ျမန္မာစကားမွာ ပကတိအသံ ေလးမ်ိဳး ရွိပါတယ္ ။ ဒီအသံေလးမ်ိဳးကိုသိမွ ေနရာမွန္ထားမွ ကဗ်ာေရးဖြဲ ့
ရာမွာ တုတိ္ ရြတ္/ဆို/ဖတ္ေကာင္းျပီး သာယာမွဳရွိမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာကဗ်ာေရးဖြဲ ့သူမ်ားအ
တြက္ အေရးၾကီးပါတယ္။ေနာက္ပိုင္းေတြ ့လာမယ့္ ကဗ်ာစပ္နည္းေတြမွာအသက္ပါပဲ။ျဖစ္နိုင္ရင္ ခ်ီသံ
(၁၃)မ်ိဳးကိုေတာ့ အလြတ္က်က္ထားျပီး သူကလြဲရင္ ခ်သံလို ့မွတ္ထားေပးပါ။ ျမန္မာစကားရဲ ့အသံေလးမ်ိဳး
ဆိုတာ ဒီအသံေတြပါ--
(၁) တက္သံ= ၁၈ ပါး
(၂) သက္သံ = ၁၈ ပါး
(၃) နိမ့္သံ = ၁၈ ပါး
(၄) တိုင္သံ = ၁၀ ပါး တို ့ျဖစ္ပါတယ္ ။
(၂) သက္သံ = ၁၈ ပါး
(၃) နိမ့္သံ = ၁၈ ပါး
(၄) တိုင္သံ = ၁၀ ပါး တို ့ျဖစ္ပါတယ္ ။
တက္သံ (၁၈ )ပါး
တက္သံ။ ။ အသံျမင့္ျပီးဆိုရတဲ့အသံ။ ညာသံ။ ခ်ီသံ။ သံတို ။ သံျပတ္ ။ ဂရုသံ ။
တက္သံ(၁၈)ပါး = အာ/အီ/အူ/ေအ/ေအာ္/အင္/ေအာ္/အင္/အဥ္/အည္/အန္/အိန္/အုန္/အမ္/အိမ္/
အုမ္/အယ္/အိုင္/ေအာင္/အိုဝ္ တို ့ပါပဲ ။
သက္သံ(၁၈)ပါး
သက္သံ ။ ။ ဘယ္သံ ။ေအာက္သံ။ သံမ ။ ေအာက္ျမစ္သံ။ ခ်သံ။ လဟုသံ။
သက္သံ(၁၈)ပါး = အ/အိ/အု/ေအ့/ေအာ့/အင့္/အဥ့္/အည္/အန္ ့/ အိန္ ့/အုန္ ့/အမ္ ့/အိမ့္/အံု ့/အယ့္/
အိုင့္/ေအာင့္/အို ့/ တို ့ပါပဲ။
နိမ့္သံ (၁၈)ပါး
နိမ့္သံ ။ ။ တက္သံေတြကိုဝစၥံေပါက္ထည့္လိုက္ရင္ရတဲ့အသံေတြျဖစ္ပါတယ္။အသံရွည္လည္း
မစြန္ ့လႊတ္ ျပတ္ျပတ္နဲ ့တင္းတင္းမာမာရြတ္ဆိုရတဲ့အသံမ်ိဳး။ ညာသံငယ္။ သံဖို။
ခ်သံ။လဟုသံ ။ဝဇၨသံနီသံလို ့ေခၚပါတယ္။
နိမ့္သံ(၁၈)ပါး = အား/အီး/အူး/ေအး/ေအာ/အင္း/အဥ္း/အည္း/အန္း/အိန္း/အုန္း/အမ္း/အိမ္း/အုမ္း/
အဲ/အိုင္း/ေအာင္း/အိုး တို ့ပါပဲ။
တိုင္သံ(၁၀)ပါး
တိုင္သံ။ ။နိမ့္လို ့ျမင့္လို ့မရတဲ ့အသံရပ္အသံျပတ္ / တက္သံ နဲ ့နိမ့္သံႏွစ္ခုၾကားကအသံျဖစ္ပါတယ္ ။
ခ်သံ။လဟုသံ။(ကသတ္/စသတ္/တသတ္/ပသတ္)အသတ္၄မ်ိဳးပါ ။ကစတပ ကြမ္းစားတတ္
ၿပီလို ့အလြယ္မွတ္ပါ။ သံမွန္/သံလတ္လို ့ေခၚပါတယ္။
တိုင္သံ(၁၀)ပါး = အက္/အစ္/အတ္/အိတ္/အုတ္/ေအာက္/အိုက္/အပ္/အိပ္/အုပ္/တို ့ျဖစ္ပါတယ္။
သူငယ္ခ်င္းတို ့ေရအသံေတြနဲ ့ဆူညံကုန္ပလား။ အဲအသံေတြကို၂မ်ိဳးပဲျပန္ခ်ံဳးေပးပါမယ္။ေျပာခဲ ့သလုိ
ခ်ီသံ(၁၃)မ်ိဳး ကိုေတာ့ က်က္ထားရမယ္ေနာ္။
ခ်ီသံ ႏွင့္ ခ်သံ (ဂရု နွင့္လဟု)
ပါဠိလို ဂရု နွင့္လဟု လို ့လည္းေျပာၾကတယ္။ ခ်ီသံ=ဂရု ။ခ်သံ=လဟု ။
ပကတိ အသံေလးမ်ိဳးကို သိလာတဲ ့အခါ ျမန္မာကဗ်ာစပ္ဆိုတဲ ့အခါက်ေတာ့ အသံေလးမ်ိဳးကို အသံနွစ္
သံ အျဖစ္ခ်ံဳ ့ ့လိုက္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ခ်ီသံ(ဂရု)နဲ ့ခ်သံ(လဟု)ပါ။အသံအသစ္မဟုတ္ပါဘူး။ေနာက္ပိုင္း
မွာ ခ်ီသံနဲ ့ခ်သံလို ့ပဲအတိုသံုးပါမယ္။အခ်ိဳးကဗ်ာမ်ားနဲ ့ေတးထပ္အတြက္အေရးၾကီးပါရဲ ့။ ခ်ီသံ ခ်သံခြဲတတ္
မွေရးလို ့ရပါမယ္။
ခ်ီသံ ။ ။အသံကိုျမွင့္ျပီးဆိုရတဲ့အသံ။
ပကတိအသံေလးမ်ိဴးထဲက တက္သံ(၁၈)ပါးျဖစ္ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္- ခ်ီသံ = တက္သံ
ခ်သံ ။ ။ တျဖည္းျဖည္းနွိမ့္ျပီး က်ဆင္းသြားေအာင္ ဆိုရတဲ့အသံ။ ပကတိအသံေလးမ်ိဳးထဲက သက္
(၁၈)ပါး+နိမ့္သံ(၁၈)ပါး+တိုင္သံ(၁၀)ပါးကိုေပါင္းျပီး ခ်သံလို ့ေခၚပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ -
ခ်သံ = သက္သံ+နိမ့္သံ+တိုင္သံ
ခ်သံနဲ ့ခ်ီသံကိုေနရာမွန္သံုးနည္း
ျမန္မာကဗ်ာေရးဖြဲ ့ရာမွာ ခ်ီသံနဲ ့ခ်သံကို ေနရာမွန္ေအာင္ သံုးတတ္ဖို ့အေရးၾကီးပါတယ္။ ခ်ီသံနဲ ့စရမယ့္ေန
ရာမွာ ခ်သံနဲ ့စထားရင္ ဆိုလို ့ဖတ္လို ့ရြတ္လို ့မေကာင္းဘူး ။ဒီလိုပဲ ခ်သံနဲ ့ဆံုးရမယ့္ေနရာမွာ ခ်ီသံနဲ ့ဆံုး
ထားရင္လည္းမေကာင္းဘူး ။ ဒီလိုေနရာမမွန္ေရးထားတဲ့ ကဗ်ာကေတာ့ ကဗ်ာပဲ ။ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာေကာင္း
တို ့ရဲ ့ဂုဏ္အဂၤါနဲ ့မညီတဲ့အတြက္ တုတ ဆိုတဲ့ သာယာနာေပ်ာ္ဖြယ္မျဖစ္ဘူး။ေထာင့္ေထာင့္ေအာင့္ေအာင့္
ၾကီးျဖစ္တယ္။ ရြတ္လို့ဖတ္လို ့ဆိုလို ့မေကာင္းဘူး။ အထူးသျဖင့္ အခ်ိဳးနဲ ့ေတးထပ္မွာသိသာရဲ ့။ လကၤာနဲ ့
ရတုေရးရင္ ခ်ီသံ/ခ်သံေတြကိုအလွည့္က်ေရးဖြဲ ့နိူင္ရပါမယ္။ မလႊဲသာမွနစ္ခါထပ္ပါ။သံုးခါဆက္ရင္
မေကာင္းေတာ့ဘူး။ခ်ီသံနဲ ့ခ်သံကို မ်ွမ်ွတတ စပ္ဆိုပါ ။ႏွဳတ္နဲ ့ရြတ္ဆိုၾကည့္ပါ။ေနာက္ဆံုးက်က္ထားဖို ့
ေနာ္။ ခ်ီသံကိုရရင္ က်န္တာ ခ်သံမွတ္ပါ။
ခ်ီသံမ်ား
အာ
အီ/အည္/ဤ
အူ/ဦ
ေအ/ေထရ္/ဧ
ေအာ္/ေၾသာ္
အင္/အဥ္
အန္/အမ္/ဖလ္
အိန္/အိမ္
အုန္/အုမ္/အံု
အယ္
အိုင္
ေအာင္
အို/အိုဝ္/ျဂိဳလ္/သိုလ္/ဗိုလ္/ဟိုဠ္/မိုရ္/ဓိုရ္
အတို(၁၃)လံုးက်က္ရန္
အာအီအူေအေအာ္အင္
အိမ္အန္အုန္အယ္
အိုင္ေအာင္အို
အာအီအူေအေအာ္အင္
အိမ္အန္အုန္အယ္
အိုင္ေအာင္အို
အလြယ္မွတ္ရန္ နမူနာပါ အျခားမိမိနွစ္သက္ရာစာကဗ်ာမ်ားနဲ ့မွတ္ပါ။ခ်ီသံ၁၃လံုးမရရင္ ျမန္မာကဗ်ာေရး
လို ့မရပါဟု သိထားပါ ။ က်ေနာ္က်က္ထားတဲ့ခ်ီသံ၁၃လံုး (မာမီ လူေတြေခၚရင္ အိမ္ျပန္ကုန္တယ္နိုင္
ေအာင္ဆို)တဲ့ ။
- ေနဘုန္းမိုရ္
