"Andfirst Hephasestus makes a great massive sheild, blazoning well.Rough emblemsall across its surface, raising a rim around it, glittering, riple-ply with asilver shield-up run from the edge to edge and five layers of metal to buildthe shield itself."
ထို႕ေနာက္ဟက္ဖက္ဆစ္တပ္သည္ပထမဦးစြာႀကီးစြာေသာဒိုင္းအားျပဳလုပ္ေလသည္။ ေၾကးသြန္းျခင္းအား ေကာင္းစြာလုပ္၏ ။မ်က္ႏွာျပင္ကန္႕လန္႕ျဖတ္မ်ားအားအမွတ္တံဆိပ္မ်ားကို အေသအခ်ာ လုပ္ေလ၏။အနားသတ္မ်ားကို ေခ်ာမြတ္ေအာင္လုပ္ေလသည္။ေငြသားျဖင့္ဒိုင္း၏ ေဒါင့္ျဖတ္မွ ေဒါင့္မ်ားအထိ သံုးထပ္ျဖတ္လ်က္ ဖံုးအုပ္ေလကာ သတၱဳငါးလႊာျဖင့္ဒိုင္းအားျဖစ္ေစသည္။
အထက္ပါစာေၾကာင္းေတြကို "ဟိုးမား"က ပန္းပဲနတ္မင္းႀကီး အာခီးလီး ရဲ႕ အထင္ကရဒိုင္းကိုျပဳလုပ္ေပးပံုကို အေသးစိတ္ေရးထားတဲ့ စာသားပါ။ၿပီးေတာ့ ဒိုင္းကိုတူနဲ႕ ငါးပိုင္းျဖစ္ေအာင္ ထုတယ္။ အဲဒီငါးပိုင္းကိုပံုရိပ္မ်ားနဲ႕ ကာျပန္တယ္။ဘယ္လိုပံုေတြနဲ႕ ကာသလဲဆိုေတာ့ ကမၻာေျမရဲ႕ပံု ၊ေကာင္းကင္ႀကီးပံု၊ပင္လယ္ျပင္၊ ေနမင္း၊ လစႏၵာ၊ ၾကယ္အစင္းစင္းမ်ားနဲ႕ ဒိုင္းကိုကာပါတယ္။
အဲဒီလို ဟိုးမားဟာ အာခီးလီးရဲ႕ ဒိုင္းကိုအက်အန ေရးဖြဲ႕ခဲ့တယ္။ ဒါဟာ အက္ဖရာေဆ့ (ekphrasis) ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားရဲ႕ မူလပထမျဖစ္တယ္။ ဂရိေတြႀကီးစိုးတဲ့ေခတ္(the Greek Period)မွာေတာ့ စစ္ပြဲသံုး ပစၥည္းေတြ အေၾကာင္းကို ေရးဖြဲ႕ခဲ့တာပဲ။စစ္ဝတ္စစ္စားေတြနဲ႕အျခားအဝတ္အစားေတြကို ေရးဖြဲ႕ၿပီး အိမ္သံုးပစၥည္းေတြကိုလည္း ေရးဖြဲ႕ေလ့႐ွိတယ္ဆိုပဲ။ပန္းအိုး၊ အ႐ိုးအိုး၊ ခြက္မ်ားႏွင့္ ျခင္းေတာင္းေတြကိုလည္း ေရးဖြဲ႕တာပဲ။ဟိုးမားရဲ႕ဒိုင္းအဖြဲ႕ကို အျခားသူေတြက တုပၾကတယ္။ဒီလိုနဲ႕ ဟက္စဝပ္(ဒ) (Hesiod) ရဲ႕ ဟီရကယ္(Heracles)ဒိုင္းအဖြဲ႕ေပၚလာတယ္။ ဗာဂ်ီး(Virgil)ရဲ႕ အီနီးရပ္(စ)၏ဒိုင္း(Aeneas' sheild) ေပၚလာျပန္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ဆယ္ရာစုမွာေတာ့ ေအာ္ဒင္(W.HAuden)ဟာ ဟိုးမားရဲ႕ ဇတ္လမ္းကို သူ႕ကဗ်ာထဲ ျပန္ထည့္တယ္။ဒါေပမယ့္ ေအာ္ဒင္ဟာ အခ်ိဳ႕အရာေတြကိုေျပာင္းလဲခဲ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ ဟက္ဖက္ဆစ္တပ္ ရဲ႕ ပံုရိပ္မ်ား(Image of Grand)ေတြကို က်မ္းစာပါအရာမ်ားနဲ႕အစားထိုးခဲ့တယ္။ ေအာ္ဒင္ရဲ႕ ကဗ်ာဟာ ၂၀ရာစုကလူေတြ ကဗ်ာကို ဘယ္လိုေရးဖြဲ႕သလဲဆိုတဲ့ အေကာင္းဆံုးသက္ေသပါပဲ။ အခုေခတ္ေပၚ "Ekphrasis" ဆိုတဲ့ အရာဝတၳဳဖြဲ႕ကဗ်ာေတြကိုေတာ့ ပန္းခ်ီကားေတြအေၾကာင္း၊ ဓါတ္ပံုေတြအေၾကာင္းနဲ႕ ႐ုပ္ထုေတြအေၾကာင္းကိုေလာက္သာ ေရးဖြဲ႕ပါေတာ့တယ္။ ၁၉ရာစုနဲ႕ ၂၀ ရာစု ေလာက္ကေတာ့ ဒီကဗ်ာအမ်ိဳး အစားဆိုတာ ေဆြးေႏြးလို႕ေကာင္းတဲ့ ေခါင္းစဥ္ထဲမွာပါၿပီးအေကာင္းအဆိုး ဆန္႕က်င္ဘက္ေတြကိုပါ ေရးဖြဲ႕ၾကတာပဲ။ ဂၽြန္ဟိုးလန္ဒါး ဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကေတာ့"The Gazer's Sprit" ဆိုတာ သူႀကိဳက္တဲ့ အႏုပညာေတြ အေၾကာင္း ေရးထားတဲ့ အရာဝတၳဳဖြဲ႕ကဗ်ာမ်ိဳးေတြကို စုစည္းထုတ္ေဝတာ ျဖစ္တယ္။သူ႕လိုပဲ တခ်ိဳ႕ေသာ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာဆရာမ်ားကေတာ့ပန္းခ်ီ၊အႏုပညာ အျမင္အာ႐ံုေတြကို ကဗ်ာထဲ ထိထိမိမိ ေရးႏိုင္စြမ္း ႐ွိၾကတယ္။ အရင္က ဟိုးမားတို႕ေရးတဲ့အာခီးလီးရဲ႕ ဒိုင္းေနရာမွာ ပန္းခ်ီ အႏုပညာပစၥည္းေတြ ျဖစ္လာတယ္။ "include addressing the image, makingit speak, speaking of it interpretively, meditating upon the moment ofviewing"
"႐ုပ္ပံုမ်ားေဖာ္ျပျခင္း၊ ထို႐ုပ္ပံုမ်ားကိုစကားေျပာေစျခင္း၊ ႐ုပ္ပံုမ်ားကို႐ွင္းလင္းျပျခင္း၊ ျမင္ကြင္းမ်ား……အား အာ႐ံုစိုက္ဖြဲ႕ဆိုျခင္း"လို႕ေရးတယ္။ ေအာ္ဒင္နဲ႕ ဝီလ်ံကားလို႕စ္ဝီလ်ံ ဆိုတဲ့ ဂု႐ုႏွစ္ပါးဟာ ၁၆ ရာစုက ပန္းခ်ီကားတစ္ခ်ပ္အေၾကာင္းအရာဝတၳဳဖြဲ႕ ကဗ်ာကို ေရးၾကတယ္။ကဗ်ာဆရာႀကီးေတြဆိုေတာ့ အႀကိဳက္ခ်င္းလည္း တူပါတယ္။ပီတာဘ႐ူးဂဲလ္ရဲ႕ ၁၆ ရာစု အိုင္ကာရပ္ "ေရတံခြန္"ပန္းခ်ီကားႀကီးကို ေရးဖြဲ႕ပါတယ္။ ဆရာႀကီး ဝီလ်ံကားလို႕(စ္)က သူ႕ရဲ႕ "Lanscape with the Fall of Icarus"(ေရတံခြန္ အိုင္ကာရပ္(စ)ႏွင့္ ႐ႈခင္း) မွာေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးတယ္။
a splash quite unnoticed (လံုးလံုးသတိမမူႏိုင္စရာျဖာထြက္မႈတစ္ခု)
this was (႐ွိခဲ့ရဲ႕)
Icarus drawing (အိုင္ကာရပ္ ပန္းခ်ီကားထဲ)
ဆရာႀကီးေအာ္ဒင္ ကေတာ့ ၁၉၃၈ ဘယ္လ္ဂ်ီယံ "ဘရေဆး" ျပတိုက္ကို သြားေရာက္လည္ပတ္ရာမွ "Peter Breughel" ရဲ႕ ပန္းခ်ီကားကိုေတြ႕လို႕ကဗ်ာေရးခဲ့တာျဖစ္ၿပီး သူ႕ကဗ်ာရဲ႕နာမည္ကေတာ့"Musee de Beaux Arts" ျဖစ္ပါတယ္။သူ႕ကဗ်ာဟာကားလို႕စ္ကဗ်ာနဲ႕ ခပ္ဆင္ဆင္တူစရာေတြ ႐ွိမွာပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ႏွစ္ေယာက္စလံုးရဲ႕ပင္မဟာ ပန္းခ်ီကားတစ္ခ်ပ္ကို အေျခခံေနလို႕ပါပဲ။ ဆင္တဲ့ တစ္ေၾကာင္းကေတာ့ -
the ploughman may လယ္ထြန္သူဟာၾကားခဲ့ႏိုင္ေလာက္ရဲ႕
Have heard the splash, the forsakencry, ျဖာထြက္မႈ၊ ထားရစ္ခဲ့ေသာ ငိုေႃကြးမႈ
But for him it was not an importantfailure ဒါေပမယ့္ သူ႕အတြက္ေတာ့ ဒါဟာအေရးပါတဲ့ ပ်က္စီးဆံုး႐ႈံးမႈမဟုတ္ခဲ့
ကၽြန္ေတာ္တို႕သိထားတဲ့ ဂၽြန္ကိ(သ္)ရဲ႕ ေခါမပန္းအိုးအဖြဲ႕ (Ode on a Grecian Urn) ဟာလည္း ဒီသက္မဲ့ကဗ်ာ (Ekphrastic) အမ်ိဳးအစားထဲပါတယ္။ထင္႐ွားတဲ့ ကဗ်ာတခ်ိဳ႕က -
- The Shield of Achilles by W.H.Auden
- The Painting by Jon Balaban
- War Photograph by Kate Daniels
- The Family Photograph by Vona Groarke
- Museum Guard by David Hernandez
- The Mad Potter by John Hollander
- Messieur Degas Teaches Art and Scienceat Durfy Intermediate School, Detroit 1942 by Philip -Levine
- Ode on Grecian Urn by John Keats
- Stealing The Scream by Monica Youn တို႕ျဖစ္တယ္။
ကဗ်ာရဲ႕ပံုစံ (form) က ဘာအေရးလဲ (form is whathappens) ဒါဟာ ေဟာဒီဘဒၵကမၻာေပၚမွာရွိတဲ႔ အခ်က္အလက္(fact) တစ္ခုမွ်သာျဖစ္တယ္။ သူ႔ရဲ႕ သေဘာသဘာဝက ဘယ္အရာကိုမဆို” ျဖစ္တယ္။ "ရွိတယ္”ဆိုတာကို ကိုယ္စားျပဳရံု သက္သက္ပါပဲလို႔ ဆိုတယ္။ ဥပမာဟိုကၠဳကဗ်ာရဲ႕ ပံုစံ(form)ဟာ ဟိုကၠဳကဗ်ာျဖစ္ေၾကာင္း အသိေပးရံုသက္သက္ပါ။ ဒီထက္မပိုပါဘူး။ .............................. ေရာဘတ္ (Robert Creeley ) ရဲ႕အယူအဆ
Ref: Poetry.org.com
- ေဇာ္ေဇာ္ထြန္း
