ျမန္မာအခ်ိဴးကဗ်ာ အေျခခံဖြဲ ့နည္း(၃) နည္းရွိပါတယ္။
(၁) ေဒြးခ်ိဳး (၂ခ်ိဳး)
(၂) ၾတိခ်ဳိး (၃ခ်ိဳး)
(၃) လးခ်ိဳး (၄ခ်ိဴး)
ေဒြးခ်ိဳး
အခံအခ်ိဳး(ပထမအခ်ိဳး) တစ္ခုနဲ ့ အအုပ္အခ်ိဳး(ဒုတိယအခ်ိဳး)တစ္ခု ေပါင္းျပီးအခ်ိဳးနွစ္ခ်ိဳးရွိလို ့ ေဒြးခ်ိဳးလို ့ေခၚ
ပါတယ္။ အခံအခ်ိဳးနဲ ့အအုပ္အခ်ိဳးေတြလည္း ပါဒ(စာေၾကာင္း)ေရလိုက္ျပီး(၅)မ်ိဳး ခြဲျခားျပန္တယ္။
ဒါေတြကေတာ့ -
(၁) ၂ ပိုဒ္ခံ - ၂ ပိုဒ္အုပ္ ေဒြးခ်ိဳး
(၂) ၂ ပိုဒ္ခံ -၃ ပိုဒ္အုပ္ ေဒြးခ်ိဳး
(၃) ၃ ပိုဒ္ခံ - ၃ ပိုဒ္အုပ္ ေဒြးခ်ိဴး
(၄) ၃ ပိုဒ္ခံ - ၄ ပိုဒ္အုပ္ ေဒြးခ်ိဳး
(၅) ၃/၄ ပိုဒ္ခံ -ပိုဒ္ေရ အကန္ ့အသတ္မရွိအုပ္ ေဒြးခ်ိဳး
ေဒြးခ်ိဳးဖြဲ ့နည္းဥပေဒသ
(၁) အခံ အခ်ိဳး နွင့္ အအုပ္ အခ်ိဳး ဆိုျပီး အခ်ိဳး ၂ ခ်ိဳးရွိရမယ္။
(၂) အခံအခ်ိဳး ရဲ ့ပထမပါဒကို စာလံုးေရ ၃/၄ လံုးျဖင့္သာ စရမယ္။ခ်ီသံျဖင့္စပါ။
(၃) ပါဒတိုင္းမွာ အတြင္းကာရန္ခ်င္းတူရမယ္ ။ ခ်ီသံနဲ ့ခ်သံကို တစ္လွည့္စီကာရန္ယူပါ။
(၄) အခံအခ်ိဳးရဲ ့အဆံုးခ်ပါဒကို စာလံုး၄လံုး ျဖင့္ဆံုးပါ။ မလြဲသာမွသာ၅လံုးျဖင့္ဆံုးပါ။
အဆံုးခ်ကာရန္ကို ခ်သံမွ ေအာက္ျမစ္သံံ/ဝစၥံေပါက္သံတို ့ျဖင့္ ခ်ပါ။
(၅) ပုဒ္မ( ။ )ခ်ပါ။
(၆) အအုပ္အခ်ိဳးရဲ ့ပထမပါဒ ကို စာလံုးေရ ၃ လံုးမွ ၆ လံုးေလာက္ထိဖြဲ ့ပါ ။ပါဒလကာၤရ အဖြဲ ့မ်ားပါ
ထည့္စပ္နိုင္ပါတယ္။ ခ်ီသံၿဖင့္စစ ခ်သံျဖင့္စစ ၾကိဳက္သလိုဖြဲ ့ပါ။ အတြင္းကာရန္မ်ားကို ခ်သံ/ခ်ီသံ
တစ္လွည့္စီ စပ္သြားပါ ။
(၇) အအုပ္အခ်ိဳးရဲ ့အဆံုးခ်ပါဒ ကိုလည္း စာလံုး ၄ လံုးျဖင့္သာအဆံုးသတ္ရမယ္။ မလြဲသာမွ ၅ လံုးဆံုးပါ ။
အဆံုးခ်စာလံုးကို ပထမအခံအခ်ိဳးရဲ ့အဆံုးခ်စာလံုးနဲ ့ကာရန္တူယူခ်ပါ။
(၈) ပုဒ္မၾကီး( ။ ။ )ခ်ေပးပါ ။
(၁) ၂ ပိုဒ္ခံ-၂ပိုဒ္အုပ္ ေဒြးခ်ိဳး
ေတာင္ေတာရယ္ (သာ)
မာ(လာ)ကငံု [ဖူး] ။
တစ္ပင္ကို နွစ္ပင္(ယွက္)တယ္
ေက်း(ငွက္)က [ျမဴး] ။
အထက္ပါေဒြးခ်ိဳးမွာ အခံအခ်ိဳးရဲ ့ပထမပါဒကို စာ၄လံုးျဖင့္စထားျပီးခ်ီသံ(သာ)ကာရန္ယူထားတယ္။
ဒုတိယပါဒမွာကာရန္တူ(လာ)ကိုယူထားတယ္။အဆံုးခ်ပါဒ စာ၅လံုးဖြဲ ့ထားတယ္။တကယ္ေတာ့စာ
၄လံုးသာရွိရပါမယ္။မလြဲသာမွယူပါလို ့ ဆိုထားပါတယ္။ အဆံုးခ်ကာရန္ခ်သံ(ဖူး)နဲ ့ဆံုးေပးထားပါ
တယ္။
အအုပ္အခ်ိဳးရဲ ့ပထမပါဒကို စာ၆လံုးနဲ ့ဖြဲ ့ထားပါတယ္ ။မူလပဓာန ကာရန္(ယွက္)ကိုခ်သံနဲ ့ယူထားပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ "တယ္" ဆိုတဲ့စာလံုးက ပါဒလကၤာရ ျဖစ္တယ္ စာလံုးေရထဲမထည့္ရပါ။ ဒုတိယပါဒမွာ(ယွက္) နဲ ့
အတြင္းကာရန္တူ (ငွက္)ကိုယူထားျပီး စာလံုး၄လံုးျဖင့္ဖြဲ ့ဆိုျပီး အဆံုးခ်ကာရန္ကို အခံအခ်ိဳးက အဆံုးခ်
ကာရန္(ဖူး)နဲ ့ကာရန္တူ (ျမဴး)ကိုယူထားပါတယ္။
နမူနာ(၁) ၊ ေဒြးခ်ိဳး(မူ)
ဥာဏ္(ကူ)လို ့စပ္[ေပး] ။
တြင္းကာရန္မူမွန္(လွ)ေအာင္
စိတ္(က)ေျမွာ္[ေရး] ။ ။
နမူနာ(၂) ၊ ျပည္ျမန္(မာ)
သာ(ယာ)မဲ့အ[ေရး] ။
တရားမွန္ က်င့္ေဆာင္(သံုး)တယ္
(ျပံဳး)ခ်စ္ၾကည္[ေအး] ။ ။
နမူနာ(၃) ၊
နိဗၺာန္ကို(ရြယ္)
(ကယ္)ပါေတာ့[လား] ။
ေရလယ္မွာတစ္ေကာင္(ထဲ)
ေဖာ္(ကြဲ)တဲ့[ငါး] ။ ။
(၂) ၂ပိုဒ္ခံ-၃ပိုဒ္အုပ္ ေဒြးခ်ိဳး
နမူနာ(၁)
ေလေသြးငယ္(ေဆာ္)
ျပည္(ေတာ္)က[ေဝး ]။
ေလးငဲ့ျဖစ္(အင္)
ပူေရးသည္မွာ(ျမင္)ေတာ့တယ္
နန္း(ပင္)ျမင့္[ေသြး]။ ။
အအုပ္အခ်ိဳးမွာ ပါဒသံုးေၾကာင္းဆက္ ကာရန္ယူထားပါတယ္ ။
နမူနာ(၂)
ေလေသြးရာ(ခ်ီ)
ေရႊ(ဖီ)က[ေမႊး] ။
ဝတ္ပန္းငယ္ ငံု(ခိုင္)နွင့္
မဲဇာ(ျမိဳင္) ေရယဥ္(စမ္း)ငယ္မွာ
(လြမ္း)ေဖာ္မဲ့[ေဝး] ။ ။
အအုပ္အခ်ိဳးမွာ ခ်ီသံ/ခ်သံကိုအတြင္းကာရန္တစ္လွည့္စီယူထားပါတယ္။
နမူနာ(၃)
ေလာင္သဲေၾကြ(ရန္)
ငွက္(သံ)က[ေၾကြး] ။
တန္ခိုးစီ(စီ)နွင့္
မိွဳင္းေဝ(ရီ) ခါေႏြ(ဆန္း)ကို
ထံု(ပန္း)က[ေမႊး] ။ ။
နမူနာ(၄)
ျမင္လွည့္ပါ(ကြယ္)
သူ(မယ္)နွင့္[ေဝး ] ။
ေရႊေလာင္းငယ္ေလွ(ငယ္)နွင့္
ရိုးပင္(လယ္) နဒီ(ဝဲ)မွာ
ဆူ(သဲ)က[ေဆြး] ။ ။
နမူနာ(၅)
မိုးယံျမင့္(လယ္)
ျပိဳမယ္ခ[ုဆိုင္း] ။
ျမေၾကာငယ္ညိဳ(ညိဳ)နွင့္
လြမ္းပိုေအာင္ သာေလ(ညွင္း)ငယ္မွာ
ေငြ(နွင္း)က[ဝိုင္း] ။ ။
- ေနဘုန္းမိုရ္
