာက္ဆင္ခဲ႔။ သင့္ဖိနပ္ေပၚက်တဲ႔ လမ္းမက အလင္းေရာင္အား ထုပ္ပိုးခဲ႔။ ထိုအေရာင္က

သင့္အားလံုျခံဳေသာ အဝါေရာင္အားေပးျပီးေနာက္ လံုျခံဳေသာ

အဆံုးမဲ႔အဝါေရာင္အား ေပးျပန္၏။                                                                                                                                                                                      
- လစ္ဇ္မာပီ (Lizz Murphy). From Double Room


- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More

စကားေျပကဗ်ာ - Prose Poetry (1)

            စကားေျပကဗ်ာဆိုတာ ကဗ်ာကို စကားေျပပံုစံအတုိင္းတည္ေဆာက္တာပဲျဖစ္တယ္။ ဝီကီအဘိဓါန္ရဲ႕ အလိုအရေတာ့ ကာရန္ပိုဒ္ခြဲမ်ားအစား စကားေျပပံုစံကိုသံုး၍ တည္ေဆာက္ျခင္းျဖစ္ျပီး ကဗ်ာရဲ႕ အရည္အေသြးျမင့္ ဂုဏ္သိကၡာေတြျဖစ္တဲ႔ ျမင့္မားတဲ႔စိတ္ကူးစိတ္သန္းနဲ႔ စိတ္လႈပ္ရွား သက္ဝင္မႈေေတြပါဝင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ စကားေျပကဗ်ာဆိုတာကလည္း ကဗ်ာကို တည္ေဆာက္သလိုပဲ ဘာသာစကားကို ျမင့္မားတဲ႔စြမ္းရည္နဲ႔ အာရံုစိုက္ျခင္း (emphasize its heightened attention to language) နွင့္ တင္စားခ်က္မ်ား အသံုးျပဳျခင္း (use of metaphor) တို႔လည္း အဓိကေနရာက ပါဝင္ျပန္တယ္။

စကားေျပရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာ

ဒါ့အျပင္ စကားေျပရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာနွစ္ရပ္လို႔ ဆိုရမယ့္  (၁။) ဇာတ္ေၾကာင္းျပန္သေဘာဖြဲ႔စည္းမႈ (prose’s association with narrative) (၂။) အမွန္တရားရဲ႕ေဖၚျပနုိင္မႈဦးတည္ခ်က္အားေမွ်ာ္လင့္ျခင္း (the expectation of an objective presentation of truth) တို႔လည္း ပါဝင္ျပန္တယ္။

စိန္ေခၚျခင္း
သူတို႔ဆီမွာလည္း နာမည္ေက်ာ္ ေဝဖန္ေရးဆရာေတြျဖစ္တဲ႔ ေဂ်ာ္နသန္မြန္ရိုး (Jonathan Monroe) နဲ႔ အက္(စ္)မာဖီ (Margueritte S.Murphy) တို႔က စကားေျပကဗ်ာဟာ ကဗ်ာရဲ႕ဝိေသသနေတြကို လိုက္နာရမယ့္အစား စာေပသေဘာတရား အစဥ္အလာေတြကို စိန္ေခၚျခင္းျဖစ္တယ္လို႔ စြပ္စြဲတာေတြ ရွိခဲ႔ပါတယ္။

အစျပဳခ်ိန္ (The Endless Beginning)
 
အေနာက္တိုင္းစကားေျပကဗ်ာဟာ ၁၉ ရာစု ျပင္သစ္ရိုးရာစာေၾကာင္းကာရန္ (Line in Verse) ကို ဆန္႕က်င္ျခင္း အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ေပၚေပါက္လာရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ အက္လက္ဇန္ဒရိုင္းကဗ်ာ (Alexandrine poetry) ကအစျပဳလို႔ အလိြဳင္ဆီယပ္ဘာထရန္ (Aloysius Bertrand) (Louis-Jacques-Napoléon “Aloysius” Bertrand (20 April 1807 – 29 April 1841) ဆီကို ကူးစက္တယ္။ *အက္လက္ဇန္ဒရိုင္းကဗ်ာ (Alexandrine Poetry) A line of poetic meter comprising 12 syllables. Alexandrines are common in the German literature of the Baroque period and in French poetry of the early modern andmodern periods.

အဲဒီေနာက္မွာ စကားေျပကဗ်ာရဲ႕ဖခင္လို႔ အေမရိကန္ကဗ်ာအကယ္ဒမီဆိုဒ္ကတင္စားတဲ႔ ေဘာ္ဒလဲယား (Charles Baudelaire) ဟာ စကားေျပကဗ်ာကို ပိုပိုသိသာေအာင္ လက္စြမ္းျပခဲ႔ ျပီး အာသာရင္းဘိုး (Arthur Rimbaud) တို႔၊ မာလာေမ (Stephane Mallarme’) တို႔ဆီ ေရာက္သြားတယ္။ အဲဒီေနာက္ မဆံုးႏိုင္တဲ႔ စာရင္းေတြထဲမွာ ဂက္စပတ္ဒီလာႏု (Gaspard de la Nuit)၊ ပါရစ္စပရင္း (Paris Spleen) တို႔အထိ ပါဝင္ၾကတယ္။ ၂၀ ရာစုရဲ႕ ျပင္သစ္စကားေျပကဗ်ာဆရာၾကီးေတြစာရင္းမွာေတာ့ မက္(ဆ)ဂ်က္ေကာ့၊ ဟန္နရီမစ္ေအာ့ (Henri Michaux) နဲ႔ ဖရင္႔စစ္ပြန္ (Francis Ponge) တို႔ ထင္ရွားတယ္။ အဂၤလိပ္စာ ေပေလာကမွာေတာ့ ၁၉ ရာစု အေျပာင္းလဲလႈပ္ရွားမႈအေနနဲ႔ ေအာ္စကာဝိုင္း (Oscar Wilde) မွာ အထင္အရွား အသံုးျပဳလာတာေတြ႕ရတယ္။

            ေမာ္ဒန္ကဗ်ာဆရာၾကီး တီအက္စ္အဲလီေယာ့ (T.S.Eliot) ဟာ စကားေျပကဗ်ာကိုဆန္႔က်င္ခဲ႔သူအျဖစ္ ထင္ရွားတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သူဟာ တစ္ခါႏွစ္ခါေလာက္ေတာ့ စမ္းၾကည္႔ခဲ႔ဖူးတာေပါ့။ ေဝဖန္သူေတြကေတာ့ ဆရာၾကီးရဲ႕ အမွာစာအေရးအသားျဖစ္တဲ႔ ဒီဂ်ဳနဘာနီ (Djuna Barnes) အတြက္ေရးတုန္းက စကားေျပကဗ်ာနဲ႔ ဆင္တူတဲ႔ အေရးကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ ဆိုတယ္။

အေမရိကန္စကားေျပ
 
           ထင္ရွားတဲ႔ ေမာ္ဒန္ဆရာၾကီးေတြထဲက ဆရာမၾကီးဂါထရုစတိုင္း (Gertrude Stein) နဲ႔ ဝတၳဳတိုမွာဆရာတစ္ဆူ ျဖစ္တဲ႔ ရွားဝုဒ္အန္ဒါဆန္ (Sherwood Anderson) တို႔ဟာ အေမရိကန္ စကားေျပကဗ်ာေလာကမွာ လမ္းေဖာက္သူေတြအျဖစ္ ထင္ရွားတယ္။ ဒါေတြကိုေရးသား ေဖၚျပတာ ကြ်န္ေတာ့္မွာ အေၾကာင္းရွိပါတယ္။ ခင္ဗ်ားဟာ စကားေျပကဗ်ာမ်ိဳး ေရးသားေနတဲ႔ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္ကဗ်ာဆရာေတြကေတာ့ ဒီလိုဟန္မိ်ဳးေရးတယ္ဆိုတာ သိသင့္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္မွာစာအုပ္ဆိုင္ၾကီး တစ္ဆိုင္ကို ေရာက္သြားခဲ႔ျပီဆိုရင္ ခင္ဗ်ားအရင္ဆံုး ရွာေဖြရမယ့္ စာေရးဆရာေတြ ခင္ဗ်ားႏႈတ္ဖ်ားမွာ အဆင္သင့္ရွိေနဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ တစ္ခ်ိန္က ကြ်န္ေတာ္ဟာ ရွားဝုဒ္အန္ဒါဆန္ကိုမသိလို႔ သူ႔ရဲ.နာမည္ၾကီး ”ဓမၼသတ္အသစ္” A New Testament (1927)" ကိုမဝယ္ျဖစ္ပါဘူး။ ခုေတာ့ အဲဒီစာအုပ္ဆိုင္မွာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ရွားဝုဒ္အန္ဒါဆန္ဟာ သူ႔ရဲ႕အေရးအသားေတြကို ”စကားေျပကဗ်ာ” လို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္တာ သူသိပ္နွစ္ျမိဳ႕ပံု မေပၚခဲ႔ဘူး။ သူ႔ရဲ႕ စာသားေတြဟာ စိတ္ကူးယဥ္ ဝတၳဳတိုမ်ား (Short Fictions) လို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္တယ္။ အဲဒီအခါမွာ သူ႔အေရးအသားေတြကို လွ်ပ္တျပတ္ဝတၳဳတို (Flash Fictions) လို႔စာေပအသိုင္းအဝိုင္းက ေခါင္းစဥ္တပ္ခဲ႔တယ္။

Prose Poetry and Flash Fiction

ဒီေတာ့စကားေျပကဗ်ာ (Prose Poetry) ႏွင့္ လွ်ပ္တျပတ္ဝတၳဳတို (Flash Fiction) တို႔ ဘာကြာလဲလို႔ ေမးလာရင္ အြန္လိုင္းအဘိဓါန္ေတြက ခင္ဗ်ားကို ႏွစ္ခုေသာ အေျဖကိုေပးပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ -

            ၁။ သိပ္ပါးတဲ႔အလႊာ (very thin)
            ၂။ တူလုနီးပါး (Almost the same)(Almost indiscernible) ပါပဲ။

စကားေျပဆိုတာ

            စကားေျပဆိုတာကို သူတို႔အဓိပၸါယ္ျပန္ထားသေလာက္ေျပာၾကည္႔ပါ့မယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ကြ်န္ေတာ့္ အာေဘာ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္ရွင္းျပဖို႔လိုသလဲလို႔ေမးေကာင္းေမးနိုင္ပါတယ္။ စကားေျပေရးဟန္နဲ႔ ကဗ်ာေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ေရးလာၾကေတာ့ ေရးတဲ႔လူေတြအတြက္အခ်က္အလက္ရလို႔ရျငား ဝိုင္းရွာေပးတဲ႔ သေဘာပါပဲ။ တခိ်ဳ႕က ဒီိလိုရွည္လ်ားတဲ႔ စကားေျပေရးဟန္ဟာ အယ္ပီရဲ႕ဟန္လို႔ ထင္ေကာင္းထင္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီလိုဆိုရင္ေတာ့ ျငင္းစရာမရွိပါဘူး။ အယ္ပီဆရာႀကီးေတြျဖစ္တဲ႔ ႐ြန္ဆီလီမန္တို႔၊ ဆူဆန္ဟိုးတို႔၊ ခ်ားလ္ဘန္စတိုင္းတို႔ေတြဟာ သူတို႔ကဗ်ာေတြအေတာ္မ်ားမ်ားကို ဒီလိုစကားေျပေရးဟန္ေတြနဲ႔ ေရးပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ စကားေျပေရးဟန္ဟာ အယ္ပီရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာတစ္ရပ္ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ Prose Poetry ဟာ လြန္ခဲ႕တဲ႔ႏွစ္ေပါင္း အေတာ္ၾကာၾကာကတည္းက ရွိႏွင့္ေနတဲ႔ အေရးအသားျဖစ္ေၾကာင္း ေရွ႕မွာေရးၿပီးခဲ႔ၿပီ ျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ စကားေျပအားလံုးဟာ အယ္ပီေရးသူမ်ား မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ အယ္ပီသမား အေတာ္မ်ားမ်ားကိုေတာ့ စကားေျပကဗ်ာေရးသူ အမိ်ဳးအစားထဲမွာ ထည္႔လို႔ရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အဘိဓါန္ရဲ႕ Prose Poetry Writers စာရင္းထဲမွာ အယ္ပီသမား အေတာ္မ်ားမ်ားပါတယ္။ ဆီလီမန္ (Ron Silliman) ရဲ႕ ပန္းေဒသနာ (Flower Sermon) ကိုၾကည္႔ရင္ စကားေျပကဗ်ာ မဟုတ္ျပန္ဘူး။ အဲဒီလိုပဲ ေရာဘတ္ဂ်င္းနယား (Robert Giniree) ရဲ႕ ေပါ့ပါးကဗ်ာ (Find and Dust) ေတြဟာလည္း စကားေျပနဲ႔ လံုးလံုးဆန္႕က်င္ေနတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလိုစကားေျပ ေရးဟန္ကဗ်ာေတြဟာ ကဗ်ာမဖတ္ခ်င္တဲ႔လူေတြကိုဆြဲေဆာင္ဖို႔ ျဖစ္လာတယ္။ ကဲက်ဳပ္တို႔ရဲ႕ခြက္ဟာ ေရတစ္ဝက္ျဖည္႔ထားတဲ႔ခြက္ပါ။ တစ္ဝက္ေလ်ာ့သြားတဲ႔ခြက္မဟုတ္ဘူး။  ကဗ်ာက ဘယ္ေတာ့မွ မေသဘူး။ (ဖုန္းထဲကို ဝင္လာတဲ႔ ေနာက္ဆံုးမက္ေဆ့ခ်္က”လူၾကီးမင္းအလိုရွိေသာ ကဗ်ာစာအုပ္သည္  ျပည္တြင္းပံ႔ပိုးသူမ်ား (Local Suppliers) တြင္ မရွိေသာေၾကာင့္ ျပည္ပ (Oversea) သို႔ မွာယူေပးပါမည္” ဟူေသာ ”စာမ်က္ႏွာသစ္”အမည္ရွိ စာအုပ္ဆိုင္မွျဖစ္သည္။) စကားေျပကဗ်ာခ်ည္း သီးသန္႔ေရးတဲ႔ အြန္လိုင္း မဂၢဇင္း ”Double Room” ကေတာ့ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ရပ္ဆိုင္းလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ အေရးသစ္ "American New Writing" ဆိုတဲ႔ဆိုဒ္ကေတာ့ စကားေျပကဗ်ာေတြေဖၚျပေနဆဲပါပဲ။

“Prose” ဒါမွမဟုတ္ စကားေျပဆိုတဲ႔အဓိပၸါယ္

Proseis ordinary language that people use in writing such as poetry, stories, book, etc ….
စကားေျပဆိုသည္မွာ လူအမ်ားက ကဗ်ာ၊ ဇာတ္လမ္းမ်ား၊ စာအုပ္ထဲတို႔တြင္ ေရးသားေနၾကေသာ မူလအေရးအသားပင္ ျဖစ္သည္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေန႔တဓူဝေရးေနတဲ႔ အေရးအသားဟာ စကားေျပပဲတဲ႔။ ”Prose” ဆိုတဲ႔ ေဝါဟာရက လက္တင္စကား "Prosa" ကေနလာျပီး အဓိပၸါယ္ကေတာ့ ”ေရွ႕သို႔ေျဖာင့္တန္းျခင္း” ”Straightforward” ပါ။ အဓိကႏွစ္မ်ိဳးကေတာ့ ေရွ႕မွာေရးခဲ႔သလို ဇာတ္ေၾကာင္းေျပာပံုစံ (Narrative) နဲ႔
Expository Text (ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈ ေဖၚျပခ်က္မ်ား ပါဝင္မႈ) အမ်ိဳးအစားပါပဲ။

ေနာက္ထပ္ေပးတဲ႔အဓိပၸါယ္ကေတာ့ အေတာ္ေလး ရွင္းပါတယ္။ ေမးတဲ႔သူကေတာ့ ကဗ်ာနဲ႔ စကားေျပဘာကြာသလဲတဲ႔။ ”What is the difference between Prose and Poetry” တဲ႔။ စကားေျပဆိုတာကဗ်ာရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာမ်ားျဖင့္ မဖြဲ႔စည္းေသာ၊ အျခားတစ္နည္းဆိုေသာ္စကားလံုးမ်ားကို စာပိုဒ္အေနနဲ႔ဖြဲ႔ စည္းထားျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ မူရင္းအေရးကေတာ့ Prose is not confined to poetic measures and is usually grouped into paragraphs.Prose lacks a specific rhythm or the rhymes that can be found in poetry။ စကားေျပမွာေတာ့ ကဗ်ာမွာေတြ႕နုိင္တဲ႔ ရိုင္း(မ)နဲ႕ရစ္သမ္ အတိအက် မပါဝင္ပါဘူး ဆိုတယ္။ ဒီေနရာမွာ ”Lack” လို႔သံုးထားလို႕ ပါခ်င္လည္းပါမယ့္ေပါ့။ မပါဝင္တာ၊ ရွာမေတြ႕နိုင္တာ၊ မရွိတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒီေနရာမွာ ဘာေၾကာင့္ဒီေမးခြန္းကို ေမးရသလဲဆိုတာ စဥ္းစားရမယ္။ ဒီအေမးဟာ အဓိပၸါယ္မတူ၊ စာလံုးမတူတဲ႔ Prose နဲ႔ Poetry ဘာေၾကာင့္ဘယ္လိုကြာသလဲလို႔ ေမးရတာလဲ။ အရင္ကေတာ့ဒီေမးခြန္းဟာ ေမးစရာမလိုပါဘူး။ အခုေတာ့ ေမးစရာလိုလာပါျပီ။ အခုေခတ္မွာ သူတို႔ဆီမွာကိုက ကဗ်ာနဲ႔စကားေျပ မကြဲေတာ့တဲ႔ သေဘာ။ လြန္ခဲ႔တဲ႔ ၁၈ ရာစုမွာ ဒီေမးခြန္းကိုေမးရင္ ေမးတဲ႔လူကအေတာ္ေလး ညံ႔ဖ်င္းလြန္းတယ္လို႔ လူေတြထင္ၾကမယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုေတာ့ ဒီေမးခြန္းဟာ ပညာရွင္အဆင့္ေမးခြန္းျဖစ္ေနျပီး ဘယ္သူမွ သိပ္မရွင္းလင္းခ်င္ၾကဘူး။ တာဝန္ၾကီးသလို ျပင္ဆင္ဖို႔အမ်ားႀကီးလိုတယ္မဟုတ္လား။

အပ်ံစားစကားေျပကဗ်ာ

ျပင္သစ္ေတြစခဲ႔တဲ႔ ဒီစကားေျပကဗ်ာကို အေမရိကန္မွာတင္မကပဲ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ေရးၾကတာပဲ။စပိန္မွာေတ့ာ ေအာတာဗြီအိုပက္(ဆ) (Octayio Paz) က သူတို႔အေခၚ "Aguila o Sol" တဲ႔။ အဂၤလိပ္ေတြက အဲဒါကို "Eagle or Sun" လို႔ အဓိပၸါယ္ျပန္ေပးတယ္။ အဲဒါဝတၳဳနာမည္ပဲ။ စပိန္ကဗ်ာဆရာ အိန္ဂ်ယ္ခရီစပို (AngleCrespo (1926.95) နဲ႔ Giannina Braschi) တို႔ ဒီအေရးအသားမိ်ဳးေရးတယ္။ ၁၉၈၈ မွာ ထြက္တဲ႔ (Empireof Dream,1988) ကေတာ့ စပိန္ပို႕စ္ေမာ္ဒန္ဆရာႀကီး ဘရာစခ်ီ (Giannina Braschi) ရဲ႕ အေကာင္းဆံုးစကားေျပကဗ်ာတဲ႔။  ဂ်ပန္ေတြကလည္း ဘာသာျပန္သူ ဒင္းနစ္ကင္း (Dennis Keene) ရဲ႕ အကူအညီနဲ ဂ်ပန္စကားေျပကဗ်ာဆရာေျခာက္ဦးရဲ႕ အေရးအသားေတြကိုစုျပီး ”ေခတ္ေပၚဂ်ပန္စကားေျပကဗ်ာ ” TheModem Japanese Prose Poem ဆိုျပီးထုတ္တယ္။

႐ု႐ွေတြကေတာ့ ဘယ္ကတည္းက စေရးတယ္ မသိဘူး။ အန္ဒေရဝါနာ (Adrian Wanner) တို႔ဘာသာျပန္တဲ့ ”စကားေျပကဗ်ာမွဇာတ္လမ္းမဲ႔သို႔” (Fromthe Prose Poem to the Anti-Story) ထြက္လာေတာ့ အေတာ္ေလးရုတ္ ႐ုတ္႐ုတ္သဲသဲ ျဖစ္ခဲ႔တယ္ဆိုပဲ ။ဂိုေဂါ (Gogol) ရဲ႕ ဝိဥာဥ္ေသမ်ား (Dead Souls) ကေတာ့ အပ်ံစားစကားေျပကဗ်ာလို႔ ေျပာၾကတယ္။

ေရးခ်င္တာကိုခ်ေရးပါ …. ဒါေပမယ့္

ေနာက္ဆံုးေတာ့ခင္ဗ်ားဟာ ေရးခ်င္တာကို ခ်ေရးပါ။ အားလံုးကို စာပိုဒ္တစ္ပိုဒ္ထဲကိုသြင္း ဒါမွမဟုတ္ စာမ်က္ႏွာတစ္ခုလံုး စာသားေတြ အျပည္႔ေရးပါ။ ၿပီးရင္ ေခါင္းစဥ္တပ္ ”Prose Poem”  ဒါပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ကြ်န္ေတာ္ ေျပာခ်င္တာကေတာ ့ခင္ဗ်ားရဲ႕စာမွာ အႏုပညာေတ့ာပါ, ပါေစေပါ့ဗ်ာ။

ေဆာင္းအတြက္မိမိကိုယ္ကိုကာကြယ္ျခင္း

ေဆာင္းနဲ႔က်ဳပ္ဆီမွာ တစ္စံုတစ္ရာ ရွိတယ္။ အျခားသူမ်ားႏွင့္ ကြ်ႏ္ု္တို႔ ေတြ႔ဆံုေလတိုင္း က်ဳပ္သိတာကေဆာင္းမွာ က်ဳပ္အတြက္ တစ္စံုတရာ ရွိတယ္ဆိုတာပါပဲ။ က်ဳပ္တို႔ဟာ အေလ႔က်ေပါက္ပင္ေတြကိုေႏြးေအာင္လုပ္တယ္၊ သစ္ရြက္ေတြကို ညွစ္လိမ္တယ္၊ လူအမ်ားစိတ္ခံစားခ်က္ေရအိုင္ေတြကို ေအးခဲေစတယ္။ ဒီလို ခြဲျခားလုပ္ေဆာင္ခဲ႔ေပမယ့္၊ ခံတြင္းသန္႔ေဆးရည္တစ္ခုလို ျပန္လည္လန္းဆန္းေအာင္လုပ္ေပးႏိုင္တဲ႔ တစ္စံုတစ္ဦးကိုမွ် က်ဳပ္မေတြ႕မိခဲ႔ဘူး။ တစ္ခါတုန္းကေတာ့ က်ဳပ္ဟာ ေႏြနဲ႔ခ်ိန္းေတြ႔ျဖစ္ခဲ႔ေသးတယ္ဗ်။ ေႏြဟာ အ႐ိုးရွည္ ေႏြရာသီပင္ေတြကို ဖ်ားေယာင္းတဲ႔ အျပဳအမူမ်ိဳးလုပ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ေႏြရဲ႕ လူတိုင္းအေပၚ ထိေတြ႔မွႈကို က်ဳပ္မနာလိုစိတ္ ျဖစ္ခဲ႕တယ္ ။ေႏြဟာ အရာတစ္ခုကို သူ႔ရဲ႕ အစီအစဥ္မက်တဲ့ ႏႈတ္ခမ္းအစံုနဲ႕ နမ္းခ်င္ေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲက်ဳပ္ဟာ ကလပ္ထဲက ထြက္ခဲ႔တယ္။ ဘယ္သူမ်ား အသားေတြ ရွာေဖြေနတတ္တဲ႔ တစ္စံုတစ္ေယာက္ကို ခ်စ္ခ်င္ေသးလဲ? ေဆာင္းဟာ မထိေတြ႔ဘူး၊ ဒါမွမဟုတ္ မနမ္းဘူး၊ ဒါမွမဟုတ္ အကြက္မခ်ဘူး။ ေဆာင္းနဲ႔အတူ က်ဳပ္ဟာလံုျခံဳတယ္။ ဟုတ္ပ ။ အံ႕ၾသမ်က္ဝန္းေတြနဲ႔ ေရခဲေက်ာက္ဆြဲ ထိပ္ခြ်န္ေတြကို က်ဳပ္ဖမ္းယူတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေဆာင္းဆိုတာက်ဳပ္ပိုင္ဆိုင္တဲ႔အရာ၊ ျမစ္တစ္စင္းရဲ႕သက္တမ္းေတြကို ေက်ာ္လြန္၍ေဆာင္းနဲ႔က်ဳပ္ဟာ က်ဳပ္တို႔ရဲ႕ ဟန္းနီးမြန္းခရီးမွာ စိန္ေျပနေျပ လမ္းေလွ်ာက္ပါလိမ္႔မယ္။ ေသျခင္းတရားရဲ႕ ကမ္းေျခမ်ားနံေဘး၊ ငါတို႔ဟာ ေရခဲေက်ာက္ဆစ္ေတြလို ငါတို႔ရဲ႕ ရင္ေသြးေတြနဲ႔အတူလြပ္လပ္ေနၾကလိမ္႔မယ္။ ငါတို႔ရဲ႕ အလင္းေတြ အရည္ေပ်ာ္သြားတဲ႔ေနာက္၊ ငါတို႔ေတးဆိုျခင္းမ်ားရဲ႕ပဲ႔တင္သံမ်ား၊ ခရစ္စမတ္သစ္ပင္ေတြရဲ႕ နွင္းစက္ေတြလို၊ ကမၻာေျမၾကီးကိုျပည့္စံုေစမွာေလ။

-  ေဂ်မားကပ္(စ္)ဝီကလီ (J.Marcus Weekly)


- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More

ကြန္ဆက္က်ဴရယ္ - Conceptual (15)

အဘယ္ေၾကာင့္ ႏွင္းဆီပြင့္ဖတ္မ်ားက သင့္အတြက္ ေမႊးရနံ႔မ႐ွိရေလသနည္း။ ထေလာ့။ လြတ္ေျမာက္ျခင္း တံခါးဝ၌ သင္ အိပ္စက္ရန္မသင့္ေတာ္ေပ။

ဖလက္ဆက္ (Fluxus) လႈပ္႐ွားမႈ

            ဖလက္ဆက္လႈပ္႐ွားမႈဟာ အေမရိကန္အႏုပညာသမိုင္းမွာေတာ့ အေတာ္ေလးကို လႈပ္လႈပ္႐ွား႐ွား ျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ လႈပ္႐ွားမႈတစ္ခုပါပဲ။ အဲဒီလႈပ္႐ွားမႈထဲမွာ ထဲထဲဝင္ဝင္ပါဝင္ခဲ့သူေတြဟာ အခု ကြန္တမ္ပိုရာရီ ကာလေပၚကဗ်ာေတြရဲ႕ ေခါင္းကိုင္အဖေတြျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ အေၾကာင္းအရင္းကို ႐ွာေတာ့ လာမြန္တီယန္း “La Monte Youung” ဟာ စာေပဂ်ာနယ္တစ္ခုမွာ (Guest Editor) ဧည့္သည္အယ္ဒီတာ အျဖစ္နဲ႕ အလုပ္ရတယ္။ သူက ပန္းခ်ီပညာ႐ွင္ပါ။ အဲဒီမွာ အလုပ္သင္ဂရပ္ဖစ္ပညာ႐ွင္တစ္ေယာက္ကို ဂ်ာနယ္က သူ႕ကိုကူဖို႕ ငွားရမ္းခဲ့တယ္။ အဲဒီလူကေတာ့ ေဂ်ာ့ခ်္မာဆူးနပ္ (George Maciunas) ဆိုတဲ့ ဂရပ္ဖစ္ပညာ႐ွင္ပါ။ အဲဒီမွာ ေဂ်ာ့ခ်္ဟာ ဘာလုပ္သလဲဆိုေတာ့ေပါင္းခ်ဳပ္ (Anthology) တစ္အုပ္လုပ္ဖို႕ စိတ္ကူးတယ္။ နယူးေယာ့ခ္မွာ အခုျဖစ္ေနတဲ့ ေနာက္ဆံုးေပၚလို႕ အဲဒီတုန္းက သတ္မွတ္ထားတဲ့ အေရးအသားေတြကို ေပါင္းခ်ဳပ္လုပ္ဖို႕ပါပဲ။ ေဂ်ာ့ခ်္က စကၠဴေတြ၊ သူ႕႐ွိစုမဲ့စုေငြေတြကို စိုက္ၿပီး ေပါင္းခ်ဳပ္လုပ္ဖို႕ လာမြန္တီနဲ႕ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွာ ေဂ်ာ့ခ္ဟာ သူ႕ရဲ႕ အေၾကြး႐ွင္ေတြက လြတ္ရာလြတ္ေၾကာင္း ဂ်ာမဏီကိုထြက္ေျပးခဲ့တယ္။ သူလုပ္တဲ့ ေပါင္းခ်ဳပ္ဟာ ဂ်က္ဆင္မက္ကလိုး နဲ႕ လာမြန္တီ တို႕ ပူးတြဲဆက္လုပ္ၿပီး ၁၉၆၃ မွာေတာ့ က်ပမ္းစာသား အေရးအသားေပါင္းခ်ဳပ္ (Chance Operation) ဟာ ေအာင္ျမင္စြာပဲစာဖတ္သူေတြ လက္ထဲ ေရာက္သြားခဲ့တယ္။ မာဆူးနပ္ဟာ ဂ်ာမဏီကို မလႊဲသာလို႕ ထြက္ေျပးသြားေပမယ့္သူ႕ဝမ္းထဲကစုန္းက တိမ္ေတြကို ခူးစားဖို႕ ႀကိဳးစားျပန္တယ္။ ဒီေတာ့ ေဂ်ာ့ခ်္ဟာ နယူးေယာက္ကအႏုပညာ႐ွင္ေတြနဲ႕ အဆက္အသြယ္လုပ္တယ္။ အႏုပညာ႐ွင္ေတြရဲ႕ မွတ္တမ္းေတြကို ေတာင္းတယ္။ Yearbooks  စီးရီးကို လုပ္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေခါင္းစဥ္ေပးလိုက္တယ္. . .။ ဖလူးဆပ္(ဆ) (Fluxus) ။

ေန႕မ်ားကေပးေသာ ပညတ္ခ်က္သည္ ပူေႏြးေသာ ေနေရာင္ျခည္ကို ခိုလႈံရန္ခ်ည္းသက္သက္မဟုတ္။

            တကယ္ေတာ့ ေဂ်ာ့ခ်္ မာဆူးနပ္ဟာ လစ္သူေယးနီးယားဖြားတစ္ေယာက္။ ေနာက္ေတာ့ နယူးေယာက္(ခ္)ကို ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးအၿပီးမွာ ေရာက္လာခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ အႏုပညာလႈပ္႐ွားမႈသစ္ အဗြန္ဂါ့(ထ) (Avant-garde) လူတစ္စုကို ဗဟိုျပဳၿပီး သူက ဆက္သြယ္ပါဝင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီထဲမွာပါဝင္တဲ့ ဝင္႐ိုးေတြလို႕ ဆိုရမယ့္ အဓိက လူႏွစ္ေယာက္ကေတာ့ -

            ၁။ ဂၽြန္ေက့ခ်္ (John Cage)
            ၂။ လာမြန္တီယန္း (La Monte Young) တို႕ပဲျဖစ္တယ္။

အေစာပိုင္းကာလမွာ ေဂ်ာ့ခ်္ဟာ မက္ဒီဆန္ လမ္းေပၚမွာ ဂယ္လာရီ တစ္ခုကိုဖြင့္ၿပီး -

(1) ဟစ္(ဂ)ဂ်င္း (Higgins)၊
(2) အိုႏို (Ono) ၊
(3) ဂ်ိဳနပ္(စ)မီကပ္(စ) (Jonas Mekas)၊
(4) ေရးဂၽြန္ဆင္ (RayJohnson) နဲ႕
(5) လာမြန္တီယန္း (La Monte Young)

တို႕ရဲ႕ လက္ရာေတြကို ျပသတယ္။ သူ ၁၉၆၁ အေနာက္ဂ်ာမဏီကို ထြက္သြားၿပီးေနာက္ေတာ့ သူဟာ ကိစၥတစ္ခုကို အပူတျပင္းလုပ္ပါတယ္။ အဲဒီကိစၥကေတာ့ အႏုပညာပြဲေတာ္ေလးတစ္ခုကို ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံဝပ္ပါတယ္ (Wuppertal) မွာ လုပ္မယ့္ ကိစၥပါ။ ဂၽြန္လ (၉) ရက္ေန႕မွာေတာ့ ေဂ်ာ့ခ်္ဟာ သူ႕အႏုပညာပြဲေတာ္ကိုစတင္ပါတယ္။ ပြဲေတာ္ရဲ႕ ေခါင္းစဥ္ကေတာ့ Apre’s Cage: Kleinen Sommerfest လို႕ ေခၚပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ ေက့ခ်္အလြန္။ ေႏြရာသီပြဲေတာ္ငယ္ ပါတဲ့။ အဲဒီပြဲေတာ္မွာေတာ့ ေဂ်ာ့ခ်္ဟာစကားလံုးတစ္လံုးကို ေၾကာ္ျငာလက္ကမ္းေတြထဲ ထည့္ေရးတယ္ဆိုပဲ။ အဲဒါကေတာ့ “Fluxus”  ပါပဲ။

က်ဳပ္တို႕ဝံပုေလြမ်ားရဲ႕ညကို ခင္ဗ်ားဆီမပို႕ႏုိင္ဘူး။ ဗာေဒါ့စကီးလိုေပါ့ဗ်ာ။
လူမဟုတ္သူမ်ားႏွင့္ အတူေနရန္ ငါျငင္းဆန္သည္။ ဝံပုေလြမ်ားနဲ႕ အတူအူရန္ ငါျငင္းဆန္သည္။
- ဗာေဒါ့စကီး (႐ု႐ွကဗ်ာဆရာ)

အဲဒီဖလူးဆပ္လႈပ္႐ွားမႈကိုေတာ့ အႏုပညာ႐ွင္ေတြဟာ ေဂ်ာ့ခ်္ေပးတဲ့နာမည္တပ္ဖို႕ ခက္ခဲေနတုန္းပါပဲ။ ဘယ္လိုေသာ ေမွာ္ေအာင္တဲ့ကႀကိဳးေတြလဲ။ ဒါဟာ နီယိုဒါဒါဝါဒ (Neo-dadaism) ပါ။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အသစ္ထပ္လုပ္တဲ့ ဒါဒါဝါဒ (Renewed dadaism) လို႕လဲ ေခၚခ်င္ၾကတယ္။ ေဂ်ာ့ခ်္ဟာ ဝံပုေလြမ်ားနဲ႕ အူဖို႕ျငင္းဆန္တယ္။ ဒါဒါဝါဒီ တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ ့ ရာေအာဟတ္(စ)မန္း (Raoul Hausman) ဆီကို သူ႕ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့လႈပ္႐ွားမႈနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အိုင္ဒီယာကို ခ်ျပတယ္။ ဟတ္(စ)မန္းကို မီးၿငိမ္းပစ္လုိက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

            ခင္ဗ်ား ဂ်ာမန္ နီယိုဒါဒါသမားေတြကိုေျပာတာ က်ဳပ္ ဝမ္းေျမာက္စြာ ၾကားရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ေတြကလည္း နီယိုဒါဒါဝါဒ (NeoDadaism) လို႕ အမည္မေပးသင့္ေတာ့ဘူး။ ဘာေၾကာင့္ဆို နီယို (neo) ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္က မ႐ွိျခင္း (nothing) နဲ႕ -ism (အစ္ဇင္) ဆိုတာကေတာ့ ေခတ္ေနာက္က် (old-fashioned) ျဖစ္ေနလို႕ပါ။ ဖလူးဆပ္ (Fluxus) လို႕ ခပ္႐ွင္း႐ွင္းက ဘာမေကာင္းစရာ႐ွိသလဲ။ ၾကည့္ရတာအသာႀကီး ပိုေကာင္းတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆို အသစ္ျဖစ္တာကိုး။ dada ဆုိတာႀကီးကေတာ့ သမိုင္းဝင္ျဖစ္သြားခဲ့ၿပီ။

ဒါပါပဲ။ ဒါဒါလက္ေဟာင္းႀကီးက ေဂ်ာ့ခ်္ျဖစ္ေစခ်င္သလို ေျပာတယ္ ကိုယ့္လူေရ။ ဒီေတာ့ ေဂ်ာ့ခ်္ဟာအေမရိကန္ႏိုင္ငံကို စာတစ္ေစာင္လွမ္းၿပီး ပို႕တယ္။ ေခါင္းစဥ္ကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုထဲ႐ွိ နီယိုဒါဒါကို ေျမာင္းထဲပို႕လိုက္တယ္။ ဖလူးဆပ္(ဆ)ေတြ ပါလာၿပီ။ စီးဆင္းမႈ (Flow) လို႕အဓိပၸါယ္ရတဲ့ ဖလက္ဆက္ဟာ ေဂ်ာ့ခ်္ရဲ႕ ဖြင့္ဆိုမႈအရ အႏုပညာမွ ေန႕စဥ္ေန႕တိုင္း ထိေတြ႕တဲ့အရာေတြကေန အျပင္ဘက္မွာ႐ွိတဲ့ ခမ္းနားေသာ အႏုပညာမ်ားကို ေသြဖယ္ဆန္႕က်င္ပါတယ္လို႕ဆိုတယ္။ ေန႕စဥ္သံုးကၽြႏ္ုပ္တို႕ရဲ႕ ပစၥည္းပစၥယေတြကို တည္ၿပီး အႏုပညာကို ဖန္တီးၾကမယ္။ ငါတို႕ဟာ အႏုပညာေျမာက္ျခင္းကိုဆန္႕က်င္တယ္ (Anti-art and artistic banalities)။ ဘယ္လိုေသာ အေၾကာင္းအရာနဲ႕ ျဖစ္ျဖစ္ကိန္းႀကီးခမ္းႀကီး အႏုပညာကို ဆန္႕က်င္မယ္။ သူ႕ေပးစာကို စာေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္းထဲနဲ႕ ပတ္လိုက္တယ္။ ဆန္႕က်င္အႏုပညာဟာ ဘဝ၊ သဘာဝ၊ မွန္တဲ့အ႐ွိတရား - တစ္ခုထဲျဖစ္ၿပီး အားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳတယ္။ (Anti-art is life, is nature, is true reality- it is one and all.)

            ကဲ . . . အႏုပညာဟာ ဘယ္သူ႕ဘက္ထဲမွာ ႐ွိသလဲ။ သူတို႕တေတြ ျပပြဲေတြ လုပ္တယ္။ ၿပိဳင္ပြဲဝင္ခါနီး လက္ေဝွ႕သမားတစ္ေယာက္ သဲအိတ္ကို ထိုးသလို ဒါမွမဟုတ္ သေဘၤာပ်က္ထဲက လူေတြ တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္ဆြဲငင္ၾကသလို . . . သူတို႕ ပြဲေတြျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ နယူးေယာက္ကေန ဥေရာပတလ်ားထိ။ သူတို႕ ဝံပုေလြမ်ားဆီက ခြဲထြက္ခဲ့ၾကတယ္။ လျပည့္ညကို ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္နဲ႕က်င္းပခဲ့ၾကတယ္။ နီယိုဒါဒါ အသြင္ေျပာင္း ဖလူးဆပ္(ဆ)ေတြရဲ႕ လႈပ္႐ွားမႈဟာ တိမ္ၿပိဳမိုးလို အေနာက္ဥေရာပထိ နယူးေယာက္က စ,ၿပီး ႐ြာသြန္းပစ္တယ္။ ၁၉၆၂ စက္တင္ဘာ ၁ ရက္ေန႕ကေန ၂၃ ထိ ပေဒသာေဖ်ာ္ေျဖပြဲ ၁၄ ပြဲတိတိကို ဝွစ္(စ)ဘဒန္ (Wiesbaden) မွာလုပ္တယ္။

လြတ္ေနေသာ႐ူးသြပ္မႈမ်ား

ေနရာကြက္၍မိုးႀကိဳးပစ္သည္မွအပ ေနရာအႏွံ႕အျပား တိမ္ကင္းစင္လွ်က္ ႐ွိပါသည္။ အဲဒီတုန္းက ဂ်ာမဏီကို မာဆူးနပ္ ေရာက္လာတာ အထူးအဆန္းေတြ တစ္ၿပံဳတစ္မ သယ္ေဆာင္လာသလိုေပါ့။ အႏုပညာ႐ွင္တခ်ိဳ႕အကူအညီကို ယူခဲ့တယ္။ Fluxus အုပ္စုေတြထဲကပါပဲ။ ဖ်က္ဆီးထားတဲ့ စႏၵယားတစ္လံုး။ ေဘးမွာပါေဖာမန္႕စ္ အႏုပညာ႐ွင္ေတြ။ ဒစ္ေဟဂင္၊ ဝုပ္(ဖ)ဗိုစတယ္လ္ (Wolf Vostell)၊ ဂၽြန္ပတ္ခ္(John Paik)၊ ဘင္ဂ်မန္ (Benjamin Patterson) တို႕တေတြ။
ဖ်က္ဆီးထားတဲ့ စႏၵယားေဘးမွာ။
ေ႐ွ႕မွာ။ တီးခတ္ပါ။ (play)။
ဆြတ္ပါ။
ဒါမွမဟုတ္ ေခါက္ပါ (Pluck or tap)
။ ျခစ္ပါ သို႕မဟုတ္ပြတ္ပါ (scratch or rub) ဝတၳဳမ်ားျပဳတ္က် (drop object) စႏၵယားႀကိဳးမ်ားေပၚကို။
အသံအျပားကို႐ိုက္၊
စႏၵယားအသံကိုထုတ္ေပးတဲ့ ပင္ေခ်ာင္းေတြ ဒါမွမဟုတ္ ပစၥည္းမ်ားအထဲက မတူတဲ့ အရာဝတၳဳမ်ားကိုဆြဲထုတ္ ဒါမွမဟုတ္ စႏၵယားထဲက ပစၥည္းေတြကို ခင္ဗ်ားစိတ္ႀကိဳက္သာ တြယ္ေပေတာ့ (act inany way on underside of piano) ဆိုၿပီး မာဆူးနပ္နဲ႕ သူ႕ေဘာ္ဒါေတြဟာ စႏၵယားႀကီးကိုပယ္ပယ္နယ္နယ္ တြယ္ၾကပါတယ္။ ဝီ(စ)ဘာဒန္ (Wiesbadan) ၿမိဳ႕ဟာ အေတာ္ေျခာက္ေျခာက္ျခားျခားျဖစ္သြားၾကတယ္။ ဂ်ာမန္တယ္လီ (ဂ်ာမန္႐ုပ္ျမင္) က ဒီအစီအစဥ္ကို ေလးႀကိမ္တိုင္တိုင္ ထုတ္လႊင့္ခဲ့ပါတယ္။ သတင္းမ်ားရဲ႕ အသံုးအႏႈန္းကေတာ့ (scandalous enough) “တုန္လႈပ္မႈေကာင္းေကာင္း ျဖစ္ေစတယ္”လို႕ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီထုတ္လႊင့္မႈရဲ႕ မိတ္ဆက္စကားကေတာ့ “႐ူးသြပ္မႈမ်ားလြန္ေျမာက္ခဲ့ၿပီ” (The Lunatics have escaped) ပါတဲ့။ ဒီအစီအစဥ္ရဲ႕ ရလဒ္ကေတာ့ မာဆူနပ္ရဲ႕ စႏၵယားႀကီးကိုစနစ္တက် ဖ်က္ဆီးပစ္တာနဲ႕ အဆံုးသတ္လိုက္ပါတယ္။

႐ႈိပင္ရဲ႕ တူရိယာေသဆံုးျခင္း

အဲဒီေန႕ကမိုးစိတ္စိတ္႐ြာတယ္။ တိမ္ထူထပ္တယ္။ အေနာက္ေျမာက္အရပ္မွာ ေလဖိအားနည္းရပ္ဝန္း တစ္ခု႐ွိတယ္။ နဂါးေခါင္း ေတာင္ဘက္လွည့္တယ္။ ပရာဆပ္ဟာအိႏၵိယအင္ဂ်င္နီယာတစ္ဦးပါ။ အသက္ ၆၀ ေလာက္ ႐ွိပါၿပီ။ သူဟာ ဘာသာစကား ငါးမ်ိဳးေလာက္ကိုကၽြမ္းက်င္စြာ ေျပာဆိုႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ေန႕ ကိုရီးယားမန္ေနဂ်ာတစ္ေယာက္ ပရာဆပ္နဲ႕ကၽြန္ေတာ္ထမင္းစားတုန္း ပရာဆပ္ဟာ အဲဒီကိုရီးယားကို ခရီးထြက္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ ႐ွန္ဂရီလာကိုအလည္အပတ္သြားသင့္တယ္လို႕ ညႊန္းပါတယ္။ အကယ္၍ တ႐ုတ္ျပည္ကို သြားမယ္ဆိုရင္ေပါ့ေလတဲ့။ ဒီေတာ့ကၽြန္ေတာ္က ခတၱမႏၵဴ က သြားလို႕ရတဲ့ ႐ွန္ဂရီလာကို ေျပာတာလားလို႕ ေမးေတာ့ ပရာဆပ္ ကၽြန္ေတာ့္ကိုအထိတ္တလန္႕ၾကည့္ပါတယ္။ မင္းေရာက္ဖူးလားလို႕ ေမးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ငါငယ္ငယ္က အရမ္းႀကိဳက္တဲ့ဝတၳဳတစ္ပုဒ္႐ွိတယ္။ ပရာဆပ္က ကၽြန္ေတာ့္ကို Lost Horizon (ေပ်ာက္ဆံုးဝင္႐ိုးတန္း) (ဆရာေမာင္ထြန္းသူ၏ ႐ွန္ဂရီလာ) မဟုတ္လားလို႕ ေမးပါတယ္။ မင္း ဘယ္အခန္းအႀကိဳက္ဆံုးလဲလို႕ ေမးျပန္တယ္။

            ႐ႈိပင္ . . . . . (ဆီဗီကင္း(Sieveking) ဟာ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ စႏၵယား ဂီတဆရာပါ။ သူဟာ ႐ႈိပင္ရဲ႕ ေက်ာ္ၾကားလွတဲ့ စႏၵယားေတးသြားတစ္ခုကိုတီးခတ္ပါတယ္။ ကြန္ဝဲလ္ဟာ ေနာက္ဆံုး စႏၵယားဆီကို ထ သြားတယ္။ ၿပီးေတာ့ သိပ္ကိုလွပတဲ့ေတးသြားတစ္ခုကို တီးတယ္။ ဆီဗီကင္းဟာ ႐ႈိပင္ရဲ႕ေတးသြား ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာကလြဲလို႕ အဲဒီေတးသြားကိုသူမမွတ္မိပါဘူး။ ကြန္ဝဲလ္က ဒါဟာ ႐ႈိပင္ရဲ႕ ပံုႏွိပ္မလုပ္ျဖစ္တဲ့ ေတးသြားျဖစ္ၿပီး ႐ႈိပင္ရဲ႕တပည့္တစ္ဦး ဆီက သူသင္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ဆီဗီကင္း အေတာ္အံ့အားသင့္သြားတယ္။ ေသခ်ာတာေပါ့၊ ႐ႈိပင္ဟာ ၁၈၄၉ ခုႏွစ္ကတည္းက ကြယ္လြန္သြားၿပီး သူ႕တပည့္ဘယ္လိုမွ က်န္ႏိုင္စရာမ႐ွိတာပါပဲ။) အဲဒီအခန္းေလ ပရာဆမ္။ “မင္း႐ႈိပင္ကိုႀကိဳက္လား” လို႕ ပရာဆပ္ေမးျပန္တယ္။ အင္း ႀကိဳက္တယ္။ အိပ္ခါနီး နားေထာင္တယ္ လို႕ဆိုေတာ့ ပရာဆပ္ ေအာ္ရယ္ပါတယ္။ အေတာ္ဆိုးတဲ့ေကာင္တဲ့။

            ေျပာခ်င္တာက ပရာဆပ္အေၾကာင္းလည္း မဟုတ္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ့္အေၾကာင္းလည္း မဟုတ္ဘူး။ ႐ႈိပင္အေၾကာင္း။ ဝတၳဳေရးသူ ဂ်မ္း(စ)ေဟ(လ)တန္(James Hilton) ဟာ ဘာေၾကာင့္ ႐ႈိပင္ကို သူ႕ဇာတ္လမ္းထဲမွာ ထည့္ရသလဲ။ ႐ႈိပင္ဟာ ဂီတမွာအေတာ္ၾသဇာလႊမ္းတဲ့ သူတစ္ေယာက္။ တစ္ေခတ္ကို တစ္ေယာက္ဆိုတဲ့ ပါရမီ႐ွင္။ ဂ်ာမန္ေတြေရာ ၊ပိုလန္ႏိုင္ငံသားေတြေရာ ႐ႈိပင္ အတြက္ အေတာ္ဂုဏ္ယူေလ့႐ွိတယ္။ ႐ႈိပင္ ဟာ သူတို႕ ဂႏၶဝင္ပါပဲ။

ဒါဏ္ရာမ်ားႏွင့္႐ႈိပင္ရဲ႕ တူရိယာ

            မာဆူးနပ္ဟာ စႏၵယားအစုတ္ႀကီးကို ငါးေဒၚလာနဲ႕ ဝယ္ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုတယ္။ သိပ္ကို လက္ေတြ႕က်တဲ့ ျပကြက္လို႕ဂ်ာမန္ေတြဆိုတာလည္း အလြန္မဟုတ္ပါဘူး။ လူတစ္စုဟာ စႏၵယားတစ္လံုးကို ပရိတ္သတ္ေ႐ွ႕ အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာေခ်ပစ္တာကိုး။ ဒါေၾကာင္ ႐ိႈပင္ရဲ႕ တူရိယာႀကီး ဒဏ္ရာရခဲ့ေပါ့ လို႕ ဂ်ာမန္ေတြ မခ်င့္မရဲဆိုၾကေလရဲ႕။ မာဆူးနပ္ကေတာ့ စႏၵယားကို အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာ လုပ္ခဲ့တဲ့ကိစၥနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီးေျပာ႐ွာပါတယ္။ ဝယ္တုန္းကေတာ့ ႐ွိတဲ့ငါးေဒၚလာနဲ႕ ဝယ္ၿပီးယူလာတာ။ အျပန္သယ္ဖုိ႕ ကားခ မ႐ွိေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ က်ဳပ္တို႕ လုပ္ဖို႕က ဒီတစ္နည္းပဲ ႐ွိတယ္တဲ့။ ေကာင္းေရာဗ်ာ။ တစ္ေယာက္ေယာက္ စရိတ္စိုက္ေပးခဲ့ရင္ ႐ႈိပင္ႀကီးဟာ ဒဏ္ရာရစရာ မ႐ွိပါဘူး။

Fluxus (အေမရိကန္ က ဖလက္ဆက္ european က ဖလြတ္ဆူး)

- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More

ကြန္ဆက္က်ဴရယ္ - Conceptual (14)

ဒီေတာ့ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးကို ေ႐ွာင္လိုစိတ္က ဝင္လာေရာ။ အဲဒီၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးဆိုတာက အရင္း႐ွင္အဝန္းအဝိုင္း မဟုတ္လား။ ဒီေတာ့ ေ႐ွာင္ခ်င္တဲ့ရပ္ဝန္းက စီးပြားေရးရဲ႕ အရင္း႐ွင္ကမၻာ (ဝါ) ရပ္ဝန္း (The Bourgeois World of Business) ျဖစ္တယ္။ ၆၀ ခုႏွစ္က Fluxus ေတြကလည္း အဲဒီလိုပဲစိတ္႐ွိခဲ့တယ္။ ဒီေတာ့ သြားၿငိတာေပါ့ေလ။ ေနာက္ထပ္ ေ႐ွာင္ခ်င္တဲ့ ရပ္ဝန္းတစ္ခု ပါလာတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းရပ္ဝန္းပါပဲ။ ဒါလည္း အခုလူငယ္ေတြနဲ႕ တူညီေနတယ္။ ဒီေတာ့ သူတို႕ဟာ႐ွိေနတဲ့ အႏုပညာကမၻာႀကီးကို လိုက္ေလ်ာမႈေပးဖို႕ ႀကိဳးစားတယ္။ အဲဒီအခါမွာ -
            ၁။ ဟိုက္ပါရီရယ္လစ္ဇင္ (Hyperrealism)
            ၂။ နီယိုေပါ့(ပ္) (Neo-pop)
တို႕လို ကြန္ဆက္ခ်ဴရယ္ အသြင္ကြဲေပၚကို လူငယ္ေတြ အာ႐ံုဝင္စားလာတယ္။ ဒီေတာ့ဟာ ကၽြန္္ေတာ္တို႕က အင္စေတာ္ေလး႐ွင္း (ဝါ) ပါေဖာမင့္ လို႕ ေခၚတာဟာ “Fluxus” လႈပ္႐ွားမႈပါပဲ။ ငဲ့ၾကည့္ရပါေတာ့မယ္။ အိုေက …. ၁၉၆၀ မွာ ကြန္ဆက္ခ်ဴရယ္ အလြယ္တကူ လူေတြကိုျပန္ၿပီး သိမ္းပိုက္တယ္။ အကြန္စီအေၾကာင္း နည္းနည္းထပ္ေျပာရရင္ေတာ့ သူဟာ အနက္ေရာင္ေတာင္တန္း (Black Mountain School) နဲ႕ ဘိ(ထ) မ်ိဳးဆက္ေတြကိုလည္း ရသပိုင္းကို အတြင္းက်က် ေဝဖန္ေျပာဆိုႏိုင္သူျဖစ္တယ္။ ေနာက္ထပ္ထူးျခားတာ တစ္ခုကေတာ့ အကြန္းရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းလက္ရာ ဗြီဒီယိုပါေဖာမင့္(စ)ေတြဟာ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ကဗ်ာရဲ႕ေ႐ွ႕ေျပးအလားအလာေတြ ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္တို႕က နယူးဒစ္ဂ်စ္တယ္ကဗ်ာလို႕ ေခါင္းစဥ္တပ္တယ္။ ဂိုးစမစ္(ထ) တို႕ အခုနာမည္ေပးထားတဲ့ ဖန္တီးမႈမဲ႕” အေရးအသား”  (Uncreative Writing) ဆိုတာက ဘာလဲ? “Writing” လို႕သံုးတယ္ေနာ္။ အေရးအသားပဲ။ မဖန္တီးေသာ (ဝါ) တကူးတက အားထုတ္ဖန္တီးျခင္းမ႐ွိေသာ အေရးအသားဟာဘာရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႕ ေပၚလာတာလဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဗ်ာ …. ဘဝႀကီးတစ္ေလွ်ာက္လံုး ေရးလာတဲ့ကဗ်ာေတြ၊ အေရးအသားေတြဟာ တစ္သက္လံုးႀကီး ဖန္တီးမႈလို႕ ယံုၾကည္လာခဲ့တယ္။ ဒီဖန္တီးမႈႀကီး ေလွ်ာေလွ်ာ႐ွဴ႐ွဴရလာ/က်လာ ဖို႕အတြက္ နည္းမ်ိဳးစံု သံုးခဲ့ၾကတယ္။ ကိုယ္နဲ႕တိုးတိုက္ၿပီး ေရးခဲ့ၾကတယ္။ ေအာက္လမ္းနည္းေတြ၊ ေဆးဝါးေတြမွီဝဲၿပီး ဒီဖန္တီးမႈႀကီး ေလွ်ာေလွ်ာ႐ွဴ႐ွဴျဖစ္ဖို႕ ျဖစ္ဖို႕လုပ္တဲ့သူ လုပ္ၾကတယ္။ အသက္နဲ႕အလဲအထပ္လုပ္ၿပီး ေရးသူေရးတယ္။ နည္းစနစ္ေတြကိုသံုးၿပီးဖန္တီးတယ္ဗ်ာ။ ဖန္တီးမႈကိုရဖို႕အတြက္ တစ္ေယာက္လက္ရာကေနတစ္ေယာက္ဆီ ထံုကူးတယ္ဗ်ာ။ ကိုင္းဆက္တယ္ဗ်ာ။ ပင္မွည့္ေတြ ဘာေတြ ေျပာၾကတယ္ဗ်ာ။ ဘယ္ေလာက္ထိ ျမင့္တက္သြားသလဲဆိုရင္ ကဗ်ာဆိုတာ ဖန္တီးတာသက္သက္ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာတယ္ဗ်ာ။ အခု ကက္နက္ႀကီးက ဖန္တီးမႈမပါတဲ့ အေရးအသားလို႕ဆိုေတာ့ ဒါဟာ ဖန္တီးတဲ့သူေတြကိုေစာ္ကားသလို ျဖစ္မေနဘူးလား။

ဂိုးစမစ္ က ေျပာပါတယ္။ ဒီကေန႕ အင္ေဖာ္ေမး႐ွင္းတက္(ခ)ေနာ္ေလာ္ဂ်ီ (IT) ထြန္းကားလာတဲ့ေခတ္မွာ ကဗ်ာရဲ႕အလုပ္ဟာ အသစ္ဖန္တီးထုတ္လုပ္ဖို႕ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ အသစ္ကိုေပးတယ္ဆိုတဲ့ အလုပ္ကို ကဗ်ာမလုပ္သင့္ေတာ့ဘူး။ (က်ဳပ္တို႕ အသစ္ေတြကို လိုတာထက္ပိုၿပီး အမ်ားႀကီးလုပ္ခဲ့ၿပီးၿပီ။ “We have too much already” တဲ့ ) ကဗ်ာက က်ဳပ္တို႕ကို ဖိအားေပး ႐ႈျမင္ေစတာက က်ဳပ္တို႕ေတြ႕ျမင္ခံစားေနရတဲ့ ဘာသာစကား ပတ္ဝန္းက်င္ကဘာနဲ႕ တူသလဲဆိုတာကို ၾကည့္႐ႈဖုိ႕တိုက္တြန္းတယ္။ အဲဒါ ဘယ္ေလာက္ အံ့ၾသဖို႕ ေကာင္းသလဲဆိုတဲ့ အသိကို ေပးတယ္။ ကဗ်ာဟာ ဒါပဲလုပ္သင့္/လုပ္ႏိုင္ ေတာ့တယ္။ ဒီေတာ့ ေ႐ွ႕ကေျပာခဲ့တဲ့ ဒူး႐ြန္႕ရဲ႕ အိမ္သာေၾကြအိုးႀကီးရဲ႕ကြန္ဆက္ခ်ဴရယ္နဲ႕ ဂိုးစမစ္ရဲ႕ ကြန္ဆက္ခ်ဴရယ္၊ ဂ်ိဳးဇက္ႀကီးရဲ႕ ကုလားထိုင္ရယ္ထဲမွာ ဘံုတူတာေတြကိုထုတ္ၾကည့္ေတာ့ “ရယ္ဒီမိတ္” အႏုပညာကို ေတြ႕ရတယ္။ ဖန္တီးၿပီးသားကို သံုးတာ။ “ေကာက္ရပစၥည္း” (Found Object) ကို အႏုပညာလုပ္တယ္။ ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္မွာ႐ွိတဲ့ ပစၥည္းေတြကို ျပတာ။ ကိုယ့္အနီးနားက သတင္းစာ/မိုးေလဝသခန္႕မွန္းခ်က္/ေဆးေဖာ္ျမဴလာ တို႕ကို ကဗ်ာလုပ္တယ္။ ဒါက Fluxu ေတြရဲ႕ ဝါဒတစ္ခု။

            ဂိုးစမစ္ဟာ သူ႕ရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ “Weather”  ကဗ်ာစုကို ဘယ္ကရသလဲ။ ေ႐ွ႕မွာ ေျပာတဲ့အတိုင္းပဲ နယူးေယာ့ခ္တိုင္း(မ)ရဲ႕ စာသားေတြကိုျပန္ကူးခဲ့တယ္။ ရာသီဥတု မိုးေလဝသခန္႕မွန္းခ်က္ေတြ ပါဝင္တယ္။ ဒီကဗ်ာကို သူ “တည္” မိတာက CP ကို အစပ်ိဳးသူ “ဒြါကင္” ေၾကာင့္ပဲ။ ဒြါကင္ဟာ အကြန္စီရဲ႕ အေစာပိုင္းလက္ရာမ်ားကို အဲဒီတုန္းကမသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒြါကင္ ထုတ္ေဝတဲ့ စာအုပ္ထဲမွာ အကြန္စီရဲ႕ မိုးေလဝသ ေဖာ္ျပခ်က္အေရးအသားပါတယ္။ “၁၉၆၈” အေရးအသားေနာ္။ အဲဒီတုန္းက ဒီလိုေရးဖို႕က လြယ္တဲ့ကိစၥမဟုတ္ဘူး။ ၾကည့္ရေအာင္။

1. The sun rises today, Thursday, December 26, 1968.
2. At 7:18 A.M., sets at 4:34 P.M., and will rise
3. tomorrow at 7:18 A.M. The moon sets today at 11:49
4. rises at 12:10 P.M. tomorrow and will set tomorrow
5. at 12:38 A.M. Warmer weather and clear to cloudy skies
6. will cover most of the eastern portion of the nation
7. today while snow is expected to fall on the western
8. lake region, the Northern Plains States, and from
9. the upper Mississippi Valley to the plateau region.

၁။ ယေန႕တြင္ ေနမင္းသည္ျမင့္တက္လွ်က္႐ွိကာ၊ ၾကာသာပေတးေန႕၊ ဒီဇင္ဘာလ ၂၆၊ ၁၉၆၈ ျဖစ္သည္။
၂။ ၇:၁၈ ၊ နာရီတြင္ ေနထြက္၍ ညေန ၄:၃၄ မိနစ္တြင္ ေနဝင္ၿပီး ေနထြက္ေပၚလိမ့္မည္
၃။ မနက္ျဖန္ ၇:၁၈ (နံနက္ပိုင္း) တြင္။ ယေန႕၌ လသည္ ၁၁:၄၉ ၌ ဝင္သည္
၄။ မနက္ျဖန္ ၁၂:၁၀ (မြန္းလြဲပိုင္း) တြင္ ထြက္ေပၚ၍ မနက္ျဖန္တြင္ ဝင္သည္
၅။ ၁၂:၃၈ (နံနက္ပိုင္း) အခ်ိန္၌။ ရာသီဥတုမွာ ပူေႏြး၍ ေကာင္းကင္၌ တိမ္ကင္းစင္ျခင္းမွ တိမ္ထူထပ္မႈ
၆။ အမ်ားအားျဖင့္ ႏိုင္ငံ၏အေ႐ွ႕ပိုင္းေဒသတြင္ ဖံုးအုပ္လွ်က္႐ွိမည္
၇။ ဒီကေန႕မွာ အေနာက္ပိုင္းႏွင္းမ်ားႏွင္းမ်ား ေခတၱခဏ က်ဆင္းလိမ့္မည္ဟု ခန္႕မွန္းထားေသာ ေနရာ
၈။ ကန္သာယာေဒသ၊ေျမာက္ပိုင္းျမက္ခင္းလြင္ျပင္ ျပည္နယ္မ်ား၊ ႏွင့္ အစျပဳရာေနရာ
၉။ အေပၚပိုင္း မစ္စစၥပီေတာင္ၾကားမွေန၍ ကုန္းျမင့္ေဒသအထိ။

            အထက္က အေရးအသားကေတာ့ “အကြန္စီ” ရဲ႕လက္ခ်က္ပါ။ ဒါကို ဒြါကင္က စာအုပ္ထဲကို ထည့္တယ္။ ကက္နက္က အေရးအသားကေတာ့ ရာသီဥတု “Weather” ကို လုပ္တယ္။ အကြန္စီက အထက္ပါ အခ်က္အလက္ေတြကို “Act 3 Scence 4”  လို႕နာမည္ေပးခဲ့တယ္။ ေရဒီယိုက ရာသီဥတုေၾကျငာခ်က္ကို မွတ္ၿပီး အခ်က္အလက္ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ ေနာက္ထပ္ သံုးဆယ့္ငါးႏွစ္အၾကာမွာေတာ့ ဂိုးစမစ္ဟာ ၂၀၀၂ ဒီဇင္ဘာ ၂၁ ရက္ေန႕က စၿပီး ၂၀၀၃ ဒီဇင္ဘာ ၂၀ ရက္ေန႕အထိ ရာသီဥတု ေၾကျငာခ်က္ေတြကို တစ္နာရီျခားတစ္ခါ မွတ္တမ္းတင္ျပန္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကက္နက္ဟာ “ရာသီဥတု” ကို ရသြားတယ္။ ဒါက ႐ိုး႐ွင္းလွတဲ့ အႏုပညာ ထံုကူးမႈတစ္ခုပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ မာဂ်ိဳရီဟာ “How uncanny” လို႕ သံုးခဲ့ပါတယ္။ အကြန္စီရဲ႕“စာမ်က္ႏွာတစ္ေပၚ ဖံုးအုပ္ထားေသာ ဘာသာစကား” ရဲ႕ စာမ်က္ႏွာ (၃၈၈ မွ ၃၉၇) အထိစာမ်က္ႏွာေပါင္း (၁၀) မ်က္ႏွာမွာ ဘာေတြပါသလဲဆိုေတာ့ တယ္လီဖုန္းဆက္သြယ္မႈမွတ္တမ္းေတြ ပါဝင္တယ္။ စာေၾကာင္းေတြကို အလ်ားတူတည္ေဆာက္ပံုမ်ိဳး တည္ေဆာက္ထားတယ္။ အကြန္စီဟာ ၁၉၇၀ တုန္းက သံုးမိနစ္စာ႐ွိတဲ့ ဗြီဒီယိုေလးကို ႐ိုက္တယ္။ နံရံကိုသူေက်ာေပးထားၿပီး သူက ေ႐ွ႕ကေန လမ္းေလွ်ာက္တယ္။ တစ္တန္းၿပီး တစ္တန္းေလွ်ာက္သြားပံုေလးပါပဲ။ နံရံအုတ္ကြက္ကို ျဖည့္ေနပံုမ်ိဳးေပါ့။ “ေနရာလြတ္အားျဖည့္ေပးျခင္း” (Filling Up Space) လို႕ သူေခါင္းစဥ္တပ္လိုက္တယ္။

ဒါ ေမးခြန္းတစ္ခု ျဖစ္လာတယ္။ ဒီလို ပံုတူလုပ္ႏိုင္သူေတြ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ၿမိဳ႕ငယ္ေလးမွာေတာင္ တစ္ရပ္ကြက္တစ္ေယာက္ အနည္းဆံုး႐ွိတယ္ဆုိေတာ့ “အႏုပညာ” ဆိုတာ ဒီေလာက္ လြယ္ရဲ႕လား? မဟုတ္ပါဘူး။ ကက္နက္နဲ႕ အကြန္စီ ကြဲျပားခ်က္႐ွိပါတယ္။ ကက္နက္ဟာ ေရဒီယိုရဲ႕ ေၾကညာခ်က္အခ်က္အလက္ ကိုခ်ည္းသက္သက္ ျပန္ကူးခဲ့တာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါက ကက္နက္နဲ႕ အကြန္စီ ကြဲျပားတဲ့အခ်က္ပါပဲ။ ေကဂ်ီ (KG) ဘာလုပ္သလဲ? ေၾကညာသူရဲ႕ စကားေျပာဟန္ေတြ၊ စကားဆက္ေတြပါ တည္ပစ္ခဲ့တယ္။ စာမ်က္ႏွာ (၂၆) မွာေတာ့ -
            “အား, ဒီလိုဗ်ာ ဟို ခရစ္စၥမတ္ သီခ်င္းေဟာင္းေလး တစ္ပုဒ္႐ွိတယ္ဗ်…”ႏွင္းေပးက်လိုက္စမ္းပါ။ ႏွင္းေပးက်လိုက္ စမ္းပါ ဒီေန႕ခင္းေတာ့ မဟုတ္ပါဗ်ာ။ တိမ္အမ်ားအျပားဖံုးေနပါတယ္။ ႏွစ္ဆယ့္ေျခာက္ ဒီဂရီ ဒါေပမယ့္ ျမင္တယ္ဆိုရင္ ဒီညမွာ ပိုေဝးရာကို ေ႐ြ႕ကိုေ႐ြ႕ရမွာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေၾကာင့္ တိမ္ျပန္႕က်ဲသြားမယ္ဗ်။ တစ္ဆယ့္ငါးေအာက္က ႏွစ္ဆယ္ထိ၊ ၿပီးေတာ့တိမ္ေတြက မနက္ျဖန္ ဒီအတိုင္းပဲ ျပန္ျဖစ္ဦးမယ္ဗ်။” (စာ-၂၆)

ဒါပါပဲခင္ဗ်။ မဟာဇနကၠရဲ႕ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ ကြန္ဆက္ကဗ်ာသမားေတြ “အကူး” ေကာင္းပံုကေတာ့ ေတြ႕တဲ့အတိုင္းပါပဲ။ ဂိုးစမစ္ဟာ သူ႕ရဲ႕ ရာသီဥတု (Weather) ကို သူတို႕ရဲ႕ တကယ့္ဥတုေတြအတိုင္း အခန္းႀကီးေလးခန္း ဖြဲ႕စည္းတယ္။ ေဆာင္း ၊ေႏြဦး ၊ေႏြ၊ ေဆာင္း စသည္ျဖင့္ေပါ့ေလ။ ဒီေတာ့ ဒီလို ျပန္ကူးေပးတယ္ဆိုတာက ဘာႀကီးလဲ။ ပံုမွန္အတိုင္းဆို မွတ္တမ္းတင္ေပးတယ္ေပါ့။ ဘာထူးျခားလို႕လဲ။  ေလး ငါးတန္း ခေလးတစ္ေယာက္ လုပ္ႏိုင္တဲ့ အလုပ္မ်ိဳးပါ။ ဒါက ပံုမွန္အျမင္နဲ႕ၾကည့္ရင္ ကဗ်ာလဲမျဖစ္ဘူး။ အေရးအသားလဲ မေျမာက္ဘူး။ ေဒါသျဖစ္စရာႀကီးပါဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလိုလဲ မဟုတ္ေသးဘူးေလ။ လူေတြဟာ ဘာပဲလုပ္လုပ္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ေလး ႐ွိရမယ္။ ကၽြန္ေတာ္အၿမဲေျပာသလို “အ႐ူးထျခင္း” မမည္ဘူးေပါ့။ မာဂ်ိဳရီက ေထာက္ျပတယ္။ အသံလႊင့္႐ံုေတြက လႊင့္တဲ့ရာသီဥတု ခန္႕မွန္းခ်က္ေတြဟာ ေနာက္တစ္ေန႕မွာ တကယ္မျဖစ္ပါဘူးတဲ့။ အဲဒီလို အတိအက် လိုက္ကူးေနတဲ့သူမ႐ွိလို႕သာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ သတိမထားမိတာ။ မွားတယ္။ “often wrong” ပါတဲ့။ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၂ေႏြဦးမွာေတာ့ အေမရိကန္အသံလႊင့္႐ံုေတြက ရာသီဥတု ခန္႕မွန္းခ်က္ေတြဟာ သူတို႕သမိုင္းမွာတစ္ခါမွ မလုပ္ဖူးတဲ့ အလုပ္ကို လုပ္ပါေတာ့တယ္။ အဲဒါက ဘကၠဒက္ရဲ႕ ရာသီဥတုကို ေၾကညာေပးပါတယ္။ အီရတ္စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲသူေတြ အဆင္ေျပေအာင္ေပါ့။


- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း

Read More